Wat mijn moeder mij nooit verteld heeft
Blake Morrison

In hoeverre kent een kind zijn ouders? Blake Morrison beseft dat hij hier erg te kort schiet, en doet in dit boek een poging zijn moeder beter te leren kennen. Na haar dood (enkele jaren na de dood van zijn vader, over wie hij trouwens ook een boek heeft geschreven:"En wanneer zag jij voor hetlaatst jouw vader?") neemt hij de brieven mee, die zijn vader al die jaren
bewaard heeft. Deze brieven zijn geschreven in de periode 1942 (toen Agnes/Kim en Arthur elkaar leerden kennen) tot 1946, het jaar dat ze trouwden.
Uit de brieven distilleert de zoon hoe zijn ouders waren in hun omgang metelkaar. Zijn vader, zeker van zichzelf en hetgeen waar hij voor stond; zijn moeder, uit liefde bereid zichzelf grotendeels weg te cijferen. Morrison zet alle feiten op een rij, tegen de achtergrond van hoe het in die tijd was.

"Maar in werkelijkheid weet ik niet hoe het is gegaan. De brieven vertellen maar een deel van het verhaal- gaan maar tot zekere hoogte. Ik vind het frustrerend. Omdat ik verliefd ben op mijn ouders liefde wil ik er de hele tijd bij zijn, wil ik hen opjutten. Maar het mag niet van de brieven. Ik mag er enkel bij zijn wanneer ze elkaar schrijven - maar wanneer ze elkaar schrijven zijn ze niet bij elkaar. Dan zitten ze aan een tafel, op een bed, in een nissenhut, op de bank op een perron, alles komt in aanmerking, een schrijfblok balanceert op een knie, de inkt afkomstig uit het hart dat ze moeten ledigen, vloeit door de punt van hun pen, intens en intiem -maar altijd van elkaar gescheiden. Dat is de essentie van brieven. Corrsepondentie: een samenbrengen. Maar de correspondenten zijn van elkaar afwezig."

Beiden waren arts, en hebben elkaar op een feest ontmoet. Hij is legerarts en wordt uitgezonden. Zo beginnen ze elkaar te schrijven. Agnes, een katholieke naam, ze heeft er een hekel aan, misschien ook wel omdat ze Iers is.. Hij vindt de naam ook niets en stelt voor haar anders te noemen. Vele brieven later stelt hij "Kim' voor, en zij accepteert stilzwijgend. Haar  Ierse afkomst, die geassocieerd wordt met grote armoedige gezinnen, wil ze zoveel mogelijk verzwijgen. Ze vertelt niets over haar jeugd; nauwelijks aan
haar toekomstige man, en nog minder aan haar kinderen.

Hij daarentegen introduceert haar bij zijn ouders, en ze wordt geaccepteerd, tenminste totdat blijkt dat er serieuze plannen zijn tussen deze twee. Want een volgende probleem is het geloof: Hij en dus zijn ouders zijn protestant, en moeten niets van het katholieke geloof hebben. Kim is een aardig meisje, maar ermee trouwen? Dat kan niet... Kim weet dat haar ouders op hun beurt eveneens een huwelijk nooit zullen accepteren, en zelf wil ze alleen maar trouwen in een kerk, anders voelt ze zich niet getrouwd, maar levend in zonde.

Dit is een probleem dat de briefwisseling heel lang beheerst: hij zit in verre oorden, als legerarts uitgezonden, zij werkt keihard in Engelse ziekenhuizen. Soms dreigt de liefde te verdwijnen maar als ze elkaar tijdens een kort verlof weer zien, blijkt het toch sterker dan al hun problemen. Hij is ervan overtuigd dat hij het gelijk aan zijn kant heeft: Het katholicisme is een verkeerd geloof, hij moet haar "beter maken". Zij is een gevoelsmens, heeft geen verweer tegen zijn feite, maar houdt voet bij stuk.

"Dat voorjaar bereiken hun brieven een impasse. Toen ik ze las leek het me onmogelijk dat mijn ouders hun verschillen zouden bijleggen. En toch wist ik dat ze het hadden gedaan- of dat zij ze zo diep hadden begraven dat een huwelijk mogelijk werd. Gaf mijn moeder toe? Bood mijn vader haar een uitweg? Of iets anders? Ik moet het weten. Mijn geboorte hangt er van af."

Er wordt een soort compromis bereikt, het is voor Kim nu eenmaal onmogelijk om zich gelukkig te voelen als ze "in zonde" met een man samenleeft, hoeveel ze ook van hem houdt.
Ook na hun huwelijk is er weer een geschil: zij wil werken, ze is niet in de wieg gelegd om huismoeder te spelen. Het zijn de jaren '50, het was niet normaal dat een vrouw werkte, maar hier kreeg ze haar zin, zij het dat hij altijd "de dokter" was, en zij slechts "een dokter".

Blake Morrison vertelt het verhaal aan de hand van de brieven, maar maakt het fraaier, verzint zelf ook wel eens wat. Het geheel is een prettig te lezen geschiedenis van een huwelijk, tegen de achtergrond van de Tweede Wereldoorlog en de jaren '50.

ISBN 9038849397 | Paperback | 439 pagina's | Nijgh & Van Ditmar | januari 2003
Vertaald door Ronald Cohen

© Marjo, 06 mei 2009

Lees de reacties op het forum en/of reageer: