Paul Scheffer
Categorie: Mens en Maatschappij
Het land van aankomst
Paul Scheffer schreef in 2000 zijn essay “het multiculturele drama”en gaf daarmee de aanzet tot een opener discussie in linkse kringen over de immigratie die de afgelopen decennia in ons land heeft plaats gevonden, en vooral de manier waarop de veranderingen die daarmee gepaard gingen gerelativeerd werden.
Dit boek is het vervolg op die aanzet. Scheffer gaat in dit boek dieper in op de aard van de immigratie, de gevolgen die dat heeft voor de nieuwkomers, maar ook voor de ontvangende samenleving die in een kort tijdsbesef zijn samenstelling deels ziet veranderen. Het boek is een gedegen poging om de noodklok die hij met zijn essay wilde luiden voort te zetten. Dat doet hij door de problemen bij de naam te noemen, door de oorzaken van de moeizaam verlopen integratie te benoemen, door de resultaten van pappen en nathouden tegen het licht te houden, door de gevaren van cultuurrelativisme te schetsen, maar ook door onze gedoogmentaliteit en het nauwelijks hebben van een eigen identiteit aan de kaak te stellen. Sterk vond ik in zijn boek dat hij heel knap een scheiding maakt tussen de problemen en gevolgen die al eeuwen lang met emigratie gepaard gaan... vervreemding, vasthouden aan godsdienst en tradities van het eigen land, vorming van groepen met dezelfde achtergrond, de generaties die er altijd overheen gaan voor een groep integreert.
Maar aan de andere kant ook de onderbouwing waarom het deze keer anders is, door de grote van de groep, door het meebrengen van de Islam in een steeds meer seculiere samenleving, door de wereld die een dorp is geworden waardoor conflicten in het Midden-Oosten zomaar midden in een stadsdeel geïmporteerd zijn, door het samengaan van immigratie en sociale zekerheid, wat nog nooit eerder in de geschiedenis het geval was waardoor uitsluiting ironisch genoeg eerder op de loer ligt, door de tweede en derde generatie die tussen de twee culturen in zitten, die zich niet meer willen identificeren met thuis maar ook wrok hebben tegen de ontvangende samenleving etc.
Het goede van het boek van Scheffer is dat hij geen enkel heilig huisje uit de weg gaat, hij noemt alles en iedereen bij de naam, máár het gaat met een grote betrokkenheid gepaard. Hij blijft niet steken in het grote roepen "dat alles verloren gaat en dat iemand maar eens het lef moet hebben om dat hardop te zeggen", wat heden ten dage zo populair is, maar hij duikt er met hart en ziel in, op zoek naar oplossingen. Met een grote bezorgdheid, dat proef je aan alles, maar nergens zwart-wit. Hij wíl graag dat het lukt, en dat maakt het boek op geen enkele manier populistisch. Hij ziet ook oplossingen. Die liggen in het je niet beroepen op je eigen identiteit maar op gedeeld burgerschap. Hij doet een sterkte oproep aan de gematigde moslims om stelling te nemen tegen extremisme, om klokkenluiders te zijn in hun eigen gemeenschap voor misstanden, ten bate van die gemeenschap. Hij doet een herhaalde oproep aan de nieuwkomers om dit land nu als hún land te zien... wanneer migranten en hun kinderen zeggen “dit is nu ook mijn land” zijn we aldus Scheffer een heel eind verder. Maar tegelijkertijd doet hij ook een duidelijke oproep aan de ontvangende samenleving. Om duidelijkheid, om handhaving, maar ook om juist nu aandacht te blijven besteden aan de gelijke behandeling... niets voedt het wantrouwen meer als de gedachte dat er met twee maten wordt gemeten. Er is een samenleving nodig die er op uit is migranten te laten deelnemen aan het maatschappelijk leven. Dit vraagt om een open samenleving die het vermogen heeft zichzelf kritisch aan eigen normen te meten.
Vond ik het een makkelijk boek. Nee dat niet. Ik heb er echt mijn best voor moeten doen. Het is een flink boekwerk en hoewel de taal toegankelijk is, was het voor mij met name door de hoeveelheid toch af en toe zware kost. Het boek is zo uitgebreid gedocumenteerd wat betreft geschiedenis en vergelijkingen met andere landen dat ik door die gedeeltes wat sneller heen gelezen heb. En nog duizelde me het af en toe. Maar door het vuur, en ook vooral de betrokkenheid waarmee het geschreven is, met heel veel kennis van zaken vond ik het toch een zeer boeiend boek. Ook al was ik het niet altijd met hem eens, het zette me toch aan het denken. Een aanrader voor alle bestuurders van grote steden, en wat mij betreft ook voor betrokken burgers.
ISBN 9789023419747Pa | Paperback | 476 pagina's | De Bezige Bij | oktober 2007
© Willeke, 10 juni 2009
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
