Dave Eggers

Toon alleen recensies op Leestafel van Dave Eggers in de categorie:
Dave Eggers op internet:

 

De Cirkel De Cirkel


In tegenstelling tot boeken als '1984' en 'Brave new world', waarin de utopie al werkelijkheid is geworden en een dystopie blijkt te zijn, laat de dit boek juist zien hoe een dergelijke utopie kan ontstaan, min of meer onder het motto: "het leek in het begin een goed idee". Het verhaal begint als Mae Holland een baan krijgt bij de Cirkel, een internetbedrijf, dat je kan zien als een combinatie van Google, Facebook en Twitter.
De Cirkel is ooit opgericht door Tyler Alexander Gospodonov, kortweg Ty genoemd en daar hij sociaal nogal onhandig is, haalt hij zes maanden voor de beursgang Eamon Bailey en Tom Stenton bij het bedrijf. Samen vormen ze de Drie Wijzen en met beide anderen aan boord heeft Ty de gelegenheid om onder te duiken en zich terug te trekken.

Ty is de bedenker van Het Universele Systeem, waarin alles is samengebracht, sociale mediaprofielen, betaalsystemen, wachtwoorden, e-mailaccounts, gebruikersnamen, voorkeuren, kortom alles wat nodig is op internet. Hiervoor is het systeem TruYou gekomen, waarbij iedereen één account, één identiteit, één wachtwoord en één betalingssysteem heeft. Dit zorgt er voor dat er geen gehannes meer is met wachtwoorden en verschillende identiteiten, maar één identiteit, de onveranderlijke, niet te maskeren TruYou. Om hier gebruik van te mogen maken, moest je jezelf zijn, je ware zelf, dus geen valse identiteiten meer, geen identiteitsdiefstal en meerdere gebruikersnamen meer. Dat klinkt natuurlijk aantrekkelijk en internet verandert. Alle fora worden beschaafd en trollen verdwijnen, omdat iedereen aangesproken kan worden, op wat hij of zij op internet plaatst.
Natuurlijk is er kritiek, maar alle tegenstand wordt de kop ingedrukt. Mensen die het bedrijf aan banden willen leggen, omdat het een monopoliepositie lijkt te krijgen, worden in opspraak gebracht, door kinderporno, of banden met terroristische organisaties.

Bij het bedrijf wordt aan allerlei dingen gewerkt, die het leven beter zouden moeten maken. Zo worden er kleine camera's ontwikkeld, die met internet verbonden zijn, zodat je altijd kun zien hoe het elders op de wereld is. Het idee is dat er op die manier ook geen ongewenste dingen meer kunnen gebeuren, omdat alles zichtbaar is. Ook wordt er gewerkt aan een implanteerbare chip, die bij kinderen geplaatst kan worden, zodat ze altijd gevolgd kunnen worden. Om te voorkomen dat deze chip gemakkelijk verwijderd kan worden, zal deze in het bot geplaatst worden. Langzaam ontwikkelt zich een nachtmerrie-achtige samenleving, waarin geen geheimen meer mogen bestaan.

"Privacy is diefstal" is een uitspraak die centraal komt te staan in het boek, want door mensen informatie te onthouden, belemmer je ze toegang te hebben tot alle kennis. Alles moet zichtbaar zijn, want alleen op die manier kan iedereen alles meemaken en kunnen ook mensen met een handicap volledig meedoen. Als ze door camerabeelden kunnen meereizen met iemand die kano vaart, op een zeilboot zit, of een berg beklimt, kunnen ze dit alles zelf ervaren, net als iedereen die niet gehandicapt is.

"Geheimen zijn leugens" is een andere belangrijke uitspraak voor het boek. Als je dingen geheim houdt, dan gaat het om dingen die je niet wil delen. Het geheim houden van dingen staat dus gelijk aan liegen en er zijn geen omstandigheden te bedenken waarin leugens goed te verdedigen zijn. Openheid is belangrijk. Als mensen voor hun seksuele geaardheid uitkomen, is het duidelijk dat anderen zich daarvoor niet hoeven te schamen.
Door absolute transparantie zal de perfecte mens gecreëerd worden, want als alles zichtbaar is, doen mensen geen dingen meer, waar ze zich voor zouden schamen, als ze algemeen bekend zouden worden.

Natuurlijk zijn er mensen die zich hiertegen verzetten. Zo is er Mercer, de ex-vriend van Mae, die nog steeds een goede band met haar ouders heeft, die Mae waarschuwt dat het niet goed is wat er allemaal gebeurt. Mae doet dit af als de praatjes van iemand die gewoon niet in wil zien hoe nuttig al die technologie is en hoe belangrijk het werk is dat ze doet. Vanaf haar computer kan ze laten weten dat er banen moeten komen voor Pakistanen in Parijs en dat het gedrag van de regering in Jemen niet deugt. Kortom, ze kan invloed uitoefenen en overal deel van uitmaken. Dat Mercer vindt dat ze maar saai is en dat ze eigenlijk niets meer doet, dat er werkelijk toe doet, wil ze niet inzien.
Dan is er nog de mysterieuze Kalden, die zo nu en dan opduikt en waar Mae een heimelijke liefde voor voelt. Hij probeert Mae er ook van te overtuigen, dat de Cirkel veel te veel macht krijgt en dat dit helemaal niet goed is.
Mae heeft zich inmiddels echter helemaal aan de Cirkel over gegeven. Ze is helemaal transparant en draagt altijd een camera bij zich, zodat iedereen altijd met haar mee kan kijken.

In het boek wordt getoond hoe dit alles langzaam tot stand komt. Ook draagt Mae een armband, waarmee ze constant haar gezondheid kan monitoren en ook deze informatie wordt natuurlijk met iedereen gedeeld. Alles moet namelijk worden vastgelegd en er mag geen informatie meer verdwijnen.
Technologie zal alle problemen oplossen en de democratie in een doe-mocratie veranderen. Iedereen moet namelijk meedoen en overal over kunnen meebeslissen en de Cirkel biedt daarvoor de middelen. Iedereen heeft immers een Cirkel-account nodig, om deel te kunnen nemen aan de samenleving en te kunnen betalen, dus kan dit ook worden gebruikt om te stemmen. Wie niet stemt, kan eenvoudig van alles worden afgesloten. Politici kunnen dus via de Cirkel altijd hun kiezers raadplegen.

Om een einde te maken aan het raciaal profileren, moeten politiemensen dus altijd kunnen zien of iemand al eerder een misdrijf heeft gepleegd. Op die manier kunnen ze de boeven er al uitpikken. Aangezien bendeleiders vaak buiten schot blijven, omdat ze nooit gepakt worden, is ook iedereen die contact heeft met criminelen automatisch verdacht.
En zo kan elk probleem dus worden opgelost. Dat hierdoor misschien andere problemen ontstaan, wil Mae niet horen. Zelfs als haar vriendin Annie, aan wie ze haar baan te danken heeft en die functioneert als proefpersoon voor een project om alles uit het verleden bloot te leggen, zegt dat het misschien helemaal niet goed is om alles te weten, luistert Mae niet.

Zo verandert een samenleving, die zich beroept op haar menselijkheid en haar openheid in een samenleving waar tegenstemmen niet meer gehoord worden en die juist onmenselijker wordt. Als iemand die wordt achtervolgt door Cirkelaars, die zeggen dat ze vrienden willen worden, met z'n auto van een viaduct rijdt, is de reactie in de eerste plaats dat de schade die deze manouver aan heeft gericht, voorkomen had kunnen worden, als de auto op afstand bestuurd had kunnen worden. Dat er een mens de dood in is gedreven, wordt min of meer goedgepraat. De man moet gek geworden zijn van eenzaamheid, omdat hij teruggetrokken leefde en als iemand dood wil, moet je hem niet tegenhouden.
Al met al is het een angstaanjagend goed boek, dat laat zien hoe goede bedoelingen in hun tegendeel kunnen veranderen. Het kostte me moeite om er een bespreking van te schrijven, omdat ik iedere keer de neiging had om het hele verhaal samen te vatten.


ISBN 9789048818631 | Paperback | 344 pagina's | Lebowski Publishers | november 2013
Vertaald door: Gerda Baardman, Lidwien Biekmann, Brenda Mudde, Elles Tukker

© Renate, 16 april 2015


Lees de reacties op het forum en/of reageer: