Ai Mi
Onder de meidoorn
De ouders van middelbare scholiere Jing Qui zijn in ongenade gevallen en publiekelijk aangeklaagd. Vader moest vertrekken naar het platteland. Moeder mocht blijven om, in grote armoede, voor haar kinderen te zorgen. Volgens de partij (van Mao Zedong) is er nog hoop voor de jonge Jing Qui. Zij is nog “hervormbaar”. Als ze voldoet aan de verwachtingen zal ze een mooi voorbeeld zijn van het principe dat ook mensen van twijfelachtige afkomst zich tot goede, wenselijke burgers kunnen ontwikkelen. Een zege voor het systeem.
Jing Qui is intelligent en haalt goede resultaten op school. Ze mag meewerken aan een project waarbij ze zal gaan schrijven aan nieuw lesmateriaal. De inhoud van de schoolboeken moet aangepast worden en aansluiten bij de huidige denkwijze. Samen met een aantal andere scholieren vertrekt ze naar het platteland om de geschiedenis van het gebied opnieuw op te tekenen. In het dorp Xicunping woont ze, voor de duur van het project, in bij een boerenfamilie. Jing Qui geniet van haar tijd bij deze familie. Niemand weet van haar twijfelachtige afkomst en ze wordt met respect behandeld. De moeder van het gezin ziet in de immer ijverige en nederige Jing Qui een uitstekende huwelijkspartner voor haar zoon. Jing Qui koestert echter geen gevoelens voor deze jongeman en moet zich in allerlei bochten wringen om beleefd te blijven maar zich niet tot een huwelijk over te laten halen. Een andere gast in het dorp is Lao San. Hij wordt geregeld uitgenodigd in het huis van Jing Qui’s gastgezin. De ontmoeting tussen Lao San en Jing Qui zal het begin zijn van een prachtige maar ook schrijnende liefdesgeschiedenis.
Jing Qui en Lao San kunnen niet openlijk toegeven aan hun liefde. Dat is niet toegestaan en kan hen in grote problemen brengen. Bovendien komt Lao San uit een zeer hooggeplaatste familie en is Jing Qui, door haar achtergrond, geen geschikte partij. Niemand mag ook maar vermoeden dat ze met elkaar omgaan. De onwetendheid van Jing Qui maakt het allemaal nog moeilijker. Ze weet letterlijk niks over liefde en seks. Er wordt over seks slechts mondjesmaat en in bedekte termen gesproken. Jing Qui begrijpt het niet en vat alles letterlijk op. Zo denkt ze dat een gewone aanraking een meisje al in de problemen kan brengen. Bovendien prent haar moeder haar met regelmaat in dat mannen alleen maar slechte bedoelingen hebben. Het is voor Lao San een hele klus om Jing Qui, die ook nog eens ontzettend koppig is, van zijn liefde en goede bedoelingen te overtuigen.
Voor ons westerlingen is het moeilijk te begrijpen hoe het leven in China in die tijd geweest moet zijn. Dit verhaal gaat niet te diep in op alle politieke aspecten maar toont het leven van de eenvoudige burger en hoe deze zich staande moest zien te houden te midden van alle wetten en regels. Het is heel beklemmend om te lezen over de aanhoudende angst iets verkeerd te doen en de ijver waarmee men elkaar in de gaten hield. Het verhaal blijft trouw aan zijn romanvorm en vervalt op geen enkel moment tot een geschiedenisles. Binnen de kortste keren was ik uitermate geboeid en wilde ik niet meer stoppen met lezen.
Over dit boek kan ik nog uren uitweiden. Dat zal ik niet doen want zo mooi als Ai Mi schrijft kan ik het niet navertellen. Het verhaal is boeiend, hartverscheurend, aangrijpend, romantisch en ontroerend. Zonder twijfel een aanrader.
ISBN 9789022959916 | Paperback | 400 pagina's | Uitgeverij Orlando | oktober 2011
Vertaald door Iege van Walle en Katrien Coupez
© Annemarie, 05 januari 2012
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Onder de meidoorn
Jings vader is bekritiseerd als zijnde een kapitalist en is voor onbepaalde tijd naar het platteland gestuurd. Haar moeder is eveneens publiekelijk bekritiseerd en aangeklaagd maar mocht thuis blijven wonen. Moeder werkt keihard om het hoofd boven water te houden. Jin Qiu is nog 'hervormbaar'. Als goede leerling zijnde mag ze in 1974 meewerken aan een project dat de uitgave van nieuw schoolmateriaal tot doel had. Daarom moet ze op het platteland bij een arme boerenfamilie in het dorp Xicunping gaan wonen. Ze moet daar samen met drie andere leerlingen de plaatselijke bevolking interviewen en zo veel mogelijk over de geschiedenis van de mensen, het dorp en de omgeving te weten te komen. De verhalen worden verwerkt tot lesmateriaal voor de leerlingen van de nummer acht middelbare school van de stad K. Veel lesmateriaal was namelijk nog van voor de Culturele Revolutie en dat werd gezien als kapitalistisch en revisionistisch. Het nieuwe lesmateriaal moest samengesteld worden 'door het volk voor het volk'. Het streven was dat het nieuwe lesmateriaal zo goed zo blijken dat heel China dit zou gaan gebruiken.
