Conny Braam
De handelsreiziger van de Nederlandse Cocaine Fabriek
In Peru was men al eeuwen bekend met de werking van de cocabladeren. De stof pepte op, hielp tegen hoogteziekte en de bladeren bevatten allerlei vitaminen en mineralen. Na de ontdekking van Zuid-Amerika was het een kwestie van tijd voor dit doordrong in Europa. Men ging er meteen mee aan de slag, want de cocabladeren verdroegen de lange overtocht niet zo goed. Toen men er in geslaagd was om bestanddelen uit het cocablad te isoleren, werd cocaïne een populair middel in het Westen.
Lang duurde het niet voor het middel dat bedoeld was als geneesmiddel ontdekt werd als stimulerend drug. Zoals Conny Braam in haar boek vertelt was vooral de Eerste Wereldoorlog de aanleiding daartoe.
In haar boek is Nederland de boosdoener. Wij verdienden goed aan de handel in cocaïne. In 1900 werd in Amsterdam de Nederlandse Cocaïne Fabriek (NCF) opgericht. Cocaplanten werden door het koloniale Nederland verbouwd op plantages in Nederlands-Indië. Tijdens de eerste wereld oorlog draaide de fabriek toptijden - de soldaten voerden veldslagen met een flinke dosis cocaïne achter de kiezen. De NCF groeide uit tot grootste cokefabriek ter wereld.
Deze fabriek speelt een grote rol in het boek, waarin Braam de geschiedenis vertelt aan de hand van de belevenissen van twee hoofdfiguren. Lucien is een naïef leeghoofd. Meer geïnteresseerd in een prettig luxueus leventje dan in wat er allemaal in de wereld gebeurt, is hij een makkelijke prooi voor de nietsontziende lieden die wel degelijk weten waar ze mee bezig zijn. Lucien is handelsreiziger voor de firma, en een goede. Zijn verdiensten zijn voor de goede sier: een motor, een luxe auto, een mooie vrouw (of meer, mag ook). Zijn tegenpool is zijn zus Zwaantje, een lief meisje, dat graag voor anderen zorgt.
Robin Ryder, de tweede hoofdpersoon, valt op een dag als het ware hun leven binnen. De lezer weet dan al dat Robin de verschrikkingen van de loopgraven achter de rug heeft, waarbij hij zijn aangezicht grotendeels verloren is. Hij heeft een tijd in een Engelse kliniek gezeten, waar men gepoogd heeft zijn gezicht te herstellen. Voor dat helemaal gelukt is, is Robin weggegaan uit de kliniek, met medeneming van een pot pillen: cocaïne! Zoals hier boven vermeld is, gaf men de soldaten voor een aanval cocaïne om hen te stimuleren. Ook tijdens zijn herstel kreeg hij de drug toegediend. In die tijd was het nog vrij verkrijgbaar in apotheken. Maar zoals dat gaat met verslaafden: het was nooit genoeg. Dat en het besef dat hij, als verminkte, geen kans meer had op een normaal leven, was de oorzaak van zijn weglopen. Voor hem bleek het verblijf bij Lucien en Zwaantje de hemel op aarde: Lucien leverde hem het spul, Zwaantje verzorgde hem, wat meer kon hij willen? Maar dan ontdekt hij dat ze verloofd is...
Dit is zo'n beetje het romantische verhaal dat de achtergrond vormt van de geschiedenis van de Nederlandse Cocaïne Fabriek. Inhaligheid, altijd al de meest verderfelijke menselijke eigenschap, drijft de personages. De arme Zwaantje legt het helemaal af. Liefde overwint niet bij Conny Braam.
Zoals duidelijk mag zijn, heeft de schrijfster ook voor dit boek terdege onderzoek verricht (een bibliografie vind je achterin). In een nawoord vertelt ze in het kort hoe het gegaan is met de fabriek, nadat men in 1921 wettelijke beperkingen oplegde. Het was te laat, de illegale handel was al niet meer te onderdrukken.
ISBN 9789046806753 | Paperback | 416 pagina's | Nieuw Amsterdam | oktober 2009
© Marjo, 01 december 2009
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
