A.F.Th. van der Heijden
Drijfzand koloniseren
Het verhaal speelt zich af op een dag in dat jaar, en de plaats van handeling is Zora's place, een Rotterdamse kroeg waar hooligans van De Pit, een supportersvereniging, zich verzamelen. Movo, de hoofdpersoon uit De Movo Tapes, is spoorloos verdwenen. Aan het einde van de twintigste eeuw heeft hij een drieling verwekt bij zijn moeder, Zora, op een moment dat hij nog niet wist dat zij zijn moeder was. Even tevoren heeft hij zijn vader, Tonnis Mombarg, om het leven gebracht. Movo is te vondeling gelegd en geadopteerd door de Amsterdamse familie Satink.
Aan het begin van de dag, of de vorige dag, is één van Movo's zoons, Wilmer, doodgeslagen door zijn broer Rimmer. Aanleiding daarvoor is een treffen tussen hooligans van Hellevoetsluis, waarnaar Wilmer is overgelopen, en die van De Pit, de onofficiële supportersvereniging van Erdam.
Hero, zwager van Movo, broer van Zora, heeft zojuist de leiding genomen van De Pit. Hij is de nieuwe Honderdman. Zijn autoriteit is echter nog wankel, respect heeft hij nog niet afgedwongen bij de harde kern van De Pit, die bestaat uit een aantal oude mannen. Om zijn macht te verstevigen, verbiedt hij Wilmer te begraven. Dat is Wilmers straf voor zijn verraad. Het lijk, dat hij later aan de meeuwen wil voeren, heeft hij in de kelder laten leggen. Daar wordt het bewaakt door een paar hersenloze kleerkasten van De Pit. Toch treffen die het lijk een paar uur later afgelegd en wel aan, in een splinternieuwe pyama van de Hema nog wel. De schuldige wordt al snel gepakt: het is Wilmers zuster Jolente, die er niet mee kan leven dat haar broer geen fatsoenlijke begrafenis of crematie zal krijgen. Zij wordt door Hero ter dood veroordeeld. Voorzichtig proberen de oude stamgasten het tij te keren, want zij vinden dit toch te ver gaan. Maar Hero, die doodsbang is om door vrouwen op zijn kop gescheten te worden, houdt voet bij stuk. Jolente draagt haar lot waardig en scheldt Hero de huid vol. Nu zij zal sterven, zal zij niet trouwen met Raymond, de zoon van Hero en dus haar neef.
Als mooie Thierry - een ex Hell's Angel die voor het leven verminkt is nadat zijn hoofd door de brothers in een pan kokend frituurvet is gedoopt - verneemt van Hero's plan spoedt hij zich naar Zora's Place. Hij orakelt dat Hero's familie iets vreselijks zal overkomen als het vonnis daadwerkelijk wordt vertrokken. Ondertussen ligt Jolente al, nog levend misschien, in een dichtgelaste lijkwagen op het autokerkhof. Hero zegt toe dat Wilmer alsnog een fatsoenlijke begrafenis krijgt en probeert Jolente te redden. Helaas, hij is te laat, en de voorspelde rampen voltrekken zich onmiddellijk.
Ik heb genoten van dit verhaal, met al zijn gruwelijkheden. Hero maakt zich schuldig aan machtsmisbruik. Hij komt ten val omdat hij niet werkelijk gezag afdwingt. De Pit is een staat op zichzelf, met een eigen ordedienst, en kennelijk met rust gelaten door politie en andere gezagdragers buiten De Pit. Moord- en doodslag is normaal, stinkende lijken en aangebrachte verminkingen ook. De omstanders zijn het meest bezorgd om hun eigen lot, dus ze grijpen nooit in, ook niet als ze het niet eens zijn met de gang van zaken. Iedereen verliest.
Het gaat nu eens niet om de subtiele intellectuele en emotionele belevingen van de bovenlaag van de samenleving, maar om de rauwe onderkant. Dieper zinken dan de mensen rondom de Pit kan haast niet. Ze brengen hun leven vechtend en zuipend door, verder doen ze niets. Hun allerbelangrijkste doel lijkt het geaccepteerd blijven door de groep. De strijd tussen de verschillende groepen hooligans heeft allang niets meer met voetbal te maken, maar lijkt eerder op oorlog tussen primitieve stammen, die buiten de beschaving staan.
Max Pam heeft dit boek zwaar bekritiseerd in HP/De tijd. Zijn grootste bezwaar is dat het niet als een op zichzelf staand werk kan worden gelezen, maar dat je alles uit de Homo Duplex-serie moet hebben gelezen en ook onthouden om het te kunnen begrijpen. Daar zit wel iets in: Schervengericht is ook lastig te volgen als je de Movo Tapes vergeten bent. Dat laatste ligt nogal voor de hand, gezien de tijd die er tussen de verschijning van de boeken van A.F.Th. zit. Toch sluit ik me niet aan bij de mening van Max Pam: ook dit boek is weer een meesterwerk. Dat er op een zeker moment een samenvatting nodig zal zijn om de cyclus te kunnen blijven volgen, neem ik dan maar voor lief.
ISBN 9021467712 | Paperback | 150 pagina's | Querido | 2006
© PetraO, april 2007
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
