Het koekoeksjong
Brigitte Raskin

Raskin studeerde in Leuven en woonde in een studentenhuis. Er kwam een man in hun huis wonen, in een heel klein kamertje waarvoor hij blijkbaar niets betaalde. Hij was ouder dan de anderen en dat studeren van hem leek nergens op. Hij had vreemde ideeën, en was in ieder gezelschap te vinden, hoewel nooit opdringerig. Raskin besteedde niet veel aandacht aan hem. En toen verongelukte hij, in een dramatisch auto-ongeluk. En hij bleef in haar hoofd hangen. Wie was die man toch? Waar kwam hij vandaan? Wie was zijn familie?
Ze ging op zoek. Via registers en archieven en gesprekken met mensen die hem gekend hadden vormt ze zich een beeld van deze Frans Maes.

Dat beeld krijgen wij lezers voorgeschoteld: jaartallen, feiten, namen. Het is een beeld van een man die nooit vastigheid kende, nooit banden aangegaan was, overal maar een beetje tussendoor liep. Hij had geen opleiding gehad, had geen vast inkomsten, verhuisde om de haverklap om schuldeisers te ontlopen, en oplichterij en kleine diefstal was hem niet vreemd. Brigitte Raskin heeft haar verhaal het motto meegegeven uit een boek van Primo Levi:

"Je kunt de mensen onderscheiden in verlorenen en geredden." Dit is het citaat van Primo Levi, die er verder nog aan toevoegt : " Bovendien beschikt ieder gewoonlijk over zoveel geestelijke, lichamelijke en financiële reserves dat de kans op schipbreuk of een radicaal tekortschieten in het leven nog geringer wordt".

Merkwaardig is dat de stad Antwerpen waar Frans Maes opgroeide ooit een prijs uitschreef voor het sympathiekste verwaarloosde kind. Die prijs won Maes, maar het heeft hem niets geholpen. De man die hem ervoor opgegeven had beoogde een opleiding voor de jongen, maar het merendeel van het prijsgeld was verdwenen.

Het is een soort documentaire geworden, het verhaal van een hoerenjongen, waar niets van terecht komen kan. Het is geen prettig verhaal, lezen over iemand aan de onderkant van de samenleving confronteert je met je eigen mazzel. En met je eigen tekortkomen. Waarom laten we dit toe?

Raskin zelf was een activiste in Leuven, het was 1968 ... maar ze moet tot de conclusie komen dat het veel geschreeuw en weinig wol was. Tot echte daden kwamen ze niet immers.
Het einde van het verhaal is ontroerend. Waar voordien de betrokkenheid wegzakte in de feiten, wordt een drama opgetekend.

"Een mens kan morsdood zijn als Frans Maes, of voortleven als mijn moeder in de herinnering. De ene dode is de andere niet.."

ISBN 9789050187039 | Paperback | 133 pagina's | Uitgeverij Kritak | 1988

© Marjo, december 2006

Lees de reacties op het forum en/of reageer: