Bert Wagendorp

Toon alleen recensies op Leestafel van Bert Wagendorp in de categorie:
Bert Wagendorp op internet:

  Categorie: Recensies Volwassenen

Een zaterdagmiddag Een zaterdagmiddag


In dit kleine, mooi verzorgde, boekje lezen we het verhaal dat een inmiddels 81-jarige moeder aan haar zoon Bram vertelt. Hij wil weten wat er die zaterdagmiddag 24 februari 1945, nou eigenlijk gebeurd is.

"Ik wil feiten, geen emoties, dat stelt haar gerust. Emoties hebben de feiten lang genoeg verborgen gehouden."


Moeder vertelt dat zij als elfjarig meisje met haar broertje Bram naar de bakker moest om brood voor die avond en de volgende dag te halen. Vlak voordat ze vertrok vroeg haar vader of ze ook even langs school wilde lopen om de brief op te halen die hij vergeten was. Had hij dat maar niet gedaan... Ze lopen eerst naar de bakkerij, anders is het brood op. Ze vertelt dat tante Stien, zoals de bakkersvrouw genoemd wordt, altijd moest lachen om de grappige, zeer intelligente Bram. "Hij vroeg of we in de bakkerij mochten kijken. Die was achter in de winkel. De broodoven werd nog gestookt met takkenbossen. [...] Maar de bakkerij was al schoongemaakt, dus was er niets meer te zien. Had het wel gemogen, was alles anders gegaan...
Als lezer hebben we inmiddels wel begrepen dat er die dag in 1945 iets vreselijks is gebeurd. Maar wát weten we nog niet.

Doorheen het verhaal van de moeder lezen we het verhaal van haar zoon Bram. Zijn moeder heeft hem alleen opgevoed. Wat zijn moeder vertelt 'speelt zich af in een andere tijd, maar ik ken het decor uit mijn eigen verleden.' Bram is er namelijk ook opgegroeid in hetzelfde huis als zijn moeder, in hetzelfde stadje (Groenlo) diep in de Achterhoek, waar zijn opa hoofdmeester van de protestantse school was.

'Mijn vader is er nooit geweest. De eerste jaren was mijn opa mijn vader en toen hij overleed was ik twaalf en had ik geen vader meer nodig. Denk ik.'


Opa is gek op zijn kleinkind die zoveel lijkt op die andere Bram, zijn zoon, waarnaar de jongen vernoemd is. Vanaf het moment van de geboorte van de jongen bloeide opa weer op. Opa was namelijk een zeer intelligente man, maar als arbeiderszoon was hoofdmeester worden het hoogst haalbare. Toen bleek dat zijn zoon Bram eveneens een groot verstand bleek te hebben, hij leerde zichzelf bijvoorbeeld op driejarige leeftijd lezen, vestigde opa al zijn aandacht op het kind. Zijn zoon zou wèl de kansen krijgen die hij niet gehad had. Maar op die fatale dag blies de Engelse bom niet alleen zijn zoon van de wereld maar ook opa's eigen leven was aan flarden.


Het gebeurde is een toevallige samenloop van omstandigheden maar iedereen voelt zich schuldig over de dood van Bram. Ook kleinzoon Bram, de verteller van het verhaal, voelt zich onbehaaglijk, waarom was hij eigenlijk geboren? Had zijn moeder met zijn geboorte haar schuld willen inlossen? Deze vraag aan haar stellen is moeilijk, maar hij stelt hem toch. Moeders antwoord is verrassend.

Een klein maar indrukwekkend verhaal. Er blijft afstand, net zoals moeder wilde, geen emoties, wel feiten. Maar de manier waarop het verteld wordt, de kleine opmerkingen, de houding van opa, - Er werd door hem alleen in korte verwijzingen over 'oom Bram' gesproken. "Meer was onmogelijk en onverdraaglijk, het was zo al confronterend genoeg." -  de stugge oma die altijd bang was als haar kleinzoon naar school ging, het intieme van de omgeving, maken het verhaal toch ontroerend en invoelbaar.
Ien van Lannen heeft bij het verhaal zwart-wit afbeeldingen gemaakt die veel weg hebben van foto's, wat de impact van het verhaal nog meer benadrukt. Maar vooral de soms kleine juweeltjes van zinnen dragen bij aan de authenticiteit van deze mooie, indrukwekkende novelle.

"Het vertrek van mijn opa was een ballet voor een fietser, uitgevoerd volgens een strakke choreografie."


"De viool tilde hem uit boven zijn afkomst."


"Mijn moeder is een sterke vrouw. Als er een vliegtuig overkomt, krimpt ze nog altijd een beetje in elkaar, maar dat zie je alleen als je het weet."


ISBN 9789025448738 | Gebonden | 80 pagina's | Uitgeverij Atlas Contact | juni 2016

© Dettie, 16 september 2016


Lees de reacties op het forum en/of reageer: