Colum McCann

Toon alleen recensies op Leestafel van Colum McCann in de categorie:
Colum McCann op internet:

 

Zoli Zoli


Zoli is een Roma-vrouw, teminste zo wil ze genoemd worden maar de meeste mensen noemen haar, en de mensen waarmee ze leeft, zigeuners. Dat woord heeft een negatieve klank. Zigeuners worden behandeld als een stel mensen die vies zijn, stelen en liegen. De Roma's zijn trots op hun mensen. Zij hebben hun eigen rituelen en gebruiken. Een van de gebruiken is dat Romavrouwen niet leren lezen en schrijven.
De grootvader van Zoli heeft echter een andere mening en hij leert haar dat stiekem toch.


Zoli (6 jaar) en haar marxistische grootvader zijn de enigen die in de jaren dertig van de vorige eeuw ontsnapt zijn aan de Slowaakse fascisten. Haar ouders, broers en zussen zijn verdronken tijdens een vergeldingsactie van de fascistische Hlinka-groep. De twee overlevenden sluiten zich aan bij een andere zigeunerfamilie. Dan volgt een tijd die Zoli later als een van de mooiste tijden van haar leven zal kenmerken. Ze heeft het goed met haar opa, die als ze weer eens lastig gevallen worden omdat ze zigeuners zijn, altijd zachtjes tegen het paard voor de wagen zegt  "Til je staart op en schijt." Op een dag doet het beest het ook tot grote hilariteit van Zoli en grootvader. Deze kreet zal Zoli overigens haar hele verdere leven blijven gebruiken.
Zoli kan goed zingen en schrijft haar liederen op, ook schrijft ze gedichten.  Ze wordt uitgehuwelijkt aan de oudere Petr, een goed man die fantastisch viool kan spelen en haar begeleidt bij het zingen. Maar als Zoli de Engelse journalist Stephen Swann ontmoet, wordt zij verliefd en begint ze in het geheim een verhouding met hem. Swann publiceert haar gedichten en zo wordt het geheim dat ze kan lezen en schrijven ontdekt. Ook de communisten gebruiken Zoli's populariteit om de Roma's in woontorens te kunnen plaatsen. Dit alles blijft natuurlijk niet zonder gevolgen voor Zoli. Ze wordt uit de familie gezet, verstoten, verbannen omdat ze tegen de regels van de zigeunerwetten in is gegaan. Ze vlucht weg, ook van Swann, met het doel in Parijs te gaan wonen maar halverwege haar reis strandt ze op een heel andere plek. Ze zal nooit meer zingen of dichten... dat is te pijnlijk.

Zoli  kijkt als oude vrouw terug op haar leven, ze vertelt haar verhaal aan haar dochter. Zoli is beroemd en verguisd geweest maar haar leven is wel erg indrukwekkend. In het verhaal komt een krachtige vrouw naar voren die nooit opgeeft, hoe zwaar haar leven soms ook was. Vooral haar vlucht nadat ze uit de Romafamilie was verbannen is adembenemend.
Naast Zoli vertelt Swann en de uitgever het verhaal. Swann en Zoli ontmoeten elkaar jaren later nog een keer tijdens een congres over Roma's  dat Zoli's dochter georganisserd heeft.


Zoli is deels gebaseerd op het leven van de zigeunerdichter Papsuza, die verbannen werd nadat haar gedichten werden gepubliceerd. Het is een mooi verhaal, hoewel het niet altijd makkelijk leest, maar toch moet je doorlezen omdat je wil weten hoe het deze markante vrouw zal vergaan. De gedeeltes dat Zoli zelf aan het woord is, zijn het meest indringend. Mooi verhaal, dat nog een tijdje in je hoofd blijft rondspoken.


ISBN 9789041707611 | Paperback | 325 pagina's | Uitgeverij Maarten Muntinga | maart 2009
vertaling Frans van der Wiel

© Dettie, 29 december 2010


Lees de reacties op het forum en/of reageer: