Dit verhaal
Alessandro Baricco

Met “Dit verhaal” een roman die twee delen van de twintigste eeuw beslaat is de schrijver helemaal terug bij het begin.
“Land van Glas” en “Oceaan van zee” (respectievelijk debuut en tweede roman) waren gewijd aan de megalomanen en megalomane ideeën. Ook in “Dit verhaal” gaat het over dromen van individuen en het verlangen die te verwezelijken.
Een Italiaanse arme boer besluit ineens in zijn leven het roer om te gooien; hij die nooit wat anders heeft gedaan dan de grond bewerken, komt op het lumineuze idee om een garage te beginnen. Het idee dat de kersverse uitvinding van het automobiel ook de streek van Noord-Italië zal aandoen heeft zich in zijn hoofd vastgezet . We schrijven 1911.
De voormalige boer maakt zich de techniek van de automobiel eigen en wacht op zijn eerste klant. Die komt er daadwerkelijk in een stormachtige nacht en is verrast om in deze uithoek nog een garage aan te treffen. Deze graaf is zo geïmponeerd door het verhaal achter de garage dat hij die nacht er een vriend bijkrijgt. Een tijd later weet de graaf de boer en vooral ook zijn vrouw te overtuigen van het avontuur van autoraces en in het vervolg maakt de voormalige boer met zijn nieuwe vriend de graaf de wegen in de wijde omtrek met hun scheurende monster onveilig.
De geheimzinnige aantrekkingskracht voor automobielen en wegen wordt ook overgebracht op de kleine Ultimo. Die lijkt echt ervoor geboren, maar schijn bedriegt, want Ultimo is helemaal geobsedeerd door wegen en de bochten die wegen maken.

Zo opent Baricco dit boek en verrast hij de lezer compleet met het vervolg. “Dit verhaal” bestaat uit maar liefst 7 delen en zet de lezer iedere keer op een verkeerd been.
De vader die in de opening van het boek wordt gevolgd, treedt daarna nog maar sporadisch op, onder andere tijdens de jeugd van Ultimo, in de daarna komende delen vormt Ultimo de rode draad. Dat heb je als lezer niet meteen in de gaten, pas een stuk verderop zie je de link.
Het verhaal bestaat uit verschillende episodes van Ultimo’s leven en van personages met hem verbonden. De verteller wisselt ook per deel. Een schokkend relaas zijn Ultimo’s ervaringen tijdens de slag bij Caporetto tijdens de Eerste Wereldoorlog. De zinloosheid van oorlog, de machteloosheid van leiders en verlies van menselijke waarde laat Baricco de lezer op meesterlijke wijze voelen.
Verderop komt een episode met Eliseveta Seller, een Russische prinses waarmee Ultimo anderhalf jaar optrekt. Zij is pianolerares voor Steinway piano’s en geeft snelcursussen bij privé personen, met de bedoeling ze een piano aan te smeren. Diezelfde jonge vrouw komt aan het einde van het boek weer als dagboekenschrijfster in beeld. Niet alleen om vast te stellen dat ze toen van Ultimo had gehouden, maar ook om op zoek te gaan naar de verwezenlijkte droom van Ultimo, een utopisch circuit dat hij ergens ter wereld zou aanleggen. Hoe het afloopt zal ik niet verklappen.

Baricco is een meester in het ontvouwen van dromen van megalomane personages, hier niet anders. Meteen vanaf het begin van zijn carriëre experimenteert Baricco met stijl; hij laat zijn keuze afhangen van de situatie. Dit boek opent hij daarom ook met een ingehouden flamboyante stijl, maar in het deel over Elisaveta en Ultimo wordt het haast Beckiaans proza vol met afbrekingen en herhalingen. Ondanks die grilligheid in verloop weet Baricco het verhaal moeiteloos en zelfs virtuoos bij elkaar te houden.
De personages zijn levensecht met emoties die de lezer bij de strot grijpen, de beschrijvingen zijn puntig en vol vondsten en zelfs de bochten van de Italiaanse wegen heeft hij in de structuur gelegd. Ik kan niet anders zeggen dan, een waar groots meesterwerk.

ISBN 9023421914 | Hardcover | 271 pagina's | De Bezige Bij | 2007
Vertaald door M.G. Smits

© Roel, april 2007

Lees de reacties op het forum en/of reageer:

Mr Gwyn
Alessandro Baricco

Mr Gwyn is schrijver en heeft een paar succesvolle boeken op zijn naam staan, maar nu wil hij geen boeken meer schrijven. In zijn column in de krant deelt hij dit mee aan zijn lezers. Niemand gelooft hem, want dat zeggen alle schrijvers wel een keer. Hij draait wel bij. Dat denkt ook Tom, zijn uitgever en vriend. Maar Mr Gwyn is vastbesloten. Op zijn woord terugkomen druist trouwens in tegen zijn principes. Dus nee, hij is gestopt.

Na een paar jaar begint het echter toch te kriebelen. Hij wil iets op papier zetten, maar boeken, dat kan niet. Dan ontmoet hij in het ziekenhuis een oude dame met een regenkapje, die daar zit uit te rusten en te schuilen voor de regen. Hij raakt met deze interessante dame in gesprek en laat zijn beurt voorbij gaan. Samen komen ze tot de conclusie dat Mr Gwyn kopiist zou moeten worden, niet van teksten of cijfers, maar van mensen.

Mr Gwyn broedt op dit idee, maar komt er niet uit. Misschien dat een gesprek met de dame met het regenkapje nog wat oplevert, maar hij kan haar niet meer vinden. Onderweg komt hij terecht in een galerie. Hij is onder de indruk van de schilderijen. Het raakt hem hoe de schilder zijn modellen portretteert, wat dat met hen doet, hoe het hen tot de kern van henzelf brengt en opeens weet hij hoe hij het kopiist-zijn vorm moet geven: geschreven portretten!

Hij gaat op zoek naar een geschikte ruimte. Die moet aan veel eisen voldoen. Het moet er volkomen rustig en stil zijn. En liefst in een bepaalde staat van verval verkeren met vochtplekken op de muren, zichtbare waterleidingbuizen en vlekken op de vloer. Hij laat speciale gloeilampen maken, die na een aantal dagen één voor één uit zichzelf moeten doven en ook de muziek, meer een geluidencollage, wordt voor hem gecomponeerd. Hij richt de ruimte sober in met een paar stoelen en een bed.

Uiteindelijk is alles gereed om exact die sfeer te scheppen, waarin het model zichzelf kan zijn en Mr Gwyn kan werken. Het model moet daar vier uur per dag naakt rondlopen of zitten en Mr Gwyn zal hem of haar in die tijd bekijken. Er mag niet gesproken worden, op een enkel moment na.
Onderwijl voert Mr Gwyn nog een paar gesprekken met de dame met het regenkapje, die inmiddels helaas niet meer tot deze wereld behoort. Ze is een beetje sceptisch over het geheel, maar geeft hem het voordeel van de twijfel.

Mr Gwyn gaat aan de slag. Zijn eerste (proef)model is Rebecca, de stagiaire van zijn uitgever Tom.Gaandeweg die eerste sessie - die een maand in beslag neemt - raak je zelf helemaal in de ban van het gebeuren. De verstilde sfeer in dat atelier wordt zoetjesaan magisch. Alles gaat perfect. Na een gespannen begin voelt Rebecca zich volkomen op haar gemak. Er ontstaat een hele intense en zuivere relatie tussen artiest en model.

Opeens besef je dat Baricco met zijn boek eigenlijk hetzelfde aan het doen is. Hij bouwt de relatie met zijn lezer zorgvuldig op, als een kaartenhuis. Het wordt dan erg spannend of hij er niet een kaart verkeerd op zal leggen waardoor de boel instort. Éen foute handeling van een personage, één verkeerde opmerking of een kromme zin of taalfout van de vertaalster en de betovering is verbroken. Tot mijn grote geluk gebeurt dat niet (dank aan de vertaalster Manon Smits!) en blijft het verhaal staan als een huis.

Rebecca krijgt haar portret en gaat daarna voor Mr Gwyn werken. Ze plaatst de advertenties en screent de modellen, die elk een flink bedrag neertellen voor een persoonlijk verhaal. Tot het op een dag fout loopt en Mr Gwyn verdwijnt. Of toch niet?

Dit is een boek dat nauwgezet balanceert tussen magie, absurditeit en werkelijkheid, met hier en daar een vleugje humor en een intense diepgang in de relatie tussen Mr Gwyn en Tom en Mr Gwyn en Rebecca. Alles heel subtiel in evenwicht.
Dit is het zesde boek van Baricco dat ik las en voor mij tot nu toe zijn beste. Perfect in balans en volmaakt afgerond.

ISBN 9789023468189 | Paperback | 160 pagina's | De Bezige Bij | september 2012

© Berdine, 21 juni 2017

Lees de reacties op het forum en/of reageer:

Novecento
Alessandro Baricco

Al een tijdje was ik er op gespitst: er zou een nieuw boek komen van Baricco. Als Alessandro-adept zette ik een bestelling zodra de titel op Boeknet verscheen. Ik moest en zou de eerste zijn. Dat was ik, althans ik was een van de eersten en in zekere zin ook een van de eersten die werden teleurgesteld. Novecento is zo’n klein, handzaam boekje uit die nog steeds mooie reeks van De Geus, maar ik had een groot, dik, stevig De Geus boek gewild. In zijn soort behoort het bovendien tot de kleintjes: het beslaat eigenlijk slechts 95 pagina’s Bariccotekst. Dat was slikken. Ik was bang dat ik het binnen een uurtje uit had en ik heb het boek dus een tijdje uit het oog gelegd om het te sparen. De NS leverde de oplossing: lees een boek van beperkte omvang in beperkte tijd. Zo deed ik er toch vier heen- en terugjes naar Utrecht over.
Het is evenmin recent werk: wat heet. Novecento is een toneeltekst – een monoloog – die in Italië al in 1994 het licht zag, geschreven voor één acteur, Eugenio Allegri en één regisseur Gabriele Vacis. De tekst werd een voorstelling die op een festival van Asti in première is gegaan. En gelukkig komt A.B. direct na deze zakelijke mededelingen weer om de hoek kijken:
“Ik weet niet of dat dan wil zeggen dat ik een theatertekst heb geschreven, maar ik betwijfel het. Nu ik hem in boekvorm zie, lijkt het me meer een tekst die balanceert tussen een echte mise- en-scène en een verhaal dat je hardop moet lezen. Ik geloof niet dat er een naam bestaat voor dat soort teksten. Maar dat maakt niet uit. Het lijkt mij een mooie geschiedenis, die de moeite waard was om te vertellen. En ik vind het een leuk idee dat mensen haar zullen lezen.”
Novecento - voluit Danny Boodmann T.D. Lemon Novecento - is op het schip, een oceaanstomer, geboren. Daar ontwikkelt hij zich tot een virtuoos, miraculeus pianist. Wanneer zal hij het vaste land veroveren? Nu of nooit?
De trompettist Tim Tooney speelde met Novecento in het orkest en vertelt de geschiedenis van de pianist.
Een verhaal van niks, toch? Maar: lees het en het zal je dagen door je hoofd blijven spoken. Je zou willen weten hoe de muziek klonk en je zoekt naar de klanken van je favoriete pianist. Baricco kreeg me weer zover: daar liep ik, door Hoog Catharijne met mijn hoofd in de muziekkamer van een oceaanstomer. Zot, maar zo ging het.
Nu nog op zoek naar de verfilming van Giuseppe Tornatore – The Legend of the Pianist on the Ocean.

ISBN 9052266077 | Gebonden | 95 pagina's | Uitgeverij De Geus | november 1998

© yvonne philippa, september 2006

Lees de reacties op het forum en/of reageer:

Land van Glas / Oceaan van een Zee
Alessandro Baricco

Alessandro Baricco is schrijver, musicoloog, saxofonist en gelegenheidsacteur. Vooral dat laatste vind ik mooi, want wat is de gelegenheid? Gaat het er om dat Baricco de gelegenheid heeft of krijgt? En op het podium of in het leven? Signor Baricco neemt de gelegenheid altijd en vertelt ons bij gelegenheid de werkelijkheid. Met fluweel. Niet de werkelijkheid zoals wij die kennen en niet willen zien. Baricco neemt ons mee naar een andere dimensie.

In een Land van glas komen we aan in Quinnipak. Daar ontmoeten we Jun en mijnheer Rail, Pehnt en Pekisch, mevrouw Trepper en niet te vergeten Andersson en Hector Horeau. Het is de tijd dat de trein nog het grootste wereldwonder is (en we kunnen ons afvragen of er daarna nog wel een groter wonder is uitgevonden) en snelheid zijn intrede doet.
Iedereen in Quinnipak heeft een bijzonder doel in het leven. Pekisch voorziet de stad van speciale muziek. Andersson leeft voor glas en weet daar ook alles over. Mijnheer Rail, leeft voor Jun en zijn glasfabriek en wil hartstochtelijk graag een spoorlijn leggen van 200 kilometer kaarsrechte rail. Mevrouw Trepper kneedt met haar zelfgecreëerde verleden de toekomst en Hector Horeau is architect van glas. Jun is een passant. Zij blijft alleen maar omdat ze niet weggaat.
Het verhaal zingt, lacht, huilt en danst over de bladzijden. Als we moeten weten wat snelheid is gaat Baricco snel en staccato schrijven en dan hijg je als je na twee bladzijden de zin uit hebt. Maar dan weet je wel wat snelheid is. Staat de tijd even stil dan krijgen we woorden met veel rust. Barricco musiceert met woorden, geeft wisecracks, halve en hele waarheden, nieuwe en oude gezichtspunten en weet telkens weer net een andere kant uit te gaan dan je verwacht. Weten jullie wat lezen is, eigenlijk? Ik moet dat vertellen - we moeten dat allemaal steeds vertellen:

"Een geopend boek betekent altijd aanwezigheid van een lafaard - je ogen gekluisterd aan die regels om je blik niet te laten stelen door de brandende wereld - de woorden die één voor één het geraas van de wereld door een ondoorzichtige trechter drukken zodat het in glazen vormpjes wordt gegoten die men boeken noemt - de geraffineerdste manier om je terug te trekken, dat is de waarheid. Een rotstreek. Maar wel: heel teder. Dat is belangrijk, en dat moet altijd worden onthouden, en overgeleverd, beetje bij beetje, van zieke op zieke, als een geheim, het geheim, zodat het nooit verloren gaat door iemands ontkenning of door iemands kracht, zodat het altijd zal overleven in het geheugen van tenminste één uitgeputte ziel, en daar zal klinken als een vonnis dat iedereen tot zwijgen kan brengen: lezen is een heel tedere rotstreek." (blz. 62)

Nog meeslepender dan Land van glas is Oceaan van een zee. In de herberg Almayer, vlak aan zee, logeert een gezelschap van zonderlinge personen. Allen zijn gefascineerd door de zee en hebben er hoge verwachtingen van. De vijftienjarige Elisewin moet er haar angst voor het leven kwijtraken en Pater Pluche mag haar begeleiden. Professor Bartleboom onderzoekt voor zijn Encyclopedie van Limieten waar de zee eindigt. De schilder Plasson wil het portret van de zee schilderen, maar dit lukt alleen als hij het begin kan vinden. De wonderschone Ann Deverià, die naar zee is gestuurd door haar man om te genezen van haar overspeligheid. Of Adams met de ogen van een gejaagd dier, waarvoor is hij eigenlijk daar? Er zijn de kinderen - maar misschien zijn het wel eeuwenoude volwassenen die het vermogen om te spelen niet zijn verloren - die de herberg lijken te runnen. Dira, Dol, Doot en volgens mij was er ook nog een Ditz. Ik zou stiekem weleens willen weten hoe de namen van alle Baricco-mensen in het Italiaans klinken? Hetzelfde of van een andere vreemdheid?
Alle gasten vragen zich af wie er in de zevende kamer logeert. Het midden van het boek speelt in de buik van de zee en voert ons mee op een gewelddadige tocht. We leren de Savigny kennen, en de admiraal en Thomas. De ontknoping volgt in een grootse finale in het derde deel van het boek.
Prachtige citaten zou ik kunnen geven over dit boek dat soms lijkt op een heldere droom of een nevelige film, maar steeds doorzingt als een opera. Wijze opmerkingen of bizarre visies die bij nader inzien toch gewoon zijn. Maar je moet het zelf proberen. Je moet het zelf proberen. Moet.

Land van glas: ISBN 9789052263816 Hardcover | 235 pagina's | Uitgeverij De Geus | april 2003

ISBN 9041704752 | Hardcover | 254 pagina's | Uitgeverij De Geus | maart 2004
Vertaler beide boeken: M. Smits

© yvonne philippa, september 2006

Lees de reacties op het forum en/of reageer: