Een jaar offline
Bram van Montfoort

Zo'n pakweg twintig jaar geleden had haast niemand een mobiele telefoon, je belde vanuit huis, je werk of de telefooncel. Toen kwamen net de green-points op, en dat was al bijzonder. De personal computers waren er al wel maar lang niet iedereen had zo'n ding in huis en ze werden nog voornamelijk gebruikt als tekstverwerker of om spelletjes op te spelen.
Maar nu kun je het je nauwelijks meer voorstellen hoe het leven is zonder internet, mobieltje, IPad. Hoe was het leven vóór bijvoorbeeld de sociale media? Hoe bereikte je toen je vrienden? Hoe sprak je toen af met elkaar?


Bram van Montfoort, 24 jaar, student journalistiek, besloot één jaar lang te leven zonder internet en mobiele telefoon. Zijn aankondiging werd als groot nieuws beschouwd. Zowel de regionale als landelijke pers besteedde er veel aandacht aan. Hoe zou hij dat redden? Radio 538 had het tot ergernis van Bram voornamelijk over geen pornofilmpjes meer kunnen bekijken - en toch miste hij dat ook -.
Bram plaatste een oproep waarin hij vroeg of mensen hem in dat jaar wilden schrijven. Nadat hij tachtig positieve reacties had ontvangen sloot hij de oproep af. Tachtig was meer dan genoeg.


Op 1 januari 2012 was het zover. De computer werd ontkoppeld en de Ipad aan een goede vriend gegeven. Alleen een gewone huistelefoon was toegestaan. Het frappante was dat Bram wel zo'n vijfhonderd facebookvrienden had maar van maar heel weinig van die vrienden hun telefoonnummer of huisadres wist. - Een oudere man die Bram brieven schrijft vraagt zich dan ook af of het dan wel vrienden zijn. Hij stoort zich eraan dat bij facebook kennelijk vooral het aantal vrienden telt en niet de inhoud van die zogenaamde vriendschap. Wat deel je eigenlijk met die facebookvrienden? -  Omdat alle adressen en telefoonnummers natuurlijk opgeslagen staan in zijn PC of mobieltje draait Bram zijn adressenlijst uit en schaft een adresboekje aan, dat neemt hij in vervolg overal mee naar toe.


De eerste dagen zijn vreemd, Bram slaapt zelfs heel onrustig, en merkt hoeveel en hoe vaak hij sms-berichtjes bekeek. Hij stond er mee op en ging ermee naar bed. Hij merkt hoe onrustig het werken op de computer was omdat hij altijd werd afgeleid door inkomende berichtjes. Of hoe vaak 'even de facebookberichten bekijken' uitliep op een uur of langer op de digitale snelweg door te brengen, compleet vergetend waarom hij ook alweer de computer aangezet had.


Zijn studie is een ander verhaal. Hij kan nu niet even een paar woorden intikken en binnen een kwartier antwoord hebben op opdrachtvragen. Hij moet nu naar de bibliotheek en merkt dat het zoeken veel gerichter gaat. Op internet kom je al surfend vanzelf wel op allerlei sites, maar nu moet hij zich eerst afvragen wát hij precies wil weten en waar het antwoord mogelijk in te vinden is. Hij merkt dat hij veel dieper op de materie in gaat en met veel meer rust alle informatie kan lezen. Normaal gesproken was er altijd de al eerder genoemde onrust. Hij belt nu veel vaker mensen en instanties op om nadere informatie te vragen, pakt atlassen erbij en leest veel meer informatie over het onderwerp dan voorheen


Natuurlijk levert het ook praktische problemen op. Nu er geen gebruik gemaakt mag worden van internet blijkt pas goed hoe vanzelfsprekend het gebruik daarvan is geworden. Want hoe betaal je de belastingaanslag als dat alleen maar digitaal kan en de belastingdienst niet wil afwijken van hun werkwijze? Hoe kom een student journalistiek aan een stageplek als hij niet op internet mag. Vooral journalisten zijn afhankelijk van internet.
Ook afspraken met vrienden maken is een verhaal apart geworden. Het zijn nu geen vage afspraken meer van mogelijk ga ik vanmiddag naar dat café kom je ook? Er moeten nu gericht afspraken gemaakt worden. Bijvoorbeeld om 14.00 uur bij café jeweetwel. Zonder mobiel kan Bram niet meer bereikt worden om even te melden dat het een ander café geworden is. En dit zijn nog maar simpele voorbeelden. Grappig is ook dat mensen die hem brieven schrijven, en Bram zelf ook, moeten wennen aan de hele volzinnen die ze ineens weer moeten maken, gewend als ze zijn aan de korte berichtjes.

Doorheen het verhaal van Bram staan tips over hoe je het beste dingen kunt doen zonder constant bereikbaar te zijn. Of hoe je dingen praktisch aan kunt pakken zonder internet. Ook schrijft Daan, een deskundige in het begeleiden van verslaafde mensen, zijn indrukken op over Bram. We lezen tussendoor een paar brieven die Bram ontvangen of verstuurd heeft en natuurlijk wat dat jaar zonder internet en mobieltje met Bram gedaan heeft.
Dankzij het verhaal van Bram ga je zelf ook over je computergebruik nadenken. Heb je al die informatie wel nodig, waarvoor sta je eigenlijk overal ingeschreven? Doe je nog iets met al die nieuwsbrieven of klik je ze gelijk weg? Ga je gericht te werk of laat je je meevoeren door alle berichten die op je beeldscherm verschijnen?

Bram was de eerste ter wereld die een jaar lang offline ging én het ook volhield. Hij heeft daarover een heel prettig leesbaar verhaal geschreven. Het is een soort dagboek geworden zonder belerend toontje. Bram beschrijft gewoon, vaak met humor en zelfinzicht, hoe het hem in dat jaar vergaat, waar hij tegenop loopt en wat voor prettige en onprettige ervaringen hij heeft in zijn jaar offline.
Bijzondere actie, bijzonder relaas.

ISBN 9789048817818 | Paperback | 174 pagina's | Uitgeverij Moon | september 2013

© Dettie, 07 oktober 2013

Lees de reacties op het forum en/of reageer: