Onder de ketchupwolken
Annabel Pitcher

‘Ik wil nooit volwassen worden,‘ stoorde Sophie me, en dat was precies wat ik ook dacht. Ze liet zich op mijn bed ploffen. ‘Nooit!’.
‘Wil je je hele leven negen blijven?’ vroeg ik onder het dekbed.
‘Nee, negen is het ergst.’
‘Dus je wilt geen kind blijven, maar ook geen volwassene zijn,’ verhelderde ik.
‘Precies. Ik wil... Wat is er nog over?’

Annabel Pitcher won met dit boek de Waterstones Children's Book Prize, en dat lijkt me volledig terecht. Alleen de titel al...
Nog meer dan haar eerste boek is dit een prachtig meeslepend verhaal.
Het is geschreven in de vorm van brieven. Brieven die een veertienjarig meisje vanuit Engeland schrijft aan Stuart Harris, een ter dood veroordeelde man in Amerika. Ze voelt zich met hem verbonden, schrijft ze, omdat ze iets gedaan heeft wat net zo vreselijk is als wat hij gedaan heeft, maar zij komt er mee weg, omdat niemand het weet, terwijl hij dus binnen niet al te lange tijd de dood zal vinden. Er komt nooit antwoord op de brieven, omdat ze die anoniem schrijft, onder de naam Zoe, vanuit Fictiepad in Bath. In haar laatste brief zal ze onthullen wie ze werkelijk is, dan maakt het niet meer uit...

Behalve dat ze in iedere brief een deel van haar verhaal vertelt, deelt ze hem ook mee wat ze er van vindt dat hij zijn vrouw heeft vermoord. Naarmate ze dichter bij het einde van haar eigen verhaal komt, lijkt ze meer sympathie te krijgen voor de moordenaar, ze verzint excuses voor hem,
waarbij het duidelijk is dat ze zichzelf bedoelt. Schuldgevoelens heeft ze volop, maar waren er immers geen verzachtende omstandigheden? Het was toch niet met opzet, niet bedoeld, zoals ook Stuart het vast niet bedoeld had.
’s Nachts slaapt ze niet, maar zit ze in het koude schuurtje te schrijven, en het gaat steeds slechter met haar. Haar omgeving wijt dat aan rouw, maar ze weet wel beter. Toch kan ze er niet toe komen iemand alles te vertellen. Niet iemand die ze in de ogen kan kijken. De brieven vormen de enige manier waarop ze zich staande kan houden, ze zijn haar uitlaatklep, haar redding.

Het steekt fantastisch in elkaar: steeds die brieven, met even een schets van het huidige dagelijkse leven, de problemen waar ze mee geconfronteerd wordt, dan een soort apologie voor Stuart aan de andere kant van de oceaan, met daarna een stuk van haar eigen verhaal. Het verhaal van een tiener die de liefde ontdekt, terwijl ze al bezig was te experimenteren met haar ontluikende lichamelijke gevoelens. Daarbij ontstaan problemen die leiden tot een dramatische gebeurtenis.

Zonder de brieven aan de onbekende moordenaar was het ook een mooi verhaal geweest, maar deze manier van ‘zich afzetten tegen’ maakt het een indrukwekkend boek. Ook is er de tegenstelling van enerzijds de onschuld van de jongere zusjes en hun ketchupfiguren, versus de wanhopige schuldgevoelens van hun oudere zus, die toch ook nog maar een kind is. 
Een normaal kind die zich afzet tegen haar ouders en de spanningen in huis.
‘Onder de ketchupwolken’ is een gewoon liefdesverhaal in een heel bijzondere setting, waar Annabel Pitcher een heel aparte vorm aan gegeven heeft.
Aanrader!!

ISBN 9789049926458 | Paperback | 336 pagina's | Uitgeverij Moon | september 2014
Vertaald uit het Engels door Ellis Post Leeftijd vanaf 15 jaar

© Marjo, 04 december 2014

Lees de reacties op het forum en/of reageer:

Mijn zus woont op de schoorsteenmantel
Annabel Pitcher

‘Als dat ene zaadje van mijn vader op precies dat moment niet dat ene eitje van mijn moeder was tegengekomen, zou ik heel iemand anders zijn geworden. Dat klonk niet als een wonder.  Het klonk eerder als domme pech.’

Het is niet zo’n leuk leven dat Jamie, het jongetje van tien die dit verhaal vertelt, heeft. Zijn oudere zus, een van een tweeling,  is vijf jaar eerder bij een terroristische bomaanslag in Londen om het leven gekomen, en daar hebben zijn ouders geen raad mee geweten. Ze zijn uit elkaar. Moeder is nog in Londen en laat niets van zich horen, ondanks Jamies briefjes, en zoals hij later hoort ook die van  zijn zus.
Jamie, zijn zus Jasmijn en zijn vader zijn naar het Lake District verhuisd, omdat, zegt zijn vader, je daar niet op iedere hoek van de straat tegen moslims aanloopt. Zijn vader zegt dat moslims vijanden zijn. Begrijpelijk natuurlijk, maar toch. Hij verwaarloost zijn kinderen, en Jasmijn heeft er ook veel moeite mee. Ze ontwikkelt een gevaarlijke anorexia.
Jamie weet niet veel meer van de commotie van toen, hij zit met de gevolgen van iets waarvan hij nooit de finesses heeft begrepen. Hij ziet alleen maar dat zijn vader zich iedere dag dronken zuipt, en dat hij de urn waarin de as van Rose zit en die op de schoorsteenmantel staat, toespreekt.

Eigenlijk wil Jamie een gewoon leven leiden; hij is een enorme fan van Spiderman, en wil graag voetballen, en het is duidelijk niet normaal zoals het er aan toe gaat thuis. Zijn zus eet niet, gaat haar eigen weg. En hoe moet hij omgaan met zijn vaders totale afkeer van moslims,  als de enige vriend in de klas vol pestkoppen en meelopers dat moslimmeisje Sunya is?
Op school besteedt Juf Farmer aandacht aan de tien geboden, en de geboden ’eert uw vader en moeder’ en je mag je naasten niet valselijk beschuldigen’ brengen de arme Jamie totaal in verwarring: volwassenen gedragen zich niet volgens de regels die hij wel moet leren en hanteren. Wat is het leven moeilijk! Opstellen schrijven over de leuke vakanties, of de fijne kerstdagen is al lastig genoeg, maar de vriendschap met Sunya, die hij zo graag wil,  kan niet want dan is hij ongehoorzaam.  En hoe moet dat nu met dat oudergesprek op school, waar beide ouders aanwezig moeten zijn? Hij kan er met niemand over praten:

‘Toen we waren weggegaan uit Londen, was mijn vader wel een uur bezig geweest zijn klerenkast door de slaapkamerdeur te krijgen. Hij zette die op zijn kant. Hij probeerde het ondersteboven. Hij hield hem schuin naar de ene kant en vervolgens naar de andere kant, maar het lukte gewoon niet. Woorden als ‘mam’, ‘verhouding’, ‘pap’, en ‘drank’ waren net als die klerenkast: te groot om eruit te komen. Wat ik ook deed, ze konden niet tussen mijn lippen door.’

Gelukkig heeft hij Jasmijn nog, en zijn kat Roger biedt hem troost.
Maar natuurlijk kan het zo niet verder gaan, en het komt tot een hartverscheurende climax.
Het verhaal door een tienjarig jongetje laten vertellen, is erg lastig. Annabel Pitcher doet het best overtuigend. Natuurlijk is het een wijs joch, maar je moet ook wel waarschijnlijk als je leven zo overhoop gehaald wordt.
Humor ontbreekt niet, gelukkig niet, het zou erg zwaar geworden zijn zonder humor. Het is vooral een ontroerend verhaal, over een kind dat tegen alle gebeurtenissen in zijn weg probeert te vinden.

ISBN 9789049924430 | Paperback | 239 pagina's | Uitgeverij Mistral | februari 2011
Vertaling uit het Engels Ellis Post Uiterweer Vanaf 15 jaar  

© Marjo, 16 maart 2011