Vogelzang van Nederland
Tekst: Dick de Vos, Luc de Meersman

Het moge duidelijk zijn, dit boek gaat over het gezang van vogels. Maar het is niet zomaar 'een leuk boekje' waarin vogels besproken worden met een CD erbij waarop je ze kunt horen, het boek is een zeer gedegen verslaglegging van vogelgeluiden.

In deel 1 worden een aantal algemene aspecten van vogelzang besproken en worden een aantal zaken  zoals de gebruikte systematiek, woordenschat en sonogrammen.
Hierin staat o.a. waarom en wanneer en hoe vogels zingen. Wat voor invloed heeft licht, weer en wind. De zangpost en zangvlucht wordt besproken;  de ene vogelsoort zit graag op dezelfde plek om hun zang te laten horen, andere vogels juist niet. Een merel zit graag hoog bijv. in een top van een boom of op de nok van een dak, een zwartkop zit liever op 2 tot 4 meter hoogte. Sommige vogels zingen vliegend zoals de veldleeuwerik. Ook wordt in dit deel uitgelegd hoe je de sonogrammen kunt 'lezen'.

In deel 2 staan een reeks sleutels als hulpmiddel bij de determinatie van een vogelgeluid.
De zangsleutels zijn verdeeld in drie hoofdgroepen.
Hoofdgroep I Roep en roepvariaties, waarbij uitgelegd wordt wat verstaan wordt onder het begrip roep.
Hoofdgroep II Strofenzang
Hoofdgroep III Continuzang.
En deze hoofdgroepen worden weer onderverdeeld in deelsleutels waarbij duidelijk uitgelegd wordt wat er bedoeld wordt met bijv. deelsleutel 3.1 brabbel- en kwetterzang. Niet echt eenvoudig allemaal maar na goed en geconcentreerd lezen is de indeling duidelijk.

Deel 3 geeft van elk vogelsoort een zangbeschrijving en biedt aanvullende informatie zoals: waar zit de vogel tijdens het zingen, wanneer zingt hij, en in welke biotoop?
Verspreid over twee pagina's staat linksboven het nummer waar het vogelgeluid op de cd te horen is. Bijv. de merel is nr 69. Daarnaast staat de Nederlandse en wetenschappelijke naam van de vogel en de jaarcyclus die aangeeft in welke weken van het jaar de vogel te horen is.
Daaronder wordt een foto van de betreffende vogel getoond en de roep van de vogel beschreven, gevolgd door de zang, het gedrag, waar en wanneer de vogel voorkomt en met welke vogel ze eventueel verward kunnen worden. Bijv het gezang de merel kan eventueel verward worden met het geluid van de zanglijster, grote lijster, zwartkop en tuinfluiter.
Helemaal onderaan staat een sonogram en een dagcyclus waarop staat aangegeven op welke uren de vogel te horen is.
Erg interessant allemaal en bijzonder en helder beschreven.

Deel 4 bestaat uit diverse tabellen zoals vogels per biotoop, jaarkalender van zangactiviteit, zangactiviteit per etmaal. Ook staat een toelichting bij de geluidsopnames achterin het boek. Bijvoorbeeld bij de merel staat: Tracknr 69, Soort: Merel. Duur 1.43 min. Opmerking: Diverse onrust- en alarmroepen. 0,04 tjengen. 0,15 vluchtroep. 0,18 luchtalarm. 0, 25 zang van meerdere merels. 1,14 fluisterzang.
Daarna volgen nog enkele nuttige internet adressen en de Index.

De cd is een mooie aanvulling op de zangbeschrijvingen en maakt dat je de beschreven geluiden al snel herkent.
Al met al een bijzonder compleet boek dat voor elke echte vogelaar een welkome aanvulling zal zijn.

ISBN 9789050113748 | Paperback | 175 pagina's | KNNV Uitgeverij | mei 2012
(Vogelzang van Nederland is een herziene versie van het succesvolle Wat zingt daar? en maakt deel uit van het programma Vogels van Nederland.)

© Dettie, 05 juli 2012

Lees de reacties op het forum en/of reageer:

Veldgids Vogelzang
Vogels herkennen aan hun zang en roep
Dick de Vos

Regelmatig zit ik op een bankje in de duinen. Het is zo’n bankje dat door particulieren gesponsord is en waarop vaak de naam van de gulle gever(s) en een welluidende tekst is geplaatst. In dit geval luidt de tekst ‘wie het geluid kent, kent de vogel’. Een zeer toepasselijk tekst want het bankje staat op een plek met uitkijk op en omringd door bossages van duindoorn, waarvan vanaf eind maart tot einde juni bij zonnig weer onophoudelijk gekwinkeleer van vogels is te horen. Soms laten de vogels zich even zien wanneer ze boven in de top van een struik gaan zitten, of snel heen en weer schieten tussen de struiken.

Uit deze situatieschets blijkt al het enorme belang van het herkennen van het geluid bij het achterhalen om welke vogel het gaat. In het verleden bestonden er opnames van vogelgeluiden op vinyl langspeelplaten en later op cassettebandjes waarmee het onmogelijk of zeer lastig was ter plekke het geluid te verifiëren. Tegenwoordig beschikt bijna iedereen over een smartphone of ander elektronisch apparaat waarmee je heel goed geluiden kan opnemen en vervolgens razendsnel de verschillende vogelgeluiden met elkaar kunt vergelijken.

De stormachtige technologische ontwikkelingen van de laatste jaren bracht schrijver Dick de Vos en geluidspecialist Henk Meeuwsen ertoe een veldgids samen te stellen die geheel gericht is op vogelzang. Van 200 Europese soorten die vooral door hun geluid opvallen wordt zeer uitgebreid ingegaan op de verschillende kenmerkende geluiden. Naast zang komen ook alarm, contactroep, vluchtroep en bedelroep aan de orde.

Van al deze geluiden zijn sonogrammen opgenomen in het boek. Een sonogram kan bestaan uit een combinatie van het spectrogram dat de frequentie afzet tegen de tijd en het oscillogram dat het volume afzet tegen de tijd. Sonogrammen kunnen ook enkel uit een spectrogram of oscillogram bestaan. Het gebruik van sonogrammen vergt enige oefening maar is veel eenvoudiger dan muziekschrift en zijn in dit boek om het gemakkelijker te maken voorzien van fonetische transcripties.

De gids bevat zeer gedegen informatie over vogelgeluiden en aan het eind wordt uitgebreid ingegaan hoe je zelf vogelgeluiden kunt opnemen en welke valkuilen je daarbij moet weten te omzeilen. Bij dit boek is speciaal een vogelgeluiden-app samengesteld waarin vrijwel alle geluiden van de 200 beschreven soorten zijn te beluisteren.

Zie ook het inkijkexemplaar

ISBN 9789050115728 | Hardcover | 288 pagina's | KNNV Uitgeverij | maart 2017

© Cavendish, 13 juni 2017

Lees de reacties op het forum en/of reageer: