Carol
Patricia Highsmith

Therese Belivet is een jonge vrouw in New York. Het is 1950, en Kerstmis nadert, waardoor het druk is in het warenhuis waar ze werkt, vooral op de speelgoedafdeling. Ze woont op kamers bij een hospita. Ze heeft een vriend die er zeker van is dat ze zullen trouwen, en Therese weet dat ze niet van hem houdt, maar ze blijft met hem omgaan. In het warenhuis ziet ze hoe de verkoopsters gedoemd zijn om vroeg oud en versleten te worden.

‘Het was dat het warenhuis dingen versterkte die haar altijd hadden geïrriteerd, zo lang als ze zich kon herinneren. Het waren de verbeuzelde daden, de zinloze karweitjes die haar ervan schenen te weerhouden te doen wat ze wilde doen, zou hebben kunnen doen – en hier waren het de gecompliceerde procedures met geldzakjes, jasinspecties en tijdklokken die de mensen er zelfs van weerhielden zo efficiënt voor het warenhuis te werken als mogelijk was geweest – het gevoel dat iedereen geïsoleerd was van alle anderen en op een volkomen verkeerd niveau leefde, waardoor de zin, de boodschap, de liefde of wat ieder leven maar in zich borg nooit tot uiting kon komen.‘

Als ze op een dag een oudere vrouw op haar knieën de trap af ziet kruipen, weet ze zeker: hier zal ze niet blijven. Haar droom is  decorontwerpster worden.

Haar leven verandert als  een vrouw die er rijk uitziet in haar bontjas de speelgoedafdeling op komt. Het overvalt haar: waarom is ze zo gefascineerd door die vrouw? In een opwelling stuurt ze haar een kerstkaart (ze kent het adres omdat de vrouw een pop heeft gekocht). De vrouw belt haar en ze maken een afspraak. Carol Aird is niet alleen ouder, ze is getrouwd en heeft een dochtertje. En er is een vriendin, Abby, met wie Carol een bijzondere relatie heeft.
Therese en Carol krijgen een relatie, hetgeen in de ogen van hun omgeving niet mag. Niet kan. De man van Carol met wie ze al in scheiding lag, eist de volledige voogdij op van hun dochter. Hij dwingt haar afstand te nemen, en Carol besluit een tijdje te gaan reizen. Therese gaat mee, hetgeen de ex van Carol in de kaart speelt. Hij stuurt een detective achter hen aan. Zo komt Carol voor een vreselijk dilemma te staan: ze moet kiezen tussen de vrouw van wie ze houdt en haar dochter.

Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van Therese. De onzekerheid van een onbemiddeld volksmeisje meisje versus de rijke vrouw die het gemaakt heeft, het klassenverschil en de achtergrond van de jaren vijftig komen goed tot uiting. Het lijkt alsof de verhouding tussen deze twee vrouwen niet de nadruk heeft, niet het belangrijkste thema in het boek is, maar het kan zijn dat dat ligt aan het feit dat de lezer het leest vanuit de veel vrijere instelling van nu.

Het boek heeft een nawoord van de auteur. In de tijd dat Patricia Highsmith (1921 – 1995, bekend door een aantal psychologische thrillers) jong was, werd homoseksualiteit, in Amerika misschien nog sterker dan elders, gezien als een afwijking, waarvoor je in therapie moest. Homo’s en lesbiennes hadden het slecht, zij konden niet in het openbaar zijn wie ze waren.
In 1948 is Patricia verloofd, maar ze ziet een huwelijk helemaal niet zitten.  Ze wil schrijven en heeft haar eerste boek af, maar dat brengt niet genoeg op om van te leven. Dus werkt ze in een warenhuis, op de speelgoedafdeling, om het geld dat nodig is voor de therapie bij elkaar te krijgen. Op een dag ziet ze een blonde vrouw in een bontjas de afdeling opkomen, in haar eentje. Struinend over de afdeling, slaat ze herhaaldelijk met haar handschoenen in haar handen. Ze heeft een verpletterend effect op de jonge verkoopster. Die avond schreef ze de aanzet tot wat dit boek zou worden.
‘Price of Salt’ werd in 1991 in Nederland uitgegeven onder de titel ‘Carol’. In 2007 was er een heruitgave. Deze derde editie heeft op de omslag een foto van de film die eind 2015 uitkwam. Patricia Highsmith is overigens nooit getrouwd.

ISBN 9789048827671 | Paperback | 288 pagina's | Lebowski Publishers | december 2015
Vertaald uit het Engels door Inge Kok

© Marjo, 26 januari 2016

Lees de reacties op het forum en/of reageer:

Carol
Patricia Highsmith

Therese is negentien jaar oud en woont in New York. Ze werkt als tijdelijke kracht in een warenhuis: eigenlijk is ze decorontwerper, maar het is moeilijk om in haar vak een baan te vinden. In dat warenhuis komt ze in contact met een oudere vrouw, die een cadeau uitzoekt voor haar dochter. Ze ontmoet de vrouw een paar keer en na verloop van tijd ontstaat er een zinderende liefdesaffaire. Helaas krijgt de ex-echtgenoot er lucht van en als ze op reis zijn, laat hij Carol en Therese volgen door een privé-detective. Zo kan hij materiaal verzamelen om te bewijzen dat zijn ex-vrouw seksuele betrekkingen onderhoudt met een jong meisje, waardoor hij de voogdij over hun kind kan afdwingen. Deze afpersing leidt tot een crisis in de relatie tussen Carol en Therese, maar het loopt toch goed, of in ieder geval hoopvol, af.
Dat laatste is niet zonder betekenis. Het boek verscheen voor het eerst in 1952. Destijds verschenen er vaker boeken waarin de liefde tussen twee vrouwen een grote rol speelde, maar die liepen altijd dramatisch af. De hoofdpersoon pleegde zelfmoord, of verkoos de eenzaamheid om haar geliefde een kans te geven op een 'normaal', dat wil zeggen, heteroseksueel, leven.

Het verhaal laat zich gemakkelijk lezen. Een groot deel van het boek gaat om de vraag 'of ze elkaar krijgen', niet al te hoogdravend dus. Het is wel duidelijk dat homoseksualiteit niet wordt geaccepteerd, maar dit feit wordt niet echt tot op de bodem uitgezocht.
Het beste hoofdstuk van het boek gaat daar dan ook niet over. Het beste is namelijk het eerste hoofdstuk, waarin Highsmith vertelt wat er gebeurt met mensen als ze dag in dag uit geestdodend en slechtbetaald werk moeten doen. In het warenhuis maakt Therese kennis met mevrouw Robichek. Therese ziet haar op een dag vermoeid en afgeleefd de trap af zakken. Ze gaat bij de vrouw eten, maar daar komt het niet van, want eenmaal thuis laat de vrouw zich halfdood op haar bed zakken. Heel beeldend zet Highsmith hier de uitzichtloosheid neer van een bestaan dat alleen uit werken, eten en slapen bestaat.
Als personage komt Therese goed uit de verf. Ze is een jonge vrouw die haar weg probeert te vinden in de wereld en daarbij stuit op haar eigen onzekerheden en op de concurrentie. Ze doet niet wat er van haar wordt verwacht. Carol, haar aanbedene, blijft een flat character. Het is logisch dat ze vlak na de ontmoeting door Therese wordt gezien als iemand die ongelooflijk mooi en interessant is, maar helaas verandert dat niet. Ze wordt geen echt mens van vlees en bloed, maar blijft de aanbedene, door een roze bril waargenomen. Toch zou ik dit boek wel een aanrader willen noemen. In de eerste plaats omdat het een ander genre is dan Highsmiths gebruikelijke thrillerachtige boeken en verder natuurlijk ook omdat het interessant is om te lezen hoe homoseksualiteit werd gezien destijds, zowel door schrijvers als door lezers.

ISBN 9789058314406 | Paperback | 0 pagina's | Uitgeverij Sirene | augustus 2007

© PetraO, september 2007

Lees de reacties op het forum en/of reageer: