Colum McCann
Categorie: Recensies Volwassenen
Dertien manieren van kijken
In de novelle bijvoorbeeld is de verteller een gepensioneerde rechter, die alleen woont, met een privé-verzorgster. Dat hij weduwnaar is, en alleen zijn zoon heel af en toe ziet, zijn de eerste feiten die je tussen de regels door mee krijgt. Meer informatie over zijn situatie komt langzaam, en alleen als het ter sprake komt bij hetgeen waar hij zich mee bezig houdt.
Maar voordat zijn persoonlijke verhaal begint, is er een bevreemdend hoofdstuk. Het is kort en gaat over de situatie zoals die door camera’s geregistreerd wordt. De lezer vraagt zich af wat hier gebeurt. Later komt dit terug: het wordt duidelijk dat de zoon van de rechter camera’s heeft laten installeren, en daar zitten enkele inspecteurs naar te kijken. Zij zien natuurlijk slechts een deel van het leven van de rechter, slechts dat wat door de camera’s opgenomen is. Als de rechter zelf vertelt lezen we niet alleen wat er gebeurt, maart ook hoe hij daar op reageert.
In dertien hoofdstukken die steeds beginnen met een couplet van een gedicht van Wallace Stevens (1879-1955): ’Thirteen Ways of Looking at a Blackbird’ wordt langzaam duidelijk wat er aan de hand is: waarom zitten die inspecteurs de beelden van de camera’s te bekijken? Wat is er met het gezin van de rechter gebeurd? Wie is Katya? Hoe is de relatie met de zoon? De oude man kijkt terug op zijn leven, voelt zich helemaal nog niet zo oud, maar weet dat hij ingehaald wordt door de feiten. De weersomstandigheden als mede de verslapping van bepaalde spieren wijzen hem op zijn hulpeloosheid. In een stijl die helemaal aangepast wordt aan hetgeen hij vertelt, dan weer staccato, dan fraaie volzinnen, wordt langzaam de situatie uit de doeken gedaan.
‘Het doel van de rechercheurs is het brandpunt te vinden, de spieren die de klap hebben aangedreven. Dan kunnen ze het wellicht via de pezen herleiden naar het bot om het uiteindelijk terug te brengen naar het rauwe moment van de impuls.’
Niet alleen is de betekenis van dit stukje tekst in het verhaal voor meerdere interpretaties vatbaar, het is ook wat Colum McCann doet in zijn verhalen. Dit is de manier waarop hij vertelt.
De drie verhalen die daarna komen hebben het moeilijk: kunnen zij tippen aan deze novelle?
Maar Colum McCann laat zijn lezer niet in de steek. Drie hartverscheurende verhalen, waarin iets akeligs gebeurt. Zonder in details te treden en daardoor zeer integer weet McCann de lezer diep te raken. Heel indrukwekkend is het verhaal over de militair, een vrouw die in Irak wacht op het begin van het nieuwe jaar. Het is geen verhaal zoals gebruikelijk: de schrijver is de verteller, en hij laat ons meebeleven hoe het verhaal tot stand zou kunnen komen. Dat we dit beseffen en tegelijk geboeid een verhaal lezen, dat is reuze knap!
Het verhaal over de sh’khol zit enorm goed in elkaar. Sh’khol is een Hebreeuws woord dat onvertaalbaar is, (ook in het Nederlands) maar de ouder aanduidt die zijn/haar kind verliest.
En ook het derde verhaal over de vrouw die de man herkent die haar ooit zo wreed behandelde, is een verhaal dat hier niet verteld moet worden. Het moet 'beleefd' worden door de lezer.
Colum McCann (Iers-Amerikaans, 1965) vertelt in een nawoord dat de verhalen een beetje of soms meer beïnvloed zijn door het feit dat hij zelf aangevallen werd en in het ziekenhuis belandde. ‘Soms heb ik het gevoel dat we ons leven vooraf beschrijven, maar op andere momenten alleen maar kunnen terugkijken.’ Daarmee geeft hij ook aan dat veel van wat hij schrijft autobiografisch is. En voor wie meer wil weten verwijst hij naar zijn website colummccann.com. Zijn verhalen zijn indrukwekkend. Zijn manier van schrijven is indirect en daardoor des te indringender.
ISBN 9789076174846 | Paperback | 269 pagina's | Uitgeverij De Harmonie | april 2016
Vertaald uit het Engels door Frans van der Wiel
© Marjo, 06 november 2016
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Zoli
De grootvader van Zoli heeft echter een andere mening en hij leert haar dat stiekem toch.
Zoli (6 jaar) en haar marxistische grootvader zijn de enigen die in de jaren dertig van de vorige eeuw ontsnapt zijn aan de Slowaakse fascisten. Haar ouders, broers en zussen zijn verdronken tijdens een vergeldingsactie van de fascistische Hlinka-groep. De twee overlevenden sluiten zich aan bij een andere zigeunerfamilie. Dan volgt een tijd die Zoli later als een van de mooiste tijden van haar leven zal kenmerken. Ze heeft het goed met haar opa, die als ze weer eens lastig gevallen worden omdat ze zigeuners zijn, altijd zachtjes tegen het paard voor de wagen zegt "Til je staart op en schijt." Op een dag doet het beest het ook tot grote hilariteit van Zoli en grootvader. Deze kreet zal Zoli overigens haar hele verdere leven blijven gebruiken.
Zoli kan goed zingen en schrijft haar liederen op, ook schrijft ze gedichten. Ze wordt uitgehuwelijkt aan de oudere Petr, een goed man die fantastisch viool kan spelen en haar begeleidt bij het zingen. Maar als Zoli de Engelse journalist Stephen Swann ontmoet, wordt zij verliefd en begint ze in het geheim een verhouding met hem. Swann publiceert haar gedichten en zo wordt het geheim dat ze kan lezen en schrijven ontdekt. Ook de communisten gebruiken Zoli's populariteit om de Roma's in woontorens te kunnen plaatsen. Dit alles blijft natuurlijk niet zonder gevolgen voor Zoli. Ze wordt uit de familie gezet, verstoten, verbannen omdat ze tegen de regels van de zigeunerwetten in is gegaan. Ze vlucht weg, ook van Swann, met het doel in Parijs te gaan wonen maar halverwege haar reis strandt ze op een heel andere plek. Ze zal nooit meer zingen of dichten... dat is te pijnlijk.
Zoli kijkt als oude vrouw terug op haar leven, ze vertelt haar verhaal aan haar dochter. Zoli is beroemd en verguisd geweest maar haar leven is wel erg indrukwekkend. In het verhaal komt een krachtige vrouw naar voren die nooit opgeeft, hoe zwaar haar leven soms ook was. Vooral haar vlucht nadat ze uit de Romafamilie was verbannen is adembenemend.
Naast Zoli vertelt Swann en de uitgever het verhaal. Swann en Zoli ontmoeten elkaar jaren later nog een keer tijdens een congres over Roma's dat Zoli's dochter georganisserd heeft.
Zoli is deels gebaseerd op het leven van de zigeunerdichter Papsuza, die verbannen werd nadat haar gedichten werden gepubliceerd. Het is een mooi verhaal, hoewel het niet altijd makkelijk leest, maar toch moet je doorlezen omdat je wil weten hoe het deze markante vrouw zal vergaan. De gedeeltes dat Zoli zelf aan het woord is, zijn het meest indringend. Mooi verhaal, dat nog een tijdje in je hoofd blijft rondspoken.
ISBN 9789041707611 | Paperback | 325 pagina's | Uitgeverij Maarten Muntinga | maart 2009
vertaling Frans van der Wiel
© Dettie, 29 december 2010
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Het verre licht
Net als in 'Laat de aarde draaien' is ook hier New York de plek waar het speelt, de stad waar het om draait. Er zijn twee verhaallijnen, aanvankelijk om en om verteld, maar verderop in het boek raken ze met elkaar verweven, en wordt duidelijk wat ze met elkaar te maken hebben.
We beginnen in 1991 met een man die zich Boomkikker noemt: een thuisloze, die in de tunnels van de metro woont. Er wonen nog meer mensen, vrijwel allemaal mannen. Boomkikker woont hoog, hij is niet bang van wat klimwerk. Samen met poes Castor en de onvermijdelijke ratten ziet hij de dagen verstrijken. En dan verschijnt er een vrouw tussen de daklozen. Boomkikker ziet wel iets in haar, maar ze kiest een ander. Hij blijft haar in de gaten houden, en dat blijkt een goede zet. Intussen overdenkt hij zijn verleden, de reden waarom hij is wie hij nu is. Wat is er fout gegaan?
"Lenora, meidje, hoe is het met je en hoe is het om te leven en zou dat wat voor mij zijn?'
Het tweede verhaal speelt in het verleden. Aan het begin van de twintigste eeuw werd er in New York gewerkt aan de metro. Het leven van de tunnelgravers hebben een hard leven: lange uren, karig betaald, ongezonde omgeving en natuurlijk zwaar lichamelijk werk. Maar de mannen die er samen werken bouwen een band met elkaar op, ze moeten wel om het samen te kunnen redden, maar vaak groeit dit uit to levenslange vriendschappen. Nathan Walker komt uit Georgia, zeventien jaar oud, sterk en zwart. In deze wereld van rassendiscriminatie wordt hij buiten de tunnels verguisd, en moet hij genoegen nemen met tweederangs spullen,
'maar in het donker heeft ieders bloed dezelfde kleur - of het nu een spaghettivreter, een nikker, een polak, of een paapse Ier is- '.
Zijn maten zijn de Ier Con O'Leary, de Italiaan Rabarber Vanucci en de Pool Sean Power. Het is gevaarlijk werk, daar onder de rivier waar ze hun tunnel uitgraven, en op ene dag gebeurt er een spectaculair ongeluk waarbij de Ier om het leven komt. Zijn lichaam wordt nooit meer gevonden, en zijn maten zullen hem altijd blijven herdenken, precies op de plek waar hij verdwenen is. Nathan Walker gaat de weduwe, hoogzwanger, wekelijks bezoeken. Steels natuurlijk, want contact tussen zwart en blank wordt niet goedgekeurd. Hij zal nog
regelmatig klappen krijgen of in het gezicht gespuwd worden, want het ongeboren kind zal later zijn vrouw worden. Terwijl Nathan ouder wordt, en steeds meer last krijgt van grondwerkerarthritis waardoor hij niet meer kan werken, volgen we zijn nazaten. Zijn kleinkind zal in tegenstelling tot zijn opa juist hoog boven de grond gaan werken: hij wordt gefascineerd door wolkenkrabbers.
Zo past het verhaal precies in elkaar: het gaat over liefde, over discriminatie, over leven tegen de armoede in. Een dramatisch verhaal vol tragiek, maar ook humor.
Ook in dit boek is er een dakacrobaat, ook hier de veelheid van ras en afkomst. Tegen de achtergrond van de werkelijkheid: de bouw van de metro, van de wolkenkrabbers, de oorlog, schetst hij het harde leven van New Yorkers zoals er velen zijn en altijd waren. En ook hier is het verhaal gebaseerd op werkelijke gebeurtenissen, vooral het verhaal van het ongeluk- de tunnel-eruptie- is echt gebeurd. Maar, zegt de schrijver in een nawoord: 'ze zijn aangepast ten dienste van de fictie'
'Ik heb het zo godvergeten koud, ze kunnen op me schaatsen.'
ISBN 9789076168029 | Paperback | 287 pagina's | Uitgeverij De Harmonie | juni 1998
'This side of brightness' Vertaald door Frans van der Wiel
© Marjo, 11 januari 2010
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Laat de aarde draaien
De omlijsting van dit veelomvattende boek is gebaseerd op een feit: het verhaal van de koorddanser, Philippe Petit, die in 1974 tussen de Twin Towers zijn koord gespannen heeft en zijn groeiend publiek daar helemaal
beneden verstomd laat staan: hij danst op het koord, hij gaat er op liggen, en nee, hij valt niet...
Hij niet.
Colum McCann laat de danser drie maal voorbij komen in zijn boek, en schetst tussendoor het verhaal van New York in het eind van de twintigste eeuw. Een doorsnee van de New Yorkse bevolking, mensen van allerlei afkomst, kleur en stand komen voorbij in drie boekdelen, onderverdeeld in drie hoofdstukken waarin de verschillende verhaallijnen gescheiden verteld worden.
De stunt van de danser verandert de levens van velen, zoals de hoofdpersonen uit dit boek. Het verhaal van de Ierse broers is het eerste verhaal: De jongste van de twee, Corrigan genoemd, is al jaren in de grote stad, in de Bronx. Zijn broer komt hem bezoeken vanuit Ierland, en hoewel hij aanvankelijk schrikt van de omgeving waarin en de manier waarop Corrigan leeft, raakt hij langzamerhand steeds meer betrokken bij de kleurrijke figuren om hen heen: de hoeren en de junks. Corrigan hoort bij een evangelische sekte, en leidt een leven als een heilige. Tot hij verliefd wordt op een weduwe. Maar voor hij kan zondigen tegen zijn geloof en tegen zichzelf, raakt hij betrokken bij een auto-ongeluk, samen met een van zijn beschermelingen: Jazzlyn.
Met dit voorval, dat de schrijver op meesterlijke wijze laat vertellen door de twee broers, eindigt voorlopig het eerste verhaal.
Het tweede verhaal gaat over Claire en haar man de rechter. Zij hebben hun enige zoon verloren in Vietnam en gaan daar ieder op een eigen manier mee om. Claire heeft door middel van een advertentie met enkele andere treurende moeders een praatgroepje opgericht, een allegaartje vrouwen, Zij komen nu voor het eerst in haar huis bij elkaar. Claire woont evenwel in een sjiek appartement, ze is welgesteld en vindt het moeilijk dat zulk verschil in stand nu zo duidelijk is. Haar verdriet is er natuurlijk niet minder om.
Het derde verhaal brengt de lezer indirect terug bij het ongeluk van Corrigan: zijn bus werd geraakt door de auto van Lara en Blaine, twee artistiekelingen die buiten New York wonen, en na een nacht met veel drugs
en drank terugkeren naar huis. Zij zijn doorgereden na het ongeluk, iets waar Lara het erg moeilijk mee heeft. Blaine echter vindt dat hij geen schuld had, dus ook niet hoefde te stoppen.
Na weer een stuk koorddanser, komen in boek twee achtereenvolgens een graffitizoeker, een groep hackers en de moeder van Jazzlyn, net als haar dochter een hoer, aan het woord. Zij staan min of meer los van de andere verhaallijnen, maar er zitten veel raakpunten in. Natuurlijk ook de koorddanser, die het hele boek tenslotte dragen moet.
In het derde boek kan de rechter laten zien hoe hij met zijn verdriet omgaat, komt de vrouw op wie Corrigan verliefd was aan het woord en komt een van de vrouwen uit het praatgroepje meer naar voren.
De onderlinge verhaallijnen zijn ingenieus met elkaar verweven, alles klopt, alles past. Colum McCanns boek omvat heel veel, en kan met recht een van de beste romans over New York genoemd worden, zoals op de flap te lezen staat. Dat de koorddanser de levens van de personages veranderd zou hebben, komt niet altijd duidelijk naar voren. Soms moet je het met een enkel kort zinnetje doen, soms is zijn verhaal uitgebreid verweven met een van de verhaallijnen. Maar hij is er wel continu.
McCann past bij ieder personage zijn stijl en taal aan, staccato versus beschrijvende stukken, hij wisselt van vertelperspectief, beschrijft zijn personages kleurrijk, er is humor, er is drama, kortom: een boek waar alles in zit. Qua thematiek is niets menselijks hem vreemd, maar verdriet is het voornaamste, zonder overigens dat het een somber boek is geworden. Complex en eenvoudig tegelijk, als in een web word je als lezer gevangen door
McCann.
'Ik rende de gladde treden in het trappenhuis af. Enorme vette krullen graffiti op de muren. Vleugen hasjrook. Gebroken glas op de benedentrap. Stank van pis en kots. De binnenplaats over. Een man hield een pitbull aan
een trainingslijn. Hij leerde hem bijten. De hond hapte naar zijn arm: de man had enorme metalen armbanden om zijn polsen. Het gegrom rolde over de binnenplaats. Corrigan reed zijn bruine bus, die langs de weg geparkeerd stond, achteruit. Ik sloeg tegen de ramen. Hij keek niet op of om.'
'En toen ineens, achter de helikopter, zag ik dat stipje. Niet groter dan een vlieg, ik zweer het. Maar het was een man.'
'een man?'
'Iets als een engel?"zegt Gloria.
'wat voor man?"
'Vloog hij?'
'Waar?'
'Ik krijg er de zenuwen van.'
'Het was een vent.' zegt Marcia, 'op een draad.'
ISBN 9789022324532 | Paperback | 413 pagina's | Uitgeverij De Harmonie | december 2009
© Marjo, 05 januari 2010
Lees de reacties op het forum en/of reageer: