Gekortwiekt
Bohumil Hrabal

De Tsjechische schrijver Hrabal bracht zijn jeugd door op de bierbrouwerij in Nymburk, waar zijn (stief-)vader Francin bedrijfsleider was. Een centrale figuur in zijn jeugd is het zwarte schaap van de familie: oom Pepin, die als ongeschoold arbeider in de brouwerij van Bohumil's vader werkt. Pepin heeft altijd sterke verhalen tot grote ergernis van Francin.
In Harlekijntjes miljoenen vertelt Hrabals oude moeder haar verhaal waarin ook de brouwerij voorkomt die door de opkomst van het communisme in 1948 genationaliseerd werd.
In Gekortwiekt is zijn moeder eveneens de verteller, zij is dan nog jong, er is nog geen sprake van nationalisatie.

Het boek begint met een schitterende beschrijving over het aansteken van de olielampen en het prachtige licht dat ze verspreiden en wat dat licht doet met de omgeving. Zoals o.a.:

"Mijn man Francin stak in het kantoor de twee buikige lampen aan met ronde pitten, twee lampen die aldoor maar mopperden als twee humeurige huisbewaarders, lampen die elk op de rand van een enorme schrijftafel stonden, lampen die als een kacheltje warmte gaven, lampen die met een enorme appetijt van de petroleum smulden. De groene lampenkappen van die mollige lampen sneden haast liniaalrecht de ruimte van licht en schaduw af in plakjes en wel zo dat wanneer ik door het raam het kantoor in keek, Francin altijd was afgeknipt tot een Francin die met vitrool was overgoten en een Francin die door de duisternis was opgeslokt."

Malenka woont met haar man Francin (meneer de Rentmeester) naast de brouwerij. Malenka's mooiste bezit is haar prachtige blonde haar dat tot de grond reikt. Subliem o.a. als volgt beschreven door Hrabal:

"En zolang mijn haar nat was, kon je nooit zeggen wat het zou gaan doen als het droog was; zodra het begon te drogen, was het of er in die vloedgolven van haar duizenden gouden bijtjes werden geboren, duizenden vuurvliegjes, of er duizenden barnsteenkristalletjes in knisperden."

Zo gauw haar man Malenka en haar prachtige haar ziet begint hij nog altijd te stotteren en weet zich geen raad met zijn houding, wat Malenka nog steeds wat doet.
Francin is de correcte, fatsoenlijke rentmeester. Hij noteert de bieromzet, maakt de week- en maandoverzichten op en de jaarbalans. Bij elk begin van een nieuwe bladzijde tekent hij om de eerste letter golvende lijnen, de golven van Malenka's haar. Hij zou graag zien dat zijn vrouw zich keurig gedraagt maar zij vindt het leven en alles wat daarbij hoort één grote uitdaging. Het leven is voor haar één groot avontuur. Ze eet niet maar vreet volgens eigen zeggen. Gaat constant op onderzoek uit, doet dingen die, volgens Francin, als vrouw van een directielid niet kunnen
Tot overmaat van ramp komt de verguisde broer Pepin de twee met een bezoek vereren. Francin ziet hem met lede ogen komen en weet dat dit bezoek van zeer lange duur zal zijn...
Malenka geniet! Pepin zit vol prachtige verhalen maar maakt tot ergernis van Francin ook veel lawaai. Hoe kan hij als directielid met deze herrie vergaderen? Ga van mijn part op de schoorsteen van de brouwerij zitten adviseert hij de beide mensen. En dat doen ze dan maar...

'Welaan dan: dirección!'riep oom Pepin en stapte op de eerste ijzeren beugel, daarna bedacht hij zich, sprong er weer af en zei: 'Na u.'
En dat waarvan ik vanaf de eerste dag in de brouwerij had gedroomd, dat ik de kracht zou vinden om een keer die schoorsteen van de brouwerij te beklimmen, dat rees en steeg nu voor me op, ik gooide mijn hoofd in de nek en greep de eerste beugel vast."

Malenka is zich opnieuw zeer bewust van haar haar.

"halverwege de schoorsteen voelde ik opeens de eerste harde vlaag van stromende lucht, mijn haardos bolde op, vloog bijna voor me uit, ik bevond me opeens geheel gehuld in mijn eigen loshangende haar dat als muziek om me heen zwierde.[...]
toen viel de wind opeens weg, mijn haren maakten zich los en gleden langzaam omlaag, zoals die losgeraakte wijzers van de kerkklok, het leek net of de gouden pauwenstaart die zich aan mijn hoofd had ontvouwd, zich nu weer langzaam sloot."

Natuurlijk is het hele dorp in rep en roer als beiden bovenop de schoorsteen zitten. Maar het kan hun niets schelen, ze genieten!
Pepin krijgt vanaf die gebeurtenis slaapruimte bij de brouwerij en Francin probeert het hoofd hoog te houden ondanks de capriolen die Pepin en zijn vrouw uithalen. En zo verstrijkt de tijd. Maar het rustige dorpje ontkomt ook niet aan de moderne tijd. Francin neemt uit de stad de modernste snufjes mee voor Malenka. En dan komt de radio... ze horen jazzmuziek, Josephine Baker... en aangezien Malenka alles een uitdaging vindt...

Wat Hrabal tot zo'n unieke schrijver maakt is het kunnen beschrijven, tot in detail, in prachtige (lange) zinnen van kleine dingen. Daarbij heeft hij een milde, liefdevolle, humorvolle kijk op de mens. Ook dit boek straalt die liefde voor het woord en de mens uit. Hij gaat bizarre verhalen niet uit de weg, maar deze stralen zo'n plezier in het schrijven uit dat je niets anders kan doen dan glimlachen en je blijft dat doen totdat het boek uit is.
De vertaling is verzorgd door Kees Mercks en deze heeft een enorm knap stuk werk geleverd.
Lezen dit boek zou ik tegen iedereen willen roepen, geniet van de taal van Hrabal, van de beschrijvingen, de humor, kortom, lezen, lezen, lezen!

ISBN 9789046440018 | Paperback | 176 pagina's | Bright Lights | december 2007

© Dettie, september 2008

Lees de reacties op het forum en/of reageer: