Riket met de kuif
Amélie Nothomb

In Nederland is de zeventiende-eeuwse Franse sprookjesschrijver Perrault nauwelijks bekend, hoewel we allemaal zijn sprookjes kennen, zoals Assepoester, en Doornroosje, maar dan kennen we de versies van Walt Disney. Riket met de kuif is niet bewerkt door Disney en mede daarom niet bekend. Het heeft qua thema veel weg van Belle en het Beest, het gaat namelijk ook om een zeer mooi meisje en een zeer lelijke man, maar is toch totaal anders.

In deze moderne bewerking van Riket en de kuif stelt Nothomb de man voor: Déodat, een afzichtelijk kind dat al in fraaie volzinnen praat als hij nog een baby is.

‘Ik ben afzichtelijk en daar mee uit. Maar tegelijk ben ik heel wat meer dan dat: iemand die in zijn geest fascinerende vergezichten ziet, blij is dat hij leeft, intelligent en zinnelijk is en daar grenzeloos gelukkig om kan zijn.’

Op de dag dat een vogel juist zijn hoofd uitkiest om iets onordentelijks te droppen, ontstaat zijn fascinatie voor vogels. Hij wordt dan ook een succesvolle ornitholoog. Het schijnt zo te zijn dat sommige vrouwen vallen voor lelijkheid, en Déodat komt op dat vlak niets te kort. Maar echt gezelschap zijn ze niet, ze laten hem al snel weer in de steek.

Trémière is een paar jaar jongere vrouw, ontstellend mooi. Maar ze is dom, althans men vindt haar dom. Haar intelligentie is evenwel alleen maar anders. Waar Déodat een hoog IQ heeft, een rationele intelligentie, met veel kennis en het talent problemen op te lossen, ligt de intelligentie van Trémière op een ander vlak: zij is sensitief intelligent, stelt geen vragen maar bekijkt de wereld aandachtig. Vanaf het begin is duidelijk dat deze twee elkaar zullen vinden, zeker als je het sprookje toevallig wel kent, weet je dat al.

Dat het verhaal een en al cliché is, is aan de ene kant een stijlfiguur waar Nothomb vaak gebruik van maakt, maar aan de andere kant hoort dat ook helemaal bij het sprookje. We lezen het verhaal van twee buitenbeentjes, twee mensen die anders zijn dan de doorsnee. Maar zeker niet minder, zegt Nothomb. Het is alleen maar zo dat men niet weet hoe men met deze mensen om moet gaan. De maatschappij lijkt te eisen dat iedereen hetzelfde is. Maar de wereld zit niet zo in elkaar, we zijn allemaal anders, en dat mag best. Kortom: kijk verder dan je neus lang is, ook als het gaat om je medemens.

Ook is het boek een ode aan de vogel, met een duidelijke analogie van hoe Nothomb de mens wil zien. Niet één vogel is mooier of beter of meer bijzonder dan de ander. Iedere vogel heeft een eigenheid, die hem speciaal en de moeite waard maakt.

‘Hoe subliem vogels ook zijn, ze hebben hun tegenstrijdigheden, mislukkingen en eigenaardigheden. Het verveelde hem nooit naar hen te kijken: ze vormden een wereld apart, met hun eigen intriges, hun helden en paljassen.’

De Franstalige Belgische schrijfster Amélie Nothomb (Etterbeek, 1966) bracht haar jeugd door in Azië, waar haar vader ambassadeur was. Op 17-jarige leeftijd ging ze in Brussel Romaanse filologie studeren. Ze debuteerde in 1992 met de roman Hygiène de l’assassin, die haar beroemd maakte. Voor haar roman Stupeur et tremblements (1999) kreeg ze de Grand Prix van de Académie française.

ISBN 9789401606516 | Hardcover | 160 pagina's | Xander Uitgevers | mei 2017
Vertaald uit het Frans door Marijke Arijs

© Marjo, 26 september 2017

Lees de reacties op het forum en/of reageer: