Almudena Grandes
De drie bruiloften van Manolita
De Spaanse schrijfster Almudena Grandes is in Spanje een literaire grootheid. In het Nederlandse taalgebied is haar naam veel minder bekend, de waardering is er echter wel degelijk. Grandes heeft enkele boeken geschreven over de Spaanse burgeroorlog en de periode daarna. Ook De drie bruiloften van Manolita speelt zich grotendeels af in die periode, ruwweg van 1936 tot en met 1939.
Manolita groeit op in een relatief rustige periode in Spanje, doch die rust is bedrieglijk. Onderhuids broeit er veel en de sfeer in het land raakt steeds meer vergiftigd, met als uiteindelijk resultaat de burgeroorlog. In die sfeer van toenemende onrust heeft de jonge vrouw Manolita, na het overlijden van hun vader en de arrestatie van hun moeder, de zorg voor haar zusjes en broertje. Met hard werken en veel geregel lukt het haar om wat geld te verdienen en de boel draaiende te houden.
Dat verandert als de oorlog tot een eind is gekomen en Franco aan het bewind komt. De personen rondom Manolita zijn voornamelijk opposanten van het nieuwe bewind en de gevolgen zijn dramatisch voor hen. Leven in vrijheid is er niet meer bij. Heimelijk verzet, achterdocht, niet opvallen, onderduiken en altijd over de schouder moeten kijken is hun nieuwe manier van leven geworden.
Manolita raakt via haar broer Antonio en diens kompanen ongewild steeds meer betrokken bij het verzet, een onwennige rol voor de timide jonge vrouw die niets heeft met politiek. Haar rol blijft vrij bescheiden, doch zij is wel de spil in het leven van velen, een positie waarin zij voornamelijk indirect te maken krijgt met de vreselijke gevolgen van het fascistische regime.
Het boek is geschreven rondom die centrale positie van Manolita. Haar levensloop is de rode draad, doch het grootste deel van De drie bruiloften van Manolita betreft episodes uit het leven van de personen om haar heen. Er zijn drie delen, elk deel heeft vier hoofdstukken en elk hoofdstuk zou gelezen kunnen worden als een min of meer zelfstandig verhaal. Het zijn overwegend verhalen vol dramatiek, bijvoorbeeld over onmogelijke en dramatische liefdes in oorlogstijd, over de verschrikkelijke terreur van het Franco-regime, vreselijke martelingen, uitbuiting en onderdrukking van vrouwen en kinderen, voedseltekorten en de altijd overheersende sfeer van angst en achterdocht.
Maar het zijn ook verhalen van kracht en doorzettingsvermogen, opofferingsgezindheid, altijd maar doorgaan en niet opgeven, in de hoop op betere tijden. Het zijn die kwaliteiten die gelukkig genoeg worden belicht en die voorkomen dat het boek een ondraaglijke zwaarte zou krijgen.
Almudena Grandes heeft een gloedvolle en beeldende stijl van schrijven met een onmiskenbaar Spaans temperament. In het algemeen lukt het Grandes goed om de emoties op de juiste wijze te brengen en in de juiste dosering toe te dienen, maar er zijn helaas ook enkele momenten dat het toch net even over de top gaat.
De personages worden fraai tot leven gebracht en krijgen gaandeweg steeds meer diepgang, mede door de wijze waarop de verhalen worden gepresenteerd. Personen die aan het begin kort worden genoemd krijgen later in het boek, in een andere episode, een belangrijke rol en het omgekeerde gebeurt ook. Hierdoor leer je een aantal van de belangrijkste personen kennen vanuit hun eigen perspectief en belevenissen en vanuit het perspectief van anderen.
Almudena Grandes is er bijzonder goed in geslaagd een zeer zwarte bladzijde uit de Spaanse geschiedenis te belichten. Diverse personen uit De drie bruiloften van Manolita hebben echt bestaan en hebben een belangrijke rol gehad in die gebeurtenissen, die veelal ook echt hebben plaatsgevonden. Aangevuld met verzonnen personages heeft Grandes die vreselijke periode voorzien van een menselijke en dramatische laag die duidelijk maakt wat voor veel mensen, vooral opposanten, de gevolgen van de terreur van het Franco-regime zijn geweest.
Op verschillende plekken wordt door lezers commentaar geleverd op het grote aantal personages en dat het daardoor een lastig boek is. Dit is wel wat overdreven. Het is inderdaad best complex en veeleisend, doch de ervaren lezer zal er geen moeite mee hebben. De lezer mag best worden uitgedaagd en degenen die die uitdaging aangaan zullen aangenaam verrast worden met een bijzonder goed geschreven boek en een verhaal dat nog lang nadreunt.
ISBN 9789056725259 | Hardcover | 704 pagina's | Uitgeverij Signatuur | november 2015
Vertalers Mia Buursma en Rikkie Degenaar
© Jan Koster, 15 maart 2016
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
