Pauline Slot
En het vergeten zolang
Pauline Slot
Het is natuurlijk ook een intrigerend gegeven; ze is de vrouw van één van ’s werelds beroemdste liefdesdichters, maar hij schreef nooit een gedicht voor haar of over haar.
Éen keer komt haar naam voor in een gedicht van hem, maar dan nog in een opsomming, en samen met de naam van zijn toenmalige minnares. De dichtregels uit zijn oeuvre die nog het meest op haar van toepassing zijn gaan ironisch genoeg over het gebrek aan liefde; “De liefde is zo kort, en het vergeten zo lang”.
Haar naam is Maria Hagenaar, later Maruca Reyes
En ze is de vrouw van Neftali Reyes, die later wereldberoemd werd onder de naam Pablo Neruda.
Ze komen elkaar tegen in de jaren dertig op Sumatra waar zij met haar moeder woont en hij als diplomaat is aangesteld. Eigenlijk krijg je vanaf het begin al niet echt het idee dat het een evenwichtige relatie is, al lijkt er wel sprake van liefde. Na hun trouwen gaan ze al snel met een passagiersschip naar zijn familie in Chili. Een heuse wereldreis in die tijd, die maanden duurde. Tijdens die reis ontdekt ze zijn zwijgzaamheid, en ze ontdekt ook dat een van de bemanningsleden hem met een andere naam aanspreekt; Pablo Neruda. Tot die tijd had ze nauwelijks beseft dat haar man ook dichter was, en eigenlijk blijft dat bijna haar hele leven zo. Ondanks dat hij een gevierd dichter wordt in de jaren die volgen blijft hij in haar hoofd vooral diplomaat.
Door die diplomatie belanden ze in verschillende landen in Zuid Amerika, en later ook in Spanje. Overal waar ze zich vestigen ontstaat er al snel een bohèmienmachtige kring rondom hem van dichters en schrijvers, met altijd weer die stille Indische vrouw als buitenstaander. Hij trekt er bij nacht en ontij op uit, steeds openlijker met minnaressen, zij blijft thuis, steeds eenzamer.
Als er een kind komt wordt alles anders denkt ze, en als er na heel veel miskramen eindelijk een meisje geboren wordt, Malva, lijkt dat ook even zo te zijn, maar al snel wordt alles weer als vanouds. Malva maakt een moeizame start in het leven en is erg ziekelijk, later blijkt ze gehandicapt. Ze wordt de grootste zorg in het leven van Maruca, maar ook haar grootste liefde.
Intussen breekt er burgeroorlog in Spanje uit. Maruca vlucht met Malva naar Den Haag, Pablo Neruda blijft achter in Spanje, en vertrekt later naar Chili. Het wordt steeds duidelijker dat hij zonder zijn gezin wil leven en het geld wat hij stuurt wordt minder en minder. Maruca leeft bij tijden in grote armoede. Dan gebeurt er iets waarbij alle moeite en eenzaamheid in het niets valt.
Ik heb altijd een dubbel gevoel bij boeken die op werkelijke feiten gebaseerd zijn maar waarbij de personages een gefantaseerd leven leiden.
De schrijver vult in wat de personages zeiden en dachten, en wat hun motieven waren, wij lezers kunnen niet meer doen dan maar aannemen dat dat zo was en daar in mee gaan. Het is de verdienste van Slot dat het haar na een tijdje ook lukt de lezer, althans mij, mee te krijgen in het verhaal, maar dat duurde wel even. Wat wel goed werkt bij dit soort boeken is dat je je verplaatst in de tijd van toen, en hoe het leven toen was voor vrouwen. Het boek deed me wat dat betreft erg denken aan “de thuiskomst’ van Anna Enquist. Alleen was de vrouw van Kapitein Cook een sterke strijdbare vrouw die het thuisfront moeiteloos draaiend hield. Maruca is een veel moeilijker personage om je mee te identificeren. Ze is vooral in het begin van boek wel héél erg naïef en lijdzaam. Al is dat niet zo vreemd natuurlijk voor een jong, beschermd opgevoed Indisch meisje dat ineens de flamboyante grote wereld wordt ingestuurd, maar toch irriteerde het me af en toe.
Later in het boek kreeg ik meer sympathie voor haar, dan ontplooit ze noodgedwongen ook wat meer initiatief. En bovendien... zoveel rampspoed gun je niemand.
Al met al toch een boeiend boek, met als bijkomend voordeel dat ik mijn boekenkasten toch weer eens ben na gaan speuren naar de gedichten van Pablo Neruda. Sympathie heb ik niet bepaald voor de goede man na het lezen van dit boek, maar dichten kon ie.
ISBN 9789029571920 | Hardcover | 371 pagina's | De Arbeiderspers | februari 2010
© Willeke, 24 september 2010
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