Vlakbij het dorp Xicunping passeren de leerlingen de rode meidoorn waar een verhaal over verteld wordt. Ooit bloeide de meidoorn met witte bloemen maar door het bloed van de vele jongemannen die door de Japanners onder de meidoorn werden geexecuteerd begon de meidoorn rood te bloeien. Dit wordt het eerste verhaal dat genoteerd wordt voor het lesmateriaal. Deze meidoorn zal een steeds terugkerende rol spelen in het leven van Jing.
Jing Qui moet bij het gezin van het dorpshoofd intrekken. De vrouw des huizes wordt Tante genoemd. Ze hebben twee zoons, Zhao Zhihong is de oudste en hij woont niet meer thuis. Zhao Zhigang is de tweede zoon die nog wel thuis woont. Van de twee dochters is Zhao Xiuzhi de oudste, zij werkt in het dorp, de jongste Zhao Xiufang zit op de middelbare school in Yanjiahe, zij komt een à twee maal per week thuis.
Die avond zit ook Chen Shuxin aan tafel. Hij wordt Lao San genoemd en hoort niet bij de familie, hij is net als Jing Qui tijdelijk in het dorp. Lao San is geliefd en wordt in het gezin derde broer genoemd.
Jing moet in het bed van de jongste dochter slapen en als zij thuis is slapen ze samen in hetzelfde bed. Ze worden al snel goede vriendinnen en Xiufang zal nog een belangrijke rol spelen in Jings latere leven.
Zowel Lao San als Zhigang sloven zich uit voor de knappe Jing. Ze doen allerlei kleine klusjes voor haar. Tante ziet een eventuele verbintenis tussen haar zoon en Jing wel zitten. Maar Jing is erg zorgvuldig in haar doen en laten. Zij heeft een 'foute familiaire achtergrond' en dat weet de familie Zhao niet. Jing is er van overtuigd dat de familie en Lao San haar links zouden laten liggen als ze daar achter kwamen. Jing moet zich voorbeeldig gedragen, alles wat zij eventueel verkeerd doet zal nadelige gevolgen kunnen hebben voor haar familie.
Jing vindt Lao San erg leuk, maar hij is de zoon van een hooggeplaatste militaire familie, een relatie is ondenkbaar. Maar Lao San is ook verliefd op Jing en laat dat duidelijk blijken maar wel op een subtiele manier, zoals het hoort.
Wat volgt is een ontroerend verhaal over twee mensen die erg gek op elkaar zijn. Maar in China gaat dat niet zoals elders. Je spreekt je niet zomaar uit. Bovendien is Jing Qui zo naïef en onschuldig, ze weet niets van mannen, laat staan hoe er kindjes gemaakt worden. Ze gaat zwemmen met Lao Se en begrijpt niet waarom hij maar in het water blijft zitten tot zij weg is. Ze denkt bijvoorbeeld ook dat als je bij een man op bed zit dat je dan al zwanger kunt raken. Dankzij de enorm verbloemde taal die toentertijd gesproken werd snapt ze totaal niet hoe alles zit. Niets wordt rechtstreeks verteld.
Als Jing Qui cadeautjes krijgt dan kan en mag ze niet blij reageren en dankjewel roepen maar moet ze allerlei plichtplegingen volgen zoals het hoort of stiekem geld achterlaten. Elke handeling, elke uitspraak wordt overwogen. Niets kan spontaan.
Zo kan ook een relatie met Lao Se niet. Hij volgt haar waar hij maar kan, stimuleert haar om te schrijven en niet alleen lesmateriaal. Hij laat haar Westerse literatuur en poëzie lezen en als zij het moeilijk heeft dan helpt hij altijd. Ook als ze later weer thuis woont, is hij alijd in haar buurt en zorgt ervoor dat zij en haar moeder en zus een beetje behoorlijk kunnen leven.
Uiteindelijk spreken ze zich tegenover elkaar uit. Maar of het stel enig geluk is toegestaan is nog maar de vraag...
Aanvankelijk vond ik de toon iets kinderlijk maar toen ik het boek even had laten liggen en opnieuw begon pakte het verhaal me en vond ik er niets kinderlijks meer aan. Je leest hoe benauwend het leven in China toentertijd was. De muren hadden oren, alles en iedereen hield elkaar in de gaten. Woorden moesten zeer zorgvuldig afgewogen en uitgesproken worden.
Lao San heeft een bredere kijk dan Jing en ziet dat wat vandaag mag en kan morgen wel eens verboden zou kunnen zijn en omgekeerd. Hij probeert Jing wat minder formeel, wat minder angstig te maken maar dat is moeilijk. Ook het ontdekken van haar eigen seksualiteit is voor Jing moeilijk. Heel langzaam begint ze dingen te snappen.
Het verhaal is gebaseerd op ware gebeurtenissen. In China herkenden veel mensen zich in Jing en Lao San, vooral zij die de tijd van de Culturele Revolutie en hervormingen hebben meegemaakt.
Dat de seksualiteit ook besproken wordt door een Chinese vrouw is sowieso, ook nu nog, gewaagd. Liu Xinwu, romanschrijver zegt het volgende over dit boek:
'Het is niet onredelijk om deze roman te linken aan zogenaamde 'littekenliteratuur' van dertig jaar geleden. Toch bezit dit verhaal een heel persoonlijke ondertoon: voor het eerst wordt openlijk gesproken over 'seksuele onderdrukking in extreme omstandigheden' wat herkenbaar is voor een groot deel van het Chinese lezerspubliek. Het zorgt ervoor dat we een groter bewustwording ontwikkelen over wat we al wisten van ons gemeenschappelijk verleden.'
Het zij gezegd en geschreven.
Prachtig verhaal.
ISBN 9789044963281 | Paperback | 400 pagina's | Uitgeverij Orlando | oktober 2011
Met verklarende woordenlijst en stamboom. Vertaling Iege van Walle en Katrien Coupez
© Dettie, 08 november 2011
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Onder de meidoorn
De familie van het jonge meisje Jing Qiu is bij de machthebbers in ongenade gevallen. Haar vader en broer zijn naar het platteland gestuurd en haar moeder probeert zo goed en zo kwaad als dat gaat Jing Qiu en haar jongere zusje op te voeden. Jing Qiu wordt 'hervormbaar' geacht en daarom wordt zij naar een dorp in de bergen gestuurd om daar de plaatselijke geschiedenis op te schrijven. Deze geschiedenis zal worden gebruikt als lesmateriaal in heel China omdat het oude lesmateriaal als feodalistisch en kapitalistisch werd beschouwd en men behoefte had aan hervorming van het onderwijs. Ze komt in huis bij de familie van het dorpshoofd, die haar hartelijk ontvangt, maar niets weet over haar 'verkeerde' afkomst. Hier ontmoet zij voor het eerst Lao San, die ook wel Chen Shuxin wordt genoemd. Jing Qiu is zich scherp bewust van het feit dat één misstap van haar, hoe klein ook, repercussies kan hebben – niet alleen voor haar maar voor haar hele familie. Dat levert een beeld op van een angstige, krampachtige samenleving waarin iedereen iedereen kon bekritiseren.
'Kritiek krijgen' was één van de ergste dingen die je in die tijd kon overkomen en kon aanleiding zijn om alles te verliezen: je huis, je gezin, je baan. Jing Qiu doet er dan ook werkelijk alles aan om geen kritiek te krijgen; ze wringt zich letterlijk in alle bochten om niet in moeilijkheden te raken en zo nog meer onheil over haar familie af te roepen. Daarnaast is Jing Qiu heel naïef waar het gevoelens betreft, maar heel pienter op intellectueel gebied. De auteur schetst hiermee een jong, goed opgeleid meisje, dat geen raad weet met zichzelf en haar ontluikende liefde voor Lao San, de zoon van een hooggeplaatste militair en als zodanig dus onbereikbaar voor haar, hoewel Lao San ook op haar verliefd is. Hij doet er alles aan om haar voor zich te winnen, maar door haar angsten en haar onwetendheid over sexualiteit wordt ze voortdurend heen en weer geslingerd tussen hoop en wanhoop, maar haar scherpe geest dwingt haar ook om dat wat ze niet snapt uit te zoeken. Deze spirit is, naast haar uitzonderlijke liefde voor Lao San, denk ik wel de grootste drijfveer en kracht in haar leven.
Onder de meidoorn is een prachtig, klassiek liefdesverhaal; het wordt wel de Chinese Romeo en Julia genoemd. Het boek is voor een groot deel op waargebeurde feiten gebaseerd en is een zeer aangrijpend en ontroerend verhaal dat je als lezer direct in het hart raakt. Door de voor westerlingen verwarrende naamgeving, waarbij verschillende variaties van dezelfde naam kunnen voorkomen en niet-familieleden liefkozend 'broer' of 'tante' genoemd kunnen worden, is het wel goed opletten om de diverse personages uit elkaar te houden. Hiervoor is achterin ook een korte stamboom opgenomen plus een verklarende woordenlijst.
Ai Mi is een pseudoniem. De auteur is opgegroeid in China en woont nu in de Verenigde Staten. Ze schrijft alleen in het Chinees en leeft een zeer teruggetrokken leven.
Het boek is inmiddels verfilmd onder de titel Under the Hawthorn Tree door regisseur Zhang Jimou (bekend van o.a. Raise the Red Lantern). De trailer die hierover op de site van de uitgever (www.orlandouitgevers) staat geeft een schitterend beeld over het boek.
ISBN 9789044963281 | Paperback | 400 pagina's | Uitgeverij Orlando | oktober 2011
Vertaling Iege van Walle en Katrien Coupez
© Joanazinha, 08 november 2011
Lees de reacties op het forum en/of reageer: