Niet mijn familie
Anja van Biene

Niet mijn familie is het biografische verhaal van Anja van Biene over de breuk met haar twee dochters en een groot deel van haar familie. Aanvankelijk hebben de Nederlandse Anja en haar Italiaanse man Fiorenzo, wonend in Italië, een gelukkig gezin met hun drie kinderen. Maar na ingrijpende gebeurtenissen in de familie, waar ik omwille van het boek hier niet teveel over zal vertellen, komt er een breuk tussen Anja, haar man en haar zoon enerzijds, en hun twee dochters anderzijds.

Doordat het contact met hun beider families ook al verbroken is en ze kennissen en vrienden niet teveel met hun verhaal willen belasten voelen ze zich totaal geïsoleerd en door de omstandigheden zelfs onveilig.
Ze nemen het radicale besluit om alles en iedereen achter te laten en een jaar in een ander land te gaan wonen en werken, om met letterlijke afstand tussen hen en het thuisfront misschien enigszins orde te scheppen in de chaos in hun hoofden en levens.
Hun enige eis voor een nieuwe plek is dat het dichtbij een zee moet zijn en zo valt hun keuze op Engeland. De zee blijkt geen overbodige luxe;

Uren lopen, praten en huilen, soms zelfs schreeuwen of eenvoudig schrijven. Opnemen wat de natuur ons wil influisteren. De golven, de meeuwen, de wind, het gras op de duinen, de bloemen en de zon, alles wordt vriend. Alles wordt hulp, omdat ze ons helpen om alle vraagstukken op te helderen. Door alles te overpeinzen gaan we inzien wat er werkelijk is gebeurd. Alles moet begrepen worden, zodat het uiteindelijk doorgeslikt en verteerd kan worden. Daarna kunnen we pas aan de slag met het loslaten.

Ze zijn totaal verscheurd en ontredderd en komen beiden meerdere keren op het punt dat ze niet meer verder willen leven. Voor hun zoon kiezen ze voor het leven, maar met dat besluit begint de tocht dwars door de pijn pas echt. Want wie ben je nog als je verleden, je ouders, en je toekomst, je beide dochters, allemaal weg zijn? Of, om met Anja te spreken, hoe kun je een dochter zijn zonder moeder, en een moeder zonder dochters?

Het is pure rouw die ze doormaken, in een vreemde wereld waar ook werk en praktische beslommeringen hun aandacht vragen, maar het werkt wel. Niet in rechte lijnen, maar stapje voor stapje komt het beseffen… zo is ons leven gelopen en als we niet over onze eigen morele grenzen heen willen, is er geen weg terug. Het is dan ook geen boek met een happy end, het is een zoektocht naar aanvaarding of het begin daarvan en naar kijken naar wat er nog wél is en daar het oog op richten. Het is een boek over rouw, over schuld en vergeving en de vraag of je altijd wel vergeven moet, een boek over slachtoffers en daders, over de vraag in hoeverre slachtoffers zelf daders/aanstichters kunnen worden en in hoeverre ze daarvoor verantwoordelijk zijn.

Ik denk dat veel mensen die te maken hebben met verbroken familiecontacten zich dit boek zullen herkennen, met name in alle fases van rouw die beschreven worden. Ook voor  hulpverleners lijkt het me een interessant boek omdat het van binnenuit inzicht geeft in alle dilemma’s rondom schuld, pijn, verantwoordelijkheid en de onmacht tot vergeving bij breuken in familierelaties.

Wat niet onvermeld mag blijven bij dit boek is dat Anja van Biene kan schrijven, wat dit boek uittilt boven veel andere ervaringsboeken van dit genre. De opbouw van het boek is knap, ze kan boeiend vertellen en schrijf beeldend. Mijn enige ‘maar’ bij dit boek is dat het wel erg dicht op de huid geschreven is, wat me deed beseffen dat ik al lezend ook de levens van haar twee dochters, die een deel van dit verhaal ook slachtoffer zijn, in handen had en die hier, naar ik aanneem, niet om gevraagd hebben en geen weerwoord  kunnen geven. Desalniettemin een indrukwekkend boek.

ISBN 9780995480209 | Paperback | 371 pagina's | The Amsterdam Press | juli 2016

© Willeke, 18 juli 2016

Lees de reacties op het forum en/of reageer: