Een beter bestaan
Katherine Boo

,
overleven in de sloppen van Mumbai
Katherine Boo

Katherine Boo was verslaggeefster bij the Washington Post en werkt nu voor The New Yorker. Tien jaar terug werd ze verliefd op een Indiase man, en sindsdien woont ze afwisselend in India en de Verenigde Staten.

Toen ze voor het eerst in India kwam drukte haar man haar op het hart niet meteen op de eerste indrukken af te gaan en met een open blik het land tegemoet te treden. De stereotype beelden van India zijn toch vaak de sloppenwijken, het kastesysteem, en de treurige plaatjes van kinderen op afvalstortplaatsen met vliegen rond de ogen. In de afgelopen tien jaar is India een steeds welvarender en machtiger land geworden, dat desondanks nog altijd een derde van de armen en een kwart van de mensen die honger lijden in de wereld huisvest.
Die tegenstrijdigheden fascineerde de schrijfster, en tegelijkertijd wilde ze een wat breder beeld schetsen van hoe het nu werkelijk is om in een sloppenwijk te leven. Ze volgde met dit doel voor ogen een aantal jaren mensen in de sloppenwijk Annawadi, een geïmproviseerde nederzetting bij de luchthaven van Mumbai. Het huidige India in één beeld gevangen… een luxe vliegveld met toeristenhotels én een sloppenwijk er tegenaan gebouwd waar de bewoners een graantje meepikken van alle economische groei door afval te verzamelen en te verkopen voor recycling.
Met de toenemende welvaart begint ook in Annawadi de aloude opvatting dat iemands leven wordt bepaald door zijn kaste of de goden, plaats te maken voor een meer werelds geloof in de maakbaarheid van het leven. Er is hoop, er zijn dromen er is ambitie, en tegelijkertijd is er ook de harde werkelijkheid, de armoede en de corruptie. Over die tegenstrijdigheden gaat dit boek.

We volgen, in verhalende non-fictie, een aantal gezinnen, waaronder het gezin van de jonge Abdul, met wie  het naar de maatstaven van Annawadi behoorlijk goed gaat. Abdul is een van de beste afvalsorteerders van Annawadi, die door zijn snelheid, en harde werken zijn familie tot een, voor de sloppenwijk, behoorlijk niveau van welvaart heeft gebracht. Op het moment dat dit boek aanvangt zijn zijn kansen echter ruw gekeerd. Hij is op de vlucht voor de politie vanwege een valse beschuldiging van medeplichtigheid aan het in brand steken van een buurvrouw na een burenruzie. Dat zijn onschuld eigenlijk voor iedereen duidelijk is, blijkt daarbij  geen enkele factor van belang. Vanaf het moment dat de aanklacht is ingediend begint er een ingewikkeld steekspel van belangen, corruptie en omkoping. Dát er wordt omgekocht wordt als een vanzelfsprekendheid ervaren, het gaat vooral om de kunst in dit ondoorzichtige web  van verschillende belangen, je steekpenningen aan de juiste personen te geven, je goede netwerken aan te spreken, en drie stappen vooruit te denken wie er in de rangen en standen strategisch het slimst is om om te kopen. In de tussentijd belanden Abdul, zijn zus en zijn vader in de gevangenis, waar mishandeling, ondervoeding en afpersing aan de orde van de dag zijn. En  dan moet de  slepende rechtszaak waar de willekeur en de verschillende belangen helemaal de boventoon voeren nog beginnen. Met recht heeft het allemaal niets te maken.

Aan het eind van het boek blijf je als lezer enigszins in verwarring achter. Já er is hoop en ambitie in de huidige Indiase sloppenwijken, maar het beeld wat overheerst is toch dat van  een keiharde corrupte wereld waar willekeur heerst, waar mensen de andere kant op kijken als er een straatjochie ligt dood te gaan, waar tienermeisjes uit wanhoop rattengif in nemen, en waar je totaal onschuldig in een volkomen corrupt en willekeurig  rechtssysteem kunt  komen vast te zitten. Zo dicht mogelijk bij de mensen met macht zien te komen, en op welke manier dan ook dáár een graantje van mee pikken lijkt de heersende moraal, en al lezend begrijp je dat nog ook. Aan het eind van de dag wil je toch dat je kinderen te eten hebben. In een wereld die zo onvoorspelbaar is kun je je medelijden met andermans lijden niet permitteren. Het is al wonderbaarlijk dat er op zo’n plaats die zo wordt beheerst door corruptie en waar zoveel uitgeputte mensen wonen, toch nog mensen wonen die op hun manier goed proberen te zijn.
De kracht van dit  boek zit inderdaad in de nuance waarmee de schrijfster dit boek wilde schrijven. De wereld is niet zwart-wit, mensen in sloppenwijken zijn niet allemaal willekeurige slachtoffers, en ook niet allemaal slecht, het zit veel genuanceerder in elkaar. Hopelijk  gaan op de lange duur de systemen van corruptie en macht toch nog veranderen. De bewoners van Annawadi die meewerkten aan dit boek deden dat met  gevaar voor eigen  leven. De reden dat ze dat tóch deden was vaak die hoop... dat er door die misstanden en corruptie open en bloot aan de kaak te stellen er in de toekomst een kans zal zijn op een eerlijker systeem voor de kinderen.

ISBN 9789046812013 | Paperback | 320 pagina's | Nieuw Amsterdam | 2012
Vertaling Chiel van Soelen en Pieter van der Veen

© Willeke, 27 februari 2012

Lees de reacties op het forum en/of reageer: