Rolf Bauerdick
Categorie: Mens en Maatschappij
Zigeuners
ontmoetingen met een onbemind volk
Hun geschiedenis was er eigenlijk altijd een van vervolging en geweld; ze werden verdreven door Arabische krijgsheren, vermoord en vervolgd in de Tweede Wereldoorlog en tot op de dag van vandaag vaak beschouwt als het uitschot van de samenleving.
Hun aantal wordt momenteel op twaalf miljoen geschat. Strikt genomen bestaat er geen homogene stam meer, maar verschillende grote groepen. Bekend zijn de Sinti, de Kalderari, ketelsmeden van beroep, de Vlach-zigeuners en de Ursari, de berentemmers.
Niet zigeuners worden aangeduid met de term gadjo.
Rolf Bauerdick maakte als journalist en fotograaf meer dan honderd reizen naar zigeunerdorpen in twaalf Europese landen. Hij schreef er dit boek over.
Een betrokken maar ook confronterend boek, wat de controverse niet schuwt.
Bauerdick voelt zich aangetrokken tot de romantiek van het zigeunerleven, maar heeft ook de vaak harde realiteit gezien.
Zigeuners leven vaak in bittere armoede of worden uitgebuit. Kinderen krijgen vaak nauwelijks educatie en nu de grenzen open zijn worden grote groepen zigeuners ingezet in de prostitutie of bedelarij.
Bauerdick gaat in dit boek op zoek naar de oorzaken achter deze misstanden.
Het gedrag en de situatie van zigeuners is volgens hem deels een reactie op een eeuwenoude erfenis van vijandschap, afwijzing en vernietiging
Daar komt bij dat zigeuners als groep een van de grootste slachtoffer van de huidige crisis en de mondialisering zijn geworden. Voor het merendeel van de traditionele zigeunerberoepen is in deze tijd geen plaats meer. Bulgaarse smeden en vertinners bijvoorbeeld, maken met hun traditionele producten geen schijn van kans tegen de stroom van goedkope blikken en pannen uit China.
In veel Roma-kampen ligt het werkeloosheidspercentage rond de 90 procent en zijn kinderen de enige bron van inkomsten
Vaak brengt de uitzichtloosheid hen in een vicieuze cirkel van lethargie, dronkenschap, verlies van eigenwaarde, armoede en schikken ze zich in hun rol van slachtoffer.
Dat is de ene kant van het verhaal, maar Bauerdick verzet zich tegen de rol van de zigeuners als alleen maar slachtoffers, die vooral door goedbedoelde hulporganisaties vaak in stand wordt gehouden.
Hij zet de schijnwerpers ook op de rol van de zigeuners zelf die in zijn ogen vaak veel te weinig zelf de verantwoordelijkheid nemen voor hun situatie.
Misbruik, onderdrukking en misdaad komen veelal niet van buitenaf maar van binnenuit. Een groot deel van de zigeunerbevolking wordt uitgebuit en afgeperst door andere zigeuners, met name door maffia-achtige bendes die meisjes en vrouwen in de prostitutie inzetten, georganiseerd stelen en overvallen, woekerrentes vragen en hele gezinnen ronselen voor bedelpraktijken door heel Europa.
Aan de ene kant neemt de haat en het geweld tegen Zigeuners in Europa hand over hand toe, regelmatig worden zigeuners vermoord en er vinden door de overheid gedoogde lynchpartijen op zigeuners plaats. Tegelijkertijd signaleert hij het gevaar dat iedereen die teweer loopt tegen de overlast door zigeuners als racist of extreem rechts wordt afgeschilderd. De verharding van beide kanten neemt toe. De Roma klagen dat ze buitengesloten worden en geen werk vinden, de gadjo’s klagen dat ze last hebben van overlast en misdaad en dat de zigeuners niet in staat zijn tot integreren.
Bauerdick merkt tot zijn schrik dat zijn visie over dit onderwerp in de loop van de jaren verschoven is. De eerste jaren dat hij zigeuners bezocht geloofde hij hartgrondig dat er geen Roma-criminaliteit bestond, er waren alleen criminele Roma, net zoals er criminele Duitsers, Spanjaarden en Italianen waren. Hij was er van overtuigd dat zigeuners met zware criminaliteit niets te maken hadden, maar dat het in veel gevallen ging om armoedecriminaliteit, zoals die voorkomt in vele landen en culturen.
Inmiddels kent hij de statistieken van misdaden die door zigeuners gepleegd zijn en die vaak met gruwelijk geweld gepaard gaan. Zijn visie is nu genuanceerder Roma zijn soms dader, soms slachtoffer en soms allebei.
Hij pleit voor een open debat over dit onderwerp zonder dat iemand meteen als racist weggezet wordt.
Hij ageert ook tegen hulpinstanties die halsstarrig vasthouden aan het eenzijdige beeld van zigeuners als slachtoffer. Door dat te doen houden ze in feite hun doelgroep monddood, alsof die niet voor hun eigen zaken op kunnen komen en bevestigen ze ongewild hun onvermogen.
Bovendien is moeilijk lopen op de smalle graat tussen het je afhankelijk maken van de goedgeefsheid van anderen en het behoud van je trots, initiatief en eigenwaarde.
Het fijne van dit boek is, dat, hoewel het soms hard en confronteren is, Bauerdick niet schrijft om te veroordelen, maar om te begrijpen. Hij oordeelt, maar gaat ook op zoek naar de waaromvraag en naar de oplossing.
Hij komt veel lelijks tegen, maar ook veel moois. De wereld van de zigeuners trekt hem aan en stoot hem af, hij vindt er vrienden, wordt gastvrij onthaald, maar loopt ook met zijn neus tegen feiten aan die hem niet bevallen. Het levert een eerlijk en oprecht boek op.
Fijne bijkomstigheid is dat de schrijver ook fotograaf van zijn vak is, de bijgevoegde foto’s zijn prachtig en de cover verdient een eervolle vermelding.
ISBN 9789045025803 | Paperback | 399 pagina's | Uitgeverij Atlas Contact | juni 2014
Vertaling Meindert Burger
© Willeke, 08 juli 2014
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
