Daan Heerma van Voss
Categorie: Recensies Volwassenen
Een zondagsman
Ellen is van de trap gevallen, heeft meerdere nekwervels gebroken en is in coma geraakt. Oscar woont nu samen met stiefdochter Sophie in het grote huis. Ze praten met elkaar maar van een goede verstandhouding is geen sprake. Elke nacht slaapt Oscar bij zijn vrouw in het ziekenhuis. De situatie blijft hetzelfde, Ellen is er lichamelijk wel maar dat is alles. Er is niets meer van de oude Ellen over.
Thuis converseert Oscar met Sophie, houdt haar cijfers die ze op school haalt bij. Hij komt tot de ontdekking dat hij eigenlijk niets van zijn stiefdochter weet. Zij woont op haar kamer boven, draait daar haar muziek en ontvangt daar haar vrienden. Oscar kent haar vrienden niet. Alleen tijdens het eten spreken ze elkaar. Oscar constateert verandering in eetgedrag, hoe lang is dat al zo? Moeder Ellen en dochter Sophie bivakkeerden vaak met elkaar op hun kamers, zij hadden samen iets waar hij niet bij hoorde, niet in paste. Oscar ontdekt dat hij zijn vrouw eigenlijk ook niet kent.
Hij probeert familie van Ellen te vinden en stuurt brieven naar mensen met de naam Zondag die in haar geboorteplaats wonen. Hij hoopt dat zij misschien Ellen uit de coma kunnen halen. Hij wil weten of ze meeleven met haar. Er volgt één bizarre reactie.
Oscar functioneert wel maar meer als robot. Uiteindelijk hervindt hij zijn lichaam weer op de sportschool. Maar ook deze vreugde is van korte duur. Zijn geest maalt echter maar door.
Het is een verhaal van een man die probeert overeind te blijven nadat zijn leven helemaal ondersteboven is gegooid. Hij vraagt zich af wat hij met Sophie moet als Ellen mogelijk overlijdt, in feite is zij niets van hem. Hij ontdekt dat er veel vragen in hem omhoog komen die hij zich nooit gesteld heeft voor de val. Wat voor huwelijk had hij eigenlijk? Wat betekende Ellen voor hem? Hij dwaalt door Amsterdam, haalt herinneringen op, zelfs aan zijn ouderlijk huis. Oscar en Sophie proberen er het beste van te maken, beiden zijn eenzaam maar kunnen elkaar niet bereiken. Ze zitten beiden op een eiland, het water tussen hen is te diep.
Het is een prachtig geschreven verhaal. De ontreddering en vertwijfeling van Oscar is zeer goed verwoord. Geen enkel huwelijk is altijd sprookjesachtig, ook dat geeft de schrijver subtiel weer. Maar vooral de zoektocht naar een invullen, naar een balans vinden in de nieuwe situatie is schitterend weergegeven. Het einde is een complete verrassing.
Een heel mooi, bijna verpletterend, romandebuut. Het boek kan - mits zijn in boekvorm uitgegeven dubbelinterviews niet als debuut gezien worden - regelrecht op de shortlist voor de Academia Debutantenprijs 2012.
ISBN 9789045097459 | Paperback | 176 pagina's | Atlas Uitgeverij | oktober 2010
© Dettie, 29 oktober 2010
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Een zondagsman
‘Een psychiater is een dokter, een wetenschapper met een medisch bewustzijn.’
Oscar van Bohemen is behalve zo’n wetenschapper ook een man wiens leven in het slop is geraakt. Zijn vrouw ligt na een val van de trap in het ziekenhuis, comateus, maar omdat hem is aangeraden gewoon door te gaan met zijn eigen leven is hij na enkele maanden weer begonnen met zijn praktijk. Waar nog maar één patiënt op komt dagen, en eigenlijk kan hij dat mens niet uitstaan. Hij heeft er geen enkel probleem mee ook haar te laten gaan. Thuis heeft hij nog een stiefdochter, Sophie. Hij zou haar moeten steunen, haar moeten begeleiden in haar dagelijkse leven, maar het lukt hem niet, deels omdat Sophie het niet toestaat. Ze gaat haar eigen gang wel. Sophie had wel een goede band met haar moeder, maar Oscar liet ze toch al niet toe in haar leven. Nu helemaal niet meer. Als hij ’s nachts slapeloos naast Ellen in het ziekenhuis ligt, beseft hij dat hij ook van zijn vrouw niet zo veel weet.
Hij zet de onvermijdelijke stap: hij gaat informatie zoeken: Ellens familieleden opzoeken. Hij schrijft de ‘Zondags’ aan, en de ‘Sontags’ die hij in het telefoonboek vindt. Er komt nauwelijks reactie. En wie is die Peter die in Ellens agenda staat? Een vreemde envelop is het enige resultaat, en eigenlijk is het niet eens zeker dat het een reactie is op zijn brieven. Hij laat het voor wat het is, en gaat zich richten op de sportschool. Omdat hij last had van hoofdpijn heeft een verpleegster hem aangeraden te gaan bewegen, maar als het sporten een obsessie wordt, is ook deze fase voorbij. In het ziekenhuis leert hij een man kennen: ’zijn we vrienden?’ ‘Als jij geen vriend van me bent’, zegt hij, ‘dan ben ik vriendloos.’
En dan wordt Ellen wakker, en mag mee naar huis. Het nieuwe jaar komt eraan.
Misschien is het niet zo vreemd als je na zoveel jaar huwelijk ontdekt dat je de ander niet echt kent. Voor de hoofdpersoon in dit boek die zelf al aangeeft dat hij geen ‘mensenmens’ is, is het onmogelijk. Hij beseft zijn tekortkoming, en doet zijn best om daar verandering in te brengen, nu de bodem onder zijn leven vandaan is gevallen.
De vraag is of je de ander ooit goed kunt kennen. Zijn we niet allemaal als de oneliners waarmee Daan Heerma van Voss zijn boek opsiert. Tot eenzaamheid gedoemd, eenlingen, niet in staat contact te leggen. Als je ondanks dit gegeven niet in staat bent je leven toch een zinnige wending te geven, wat moet je dan?
Een roman met een heldere stijl, die de zwaarmoedigheid oproept die de ik-persoon begeleidt in de dagen van zijn tegenspoed.
‘Ik ben tot verveling verplicht, dokters komen altijd te laat.’
‘Het doel van ieder huwelijk is zo kort mogelijk alleen te zijn.’
ISBN 9789045097459 | Paperback | 176 pagina's | Atlas Uitgeverij | oktober 2010
© Marjo, 04 oktober 2011
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Zonder tijd te verliezen
Hij blijkt Daniël te heten, en hij is met zijn vriend Xander naar Perugia getrokken. Hun eindexamen zit er op. Het leven lokt. De studie, dat komt wel. Eerst eens weg van die ouderlijke bezorgdheid. Met het huwelijk van Daniëls ouders gaat het niet zo goed; die spanningen worden hem teveel. Xanders vader is verdwenen, hij is alleen met zijn moeder. Niet vreemd dat ze even iets totaal anders willen.
Hun vriendschap dateert al van basisschoolleeftijd, maar lijkt niet gebaseerd op een diepgaande relatie. Eerder een samenloop van de omstandigheden. Ze kwamen elkaar tegen, herkenden iets, en bleven bevriend.
‘Zwijgend en met z’n tweeën stapten we de tijd door’.
‘Misschien is vriendschap wel een soort belofte, het zou kunnen, iets wat tot in lengte van dagen moet worden nageleefd, in ruil voor jouw keuze, lang geleden, om de wereld een vriend te ontnemen en hem voor jezelf te willen houden.’
Het leek logisch om samen naar Italië te trekken, maar daar blijken ze dan toch uit elkaar te groeien. Daniël is aanvankelijk enthousiast in de studie gestapt: Italiaans voor buitenlanders. Xander laat al meteen afweten en trekt op met hun huisgenoot, de Zweed Ole, een schimmige figuur.
Daniël ontmoet op de cursus een Zuid-Afrikaans meisje, Sophie. Zij is ook al een raadsel, maar dan wel een mooi raadsel. Hij wil wel door haar ge(ver)leid worden.
Dan krijgt hij bericht uit Nederland: zijn grootvader is overleden, de terugreis al geregeld. Na een bevreemdend voorval in het onderkomen van de twee vrienden, dat hij het liefst wil negeren, vertrekt hij naar het vliegveld.
Als hij terugkomt na een onbevredigend bezoek aan het thuisfront, blijkt Xander verdwenen.
Sophie is er nog, en ‘zal gaan waar hij gaat’, want ‘hij zal gaan waar Xander gaat.’
Hij wist het al wel: vrijheid is een illusie. Hoe makkelijk is het passief te zijn, zelf geen initiatief te nemen en je te laten leiden door anderen. Is vriendschap ook een illusie? Kan hij omgaan met het feit dat Xander wel initiatief heef genomen? Kent hij zijn vriend wel?
Hij moet Xander achterna, hij moet ontdekken wat hun vriendschap nog inhoudt. Wie hij zelf is.
Daan Heerma van Voss vertelt het verhaal van Daniël op een onderkoelde, ironische manier.
Hij treedt niet in details, de lezer mag het zelf invullen. Hier en daar komt de buitenwereld het verhaal binnen, maar ondanks dat is het een tijdloos coming-of-ageverhaal. Overpeinzingen, flashbacks waarmee de ik-figuur de gebeurtenissen probeert te duiden, waarmee hij probeert aan zijn leven een betekenis te geven. Volwassen worden gaat met vallen en opstaan, ook Daniël ontkomt er niet aan. Het is zeker voor volwassenen, maar ook voor jongeren herkenbaar.
Mooie zinnen en net genoeg spanning om het een vlot lezende roman te maken.
Het eerste hoofdstuk roept een associatie op met de Italiaanse roman ‘Non ho paura’ van Niccolò Ammaniti: Zon, zee, maar vooral uitgestrekte korenvelden. Het is niet meer dan dat: een beeld. Verder vertoont de tweede roman van Heerma van Voss absoluut geen gelijkenis. Later in het verhaal krijg ik opnieuw een beeld voor me van een andere roman. Nu betreft het het debuut van David Pefko ’Levi Andreas’. Dat boek eindigt met een soort roadmovie, een zoektocht naar de ander. Dat gebeurt in deze roman ook.
En dan komt het nawoord, waarin Daan Heerma van Voss de lezer uitnodigt hem te sms’en of ouderwets een brief te schrijven als hij/zij commentaar heeft: ‘deze mengeling van invloeden, maakt dat van mij een post-modernist of een cultuurbarbaar?’
In dat nawoord worden veel (liedjes)schrijvers genoemd, maar nu net niet Pefko of Ammaniti. Ik heb dus geen idee of mijn associaties enkel en alleen voor eigen rekening komen, of dat Daan Heerma van Voss ooit ook die boeken las. De vraag is of het wat uitmaakt. Nee. Het maakt niet uit. Deze roman verdient lezers om de roman zelf. Niet vanwege eventuele voorgangers, of vanwege bepaalde invloeden.
ISBN 9789045019680 | Paperback | 272 pagina's | Uitgeverij Atlas Contact | januari 2012
© Marjo, 16 juli 2012
Lees de reacties op het forum en/of reageer: