Chris Adrian
De machine van Gob
Maar het is niet wat gebeurt. Op het laatste moment haakt Gob af, hij durft niet. Dat houdt Tomo niet tegen: die springt de vroege trein op die hem naar het leger zal brengen. Tomo met zijn bugel, Tomo die ook in het heetst van de strijd iedereen met zijn muziek zal ontroeren. Tomo die sneuvelt. Gob is ontroostbaar. Hij kan zichzelf niet vergeven dat hij Tomo in de steek gelaten heeft, dus is er voor hem maar één optie: hij moet en zal zijn broer terughalen uit de dood. Daarvoor gaat hij in de leer bij een gruwelijke leermeester, die hem alles leert over machines. Gob gaat een machine bouwen, een reusachtige machine, die ervoor zal zorgen dat de doden terugkeren, dat er gewoonweg geen dood meer zal zijn.
Hij kan het niet alleen. Zijn machine heeft bezieling nodig. Hij zoekt en vindt de juiste mensen, elk met hun eigen verhaal. Walt, die in de oorlog een fotograaf assisteerde en na diens dood al zijn negatieven erfde. Walt kan geesten zien, hij wordt door hen omringd, ze staan te trappelen om terug te keren, ze sporen hem aan om vrienden te worden met Gob, om hem te helpen bouwen aan zijn machine.
Er is ook de treurige Whitman, de dichter, een beetje een raadselachtige figuur. Hij is wat Gob “een kosmos” noemt, de enige die zijn machine de bezieling kan geven die nodig is om de doden terug te halen. En er is Maci Trufant, aardig op weg een oude vrijster te worden na de dood van haar broer. Iedereen in haar familie is ten prooi gevallen aan waanzin en zij probeert eraan te ontsnappen. Ze is een verstandige vrouw, en ze sluit zich aan bij Victoria Woodhull (die de moeder van Gob blijkt te zijn ) in haar strijd om het vrouwenkiesrecht. Toch valt ook zij, in haar eigen ogen, in de grijpgrage klauwen van de waanzin: haar overleden broer neemt bezit van haar linkerhand. Haar linkerhand schrijft brieven en tekent plannen. Ze wordt naar Gob toegezogen, of eerder toegeduwd, en wordt zijn vrouw. Uiteindelijk gaat ook zij, gedirigeerd door de doden, meewerken aan die machine waar ze eigenlijk niet echt in gelooft.
“De machine van Gob” is een sterk opgebouwd boek. Elk personage krijgt de tijd om zijn verhaal te vertellen. Op die manier krijg je als lezer een heel volledig, min of meer chronologisch beeld van wat er allemaal aan de hand is: hoe het begon, waar het idee vandaan komt, hoe de machine vorm krijgt en hoe iedereen zo zijn eigen beweegredenen heeft om aan dat waanzinnige plan mee te werken. Er lopen overigens ook een enorme massa interessante nevenpersonages rond in het verhaal. Een groot aantal van hen is historisch geïnspireerd maar worden op een wel erg excentrieke wijze neergezet, waardoor de geschiedenis ongegeneerd heel wat geweld wordt aangedaan. Dat maakt het eigenlijk ook wel prettig om te lezen: verwacht geen indringend portret van de tijdsgeest, maar geniet van de manier waarop geschiedkundige elementen die niets met elkaar te maken hebben schaamteloos zijn samengezet om het hele boek dat aangenaam absurde tintje te geven.
Wat me ook erg kon bekoren, was de tragiek van de personages. Eigenlijk zijn het triestige figuren, die vechten om het hoofd boven water te houden en niet te verdrinken in het enorme verdriet dat ze allemaal met zich meedragen: het verdriet een geliefde te hebben verloren en te moeten leven met een leegte die nooit meer overgaat. Voor wie van wat eigenzinnigheid houdt een bijzonder boek om te lezen!
ISBN 9789021450087 | Paperback | 448 pagina's | Querido | 2001
Vertaald door Paul Syrier
© Elvira, juni 2008
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
