Graa Boomsma
Categorie: Onderwijs
Uit de school
Barre ervaringen van een bevlogen docent
Klip en klaar schrijft hij over het middelbaar onderwijs in Nederland en daar word je niet vrolijk van.
Graa Boomsma is eerstegraads bevoegd, een ouderwetse doctorandus, taal- en letterkundig gevormd aan de Vrije Universiteit in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Hij lijkt een uitgestorven diersoort als hij dit meldt aan de rectrix van een school. Ze is laaiend enthousiast en hij wordt onmiddellijk aangenomen. Hij, een man van vijftig, een zogenaamde zij-instromer die in geen jaren een middelbare school van binnen gezien had.
"Dat er een schrikbarend landelijk tekort aan docenten met vakkennis bestond, besefte ik pas later in mijn eerste schooljaar als docent Nederlands.
Dat tekort bestaat nog steeds. Scherper geformuleerd: aan het eind van elk schooljaar nemen vele ervaren docenten afscheid van hun school. En ze nemen hun ervaring mee. Die delen ze niet met nieuwkomers. Daar bestaat geen enkele regeling voor. Senior teachers koestert men nauwelijks. Zo lekken langzaam maar zeker vakkennis en expertise weg."
Graa Boomsma stelt dat de huidige lerarenopleidingen ernstig tekort schieten. De competentiegerichtheid van deze opleidingen maakt dat de nieuwe leraren en leraressen wel over heel veel 'algemene vaardigheden' beschikken maar echte vakkennis is ver te zoeken.
Ook worden vaak tweedegraadsleerkrachten voor bovenbouwklassen gezet. Dat mag en kan niet maar nood breekt wet. Literatuurgeschiedenis doceren? Hoe kan dat als diegene een blanco blad is wat deze geschiedenis betreft. Boomsma meldt dat een school tegenwoordig al tevreden is als er geen vacatures meer openstaan. Kwantitatief is het tekort dan wel weggewerkt maar kwalitatief?
Bij het vak Nederlands is de belezenheid van het grootste aantal eerstegraders miniem. Veel verder dan thrillers van Saskia Noort of het leed van Kluun gaat het niet. Tweedegraders die wel lesgeven in de bovenbouw moeten gestimuleerd worden om bijspijkercursussen te volgen stelt Boomsma.
Maar ook moet de leerkracht bestand zijn tegen de leerlingen die de thrillers van Verhoef, Noort of Van der Vlugt willen lezen. Je moet sterk in je schoenen staan om niet te buigen voor de druk van de 'literaire' thriller.
"De terreur van de leestoptien, van de literaire markt die alleen kijkt naar verkoopcijfers en het Hollandse leesgedrag gelijkschakelt en nivelleert (iedereen lijkt te klunen en te thrillen), is alomtegenwoordig."
Een veelgehoorde kreet is "als ze maar lezen". Boomsma vindt ook dat wát er gelezen wordt erg belangrijk is. Op blz 18 geeft hij uitstekend weer waarom hij de boeken van bovengenoemde schrijvers niet accepteert als boek voor het eindexamen letterkunde. "Ach meneer, dan leest u daar toch overheen? Het gaat om de inhoud, de plot. Het is een hartstikke spannend boek!" zeggen zijn leerlingen dan.
'Zonder de mode van deze thrillers is het vak al moeilijk genoeg' volgens de onbescheiden Boomsma. Maar de docenten werken er aan mee, zij moeten deze 'literaire' thrillers verbieden, en zij doen dat lang niet allemaal. Een leraar heeft als taak de literatuurvonk aan te wakkeren, dát moet de motivatie en uitdaging zijn. Nu is de tendens onder de jongeren dat wie een boek koopt gek is, knettergek. Het geld gaat op aan kleding, drank, nieuw mobieltje maar niet aan een boek. Een leraar moet laten zien waarom het lesvak wél belangrijk is.
Boomsma maakt zich boos, hij windt zich op, gaat tekeer. Hoe minder les je geeft en hoe meer je buiten het klaslokaal verricht, hoe verder je het geschopt hebt is de tendens. Ouders zijn niet meer geïnteresseerd in de vorderingen van hun kind óf zij willen hem of haar op een hoger niveau geplaatst hebben dan wenselijk is. Leerlingen interesseren zich niet meer voor een vak, als ze het maar halen. Een 5,6 is genoeg, dat is voldoende. Een lang artikel schrijven is een probleem voor leerlingen. Dat zijn ze niet meer gewend in deze tijd van mobieltjes en computers. De woordenschat holt achteruit wat Graa Boomsma nog steeds kan verbazen. Antisemitisch, het woord kennen ze niet. Harmonie, wat is dat? Hilarisch, permanent, accuraat, nauwgezet, miniem... allemaal woorden die onbekend zijn bij de meeste vijftienjarige leerlingen van nu.
Terug naar vakkennis, terug naar belezenheid van de docent, terug naar duidelijkheid en eenduidgheid in de klassen. Geen vormeloosheid en willekeur meer, dát is wat Boomsma bepleit. Dit boek maakt onmiskenbaar duidelijk dat er veel schort aan het huidige onderwijs. Het siert Boomsma dat hij zijn nek durft uit te steken en bevlogen en met passie over zijn vak schrijft.
Nu maar hopen dat dit boek ook door de juiste personen gelezen wordt en er eindelijk geluisterd wordt naar wat leerlingen en leerkrachten te melden hebben over het onderwijs. Zodat er daadwerkelijk wat gaat veranderen... Zodat de opleidingen voor zowel jongeren als leerkrachten weer van een kwalitatief hoog niveau worden.
ISBN 9789046809860 | Paperback | 111 pagina's | Nieuw Amsterdam | maart 2011
Afmeting 12,5 x 20 cm
© Dettie, 16 maart 2011
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Achttien
Het verhaal begint met notities van Hanna in een schrift. Deze notities staan cursief gedrukt en keren in de loop van het boek steeds terug. Er is in het Vondelpark iets met Hanna gebeurd.
Paul Steen om wie het verhaal eveneens draait, is leraar Engels aan het Vondel Lyceum in Amsterdam Oud-Zuid. Hij was al met pensioen maar bij gebrek aan leraren is gevraagd of hij alsjeblieft toch nog les wil komen geven, een verzoek waaraan hij met plezier voldeed. Zijn vriendin is bij hem weggegaan en alle dagen alleen is ook niet alles.
Die week ontdekt hij in zijn agenda een hartje, getekend door zijn 6VWO leerlinge Hanna Aalders (bijna 18) met daarbij een uitnodiging voor haar verjaardagsfeestje. Paul is haar mentor. Hanna's moeder is weggelopen, haar vader, KNO-arts, heeft zich daarna op zijn werk gestort. Natuurlijk zal Paul niet naar het feestje gaan. Er moet afstand blijven tussen leraar en leerling, dat is een heilige regel voor Paul.
Onder de literatuurles wordt Paul weggeroepen, zijn moeder heeft een ernstig ongeluk gehad en moet een zware operatie ondergaan. Weer terug in de klas is Hanna weg. Hij rijdt naar het ziekenhuis in Hoorn waar hij zijn oom Ton tegenkomt, tante Wien is overleden. Oom Ton is naast zijn moeder het enige familielid dat Paul heeft. Paul raakt in gesprek met oom Ton en deze blijkt vol wijsheid en inzichten te zitten. Met moeder is het ernstig maar ze zal het overleven, de schrik is echter groot. Als Paul thuiskomt wacht Hanna op hem voor de deur. Ze wil hem vertellen waarom ze uit de les gelopen was. Hij laat haar binnen en ze hebben een gesprek.
De volgende ochtend blijkt dat Paul zijn agenda kwijt is, hij heeft hem na het telefoontje over zijn moeder op school laten liggen. De onafscheidelijke vrienden Menno en Michiel (M & M) hebben de agenda gevonden... ze geven hem wel terug... nadat ze de gewraakte pagina met hartje en uitnodiging gekopieerd en rondgedeeld hebben. En Hanna's bezoek bij Paul is eveneens gezien door deze twee leerlingen, en natuurlijk zorgen ze er wel voor dat Paul daar problemen mee krijgt op school. Datzelfde duo zorgt ook buiten school nog voor de nodige commotie.
Ondanks de vele gebeurtenissen in één week is het verhaal wel geloofwaardig. Afwisselend krijgen we over de gebeurtenissen in Pauls leven en de fragmenten uit het schrift van Hanna te lezen. Je weet dat er iets met Hanna gebeurd is wat niet goed is. Hanna's leven is door het gebeurde in het Vondelpark door elkaar geschud evenals Pauls leven door het ongeluk van zijn moeder. Paul vindt, raar genoeg, steun bij oom Ton en op haar beurt vindt Hanna steun bij Paul.
Mooie zinnen en woorden moet je niet verwachten in dit boek, alles is zonder franje geschreven, de dingen gebeuren zoals ze gebeuren maar dat maakt juist het verhaal zo sterk. Graa Boomsma is zelf leraar en geeft duidelijk blijk van zijn ongenoegen over de Tweede Fase voor de bovenbouw. Maar dat is verder bijzaak in het verhaal. Het verhaal zelf is indringend maar mooi. Als je eenmaal weet wat Hanna overkomen is dan ben je geschokt en zou je haar, net als Paul, het liefst willen helpen.
Goed, aangrijpend boek.
ISBN 9789046806791 | Paperback | 157 pagina's | Nieuw Amsterdam | februari 2010
© Dettie, 24 maart 2010
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Achttien
Hanna is niet de gelukkige tiener die ze zou willen zijn: haar moeder is verdwenen, en haar vader werkt hard, besteedt nauwelijks aandacht aan zijn enige dochter. Bovendien is haar iets akeligs overkomen, een paar dagen voor haar verjaardag, in het Vondelpark. Ze schrijft over dit voorval waar de lezer al snel zo zijn vermoedens over heeft in een schriftje, dat ze op het feest dat ze voor die verjaardag geeft, aan Paul wil geven.
Ook Paul heeft meer problemen: zijn moeder is aangereden en ligt in het ziekenhuis. Het ziet er naar uit dat zij zijn hulp in de toekomst hard nodig gaat hebben. In de week voor het feest neemt Hanna haar telefoon niet op. En wordt Paul neergeslagen door twee jongens uit dezelfde examenklas waar Hanna in zit. Als de avond van het feest daar is, moet Paul ondanks zijn tegenzin wel naar het feest, omdat hij moet weten wat er met Hanna is.
Gelukkig voor de lezer is het niet alleen kommer en kwel, en dat ligt aan het derde personage: oom Ton. Hij is een kordate man, die de koe bij de horens vat en niet van kakelen houdt. Hij is verfrissend, en biedt een vrolijke noot. Zelfs al is ook zijn leven niet zo vrolijk nu. Maar hij maakt het voor de lezer wat prettiger, want als je dit boek dichtslaat, blijf je even stil zitten.
Boomsma beschrijft alle ellende heel onderkoeld, en als is het een aangrijpend verhaal, het eindigt met een optimistische noot.
Blijft nog de vraag: Is die Wieringerwaard nu wel of niet weer onder water gezet?
ISBN 9789046806791 | Paperback | 157 pagina's | Nieuw Amsterdam | februari 2010
© Marjo, 29 december 2010
Het tweede gezicht
Vader Holdman, zijn zoon, is een Vietnamveteraan. Hij mist een onderbeen en heeft psychische problemen, dus werkt hij niet. Om hun kleine inkomen aan te vullen werkt de moeder zich te pletter op de 17e etage van een hotel, waar zij kamers schoonmaakt. Zij hebben twee kinderen, Gary, die de hoofdpersoon is van het boek, en Rita, zijn jongere zusje.
Gary's vader wordt verschillende keren opgepakt door de politie: op de dag dat zijn moeder sterft rijdt hij slechts 5 kilometer per uur op de snelweg. Op de dag dat de moeder begraven wordt, hinkt hij scheldend en slaand door een autotunnel. Later, als het gezin op vakantie is, wordt de vader opnieuw opgepakt, omdat hij agressief is.
Hij begint te wandelen, steeds verder en Rita moet mee. Zij is degene die vaders stomp verzorgt, als die na zo'n wandeling begint te bloeden. Op een dag treft Gary zijn vader tierend in de deuropening van hun huis, Rita staat er huilend naast.
"Als ik bloed, voel ik dat als een soort aderlating. Maar ik bloed godverdomme nooit meer. Komt door de eeltlaag die ik kweek op mijn stomp. Moet ik niet hebben. Kwetsbaar wil ik blijven, snap je dat?"
Naarmate Gary ouder wordt, trekt zijn vader zich steeds meer terug op de vliering van het huis, waar hij een compleet speelgoedleger heeft opgesteld. Het is verboden terrein voor iedereen van het gezin. Zoals ook monumenten, musea, of andersoortige tekenen van welke oorlog ook verboden worden voor de kinderen. Ze konden een mep krijgen als ze maar leken te kijken.
De vader terroriseert het gezin met zijn gedrag: Gary droomt dat hij hem vermoordt; Rita trekt zich terug in toneelspelletjes met haar Barbiepoppen, en de moeder werkt alleen maar..
Gelukkig voor Gary is er zijn grootvader. Dat is een nuchtere Hollander, huisschilder van beroep, en verzot op geschiedenis. Dat brengt hij over op Gary. Zijn grootvader is ook degene die er voor gezorgd heeft dat de kinderen op de enige gemengde school in Mobile zitten, waar Gary zijn latere vriendin Nevah leert kennen.
Op een dag wordt Gary wakker in het ziekenhuis: hij is van de trap gevallen, zegt men, maar hij weet er niets meer van...
In deel twee is de grootvader overleden, en de vader wordt opgenomen in een ziekenhuis, hij blijkt een hersentumor te hebben. Hij is stervende als Gary een boodschap krijgt van zijn grootvader: die val die hij had, van de vlieringtrap, kwam doordat hij iets gezien had wat hij niet had mogen zien. Dat heeft hij verdrongen.. Hij moet zijn vader om opheldering vragen voordat het te laat is!
Na de dood van vader stort Rita in, ze moet naar een inrichting. In deel drie wordt haar verhaal verteld. Zij blijkt een verborgen leven geleid te hebben, althans verborgen voor de rest van het gezin. Een tragisch leven..
En dan komt er nog een deel vier: terwijl de terroristen Amerika aanvallen, dringt de waarheid tot Gary door.
Je moet een liefhebber van geschiedenis zijn, denk ik, wil je dit boek waarderen. Te pas en te onpas worden er feitjes en voorvallen uit zowel de Nederlandse als de Amerikaanse geschiedenis vermeld. Mij stoorde dat niet.
Wat me wel stoorde is dat in het derde en vierde deel eigenlijk een nieuw verhaal begint. Rita, hoofdpersoon van deel drie, is in het eerste nauwelijks aanwezig. Als je het boek uit hebt, snap je wel waarom, maar al lezende is het niet logisch. Het klopt niet.
Net zo min als de terroristische aanslagen van 9 september passen. Het is alsof Boomsma het er koste wat kost bij moest betrekken. Dat is jammer. De eerste helft van het boek belooft een mooie familieroman te worden, over verlies, over pijn, en dan wordt er ineens van alles bijgehaald.
Dan nog even de titel. Gary droomt..niet alleen van het vermoorden van zijn vader, ook van een reis met diezelfde vader, ook over de problemen van zijn zus, en over zijn grootvader. Die laatste droom bevat waarheid, en dat is dan denk ik het tweede gezicht. Ver gezocht.
Ik had meer verwacht van dit boek, omdat ik "de laatste tyfoon" uit 1992 wèl een goed boek vond.
ISBN 9046800407 | Paperback | 192 pagina's | Nieuw Amsterdam | maart 2006
© Marjo, augustus 2006
Lees de reacties op het forum en/of reageer: