Colum McCann
Dertien manieren van kijken
In de novelle bijvoorbeeld is de verteller een gepensioneerde rechter, die alleen woont, met een privé-verzorgster. Dat hij weduwnaar is, en alleen zijn zoon heel af en toe ziet, zijn de eerste feiten die je tussen de regels door mee krijgt. Meer informatie over zijn situatie komt langzaam, en alleen als het ter sprake komt bij hetgeen waar hij zich mee bezig houdt.
Maar voordat zijn persoonlijke verhaal begint, is er een bevreemdend hoofdstuk. Het is kort en gaat over de situatie zoals die door camera’s geregistreerd wordt. De lezer vraagt zich af wat hier gebeurt. Later komt dit terug: het wordt duidelijk dat de zoon van de rechter camera’s heeft laten installeren, en daar zitten enkele inspecteurs naar te kijken. Zij zien natuurlijk slechts een deel van het leven van de rechter, slechts dat wat door de camera’s opgenomen is. Als de rechter zelf vertelt lezen we niet alleen wat er gebeurt, maart ook hoe hij daar op reageert.
In dertien hoofdstukken die steeds beginnen met een couplet van een gedicht van Wallace Stevens (1879-1955): ’Thirteen Ways of Looking at a Blackbird’ wordt langzaam duidelijk wat er aan de hand is: waarom zitten die inspecteurs de beelden van de camera’s te bekijken? Wat is er met het gezin van de rechter gebeurd? Wie is Katya? Hoe is de relatie met de zoon? De oude man kijkt terug op zijn leven, voelt zich helemaal nog niet zo oud, maar weet dat hij ingehaald wordt door de feiten. De weersomstandigheden als mede de verslapping van bepaalde spieren wijzen hem op zijn hulpeloosheid. In een stijl die helemaal aangepast wordt aan hetgeen hij vertelt, dan weer staccato, dan fraaie volzinnen, wordt langzaam de situatie uit de doeken gedaan.
‘Het doel van de rechercheurs is het brandpunt te vinden, de spieren die de klap hebben aangedreven. Dan kunnen ze het wellicht via de pezen herleiden naar het bot om het uiteindelijk terug te brengen naar het rauwe moment van de impuls.’
Niet alleen is de betekenis van dit stukje tekst in het verhaal voor meerdere interpretaties vatbaar, het is ook wat Colum McCann doet in zijn verhalen. Dit is de manier waarop hij vertelt.
De drie verhalen die daarna komen hebben het moeilijk: kunnen zij tippen aan deze novelle?
Maar Colum McCann laat zijn lezer niet in de steek. Drie hartverscheurende verhalen, waarin iets akeligs gebeurt. Zonder in details te treden en daardoor zeer integer weet McCann de lezer diep te raken. Heel indrukwekkend is het verhaal over de militair, een vrouw die in Irak wacht op het begin van het nieuwe jaar. Het is geen verhaal zoals gebruikelijk: de schrijver is de verteller, en hij laat ons meebeleven hoe het verhaal tot stand zou kunnen komen. Dat we dit beseffen en tegelijk geboeid een verhaal lezen, dat is reuze knap!
Het verhaal over de sh’khol zit enorm goed in elkaar. Sh’khol is een Hebreeuws woord dat onvertaalbaar is, (ook in het Nederlands) maar de ouder aanduidt die zijn/haar kind verliest.
En ook het derde verhaal over de vrouw die de man herkent die haar ooit zo wreed behandelde, is een verhaal dat hier niet verteld moet worden. Het moet 'beleefd' worden door de lezer.
Colum McCann (Iers-Amerikaans, 1965) vertelt in een nawoord dat de verhalen een beetje of soms meer beïnvloed zijn door het feit dat hij zelf aangevallen werd en in het ziekenhuis belandde. ‘Soms heb ik het gevoel dat we ons leven vooraf beschrijven, maar op andere momenten alleen maar kunnen terugkijken.’ Daarmee geeft hij ook aan dat veel van wat hij schrijft autobiografisch is. En voor wie meer wil weten verwijst hij naar zijn website colummccann.com. Zijn verhalen zijn indrukwekkend. Zijn manier van schrijven is indirect en daardoor des te indringender.
ISBN 9789076174846 | Paperback | 269 pagina's | Uitgeverij De Harmonie | april 2016
Vertaald uit het Engels door Frans van der Wiel
© Marjo, 06 november 2016
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
