Jan Herman Brinks
The Netherlands and Islam
Towards a new Identity?
Het eerste artikel draagt de titel Nederland tussen Islam en populisme en heeft als startpunt de moord op Theo van Gogh op 3 november 2004. Een van de eerste vragen, die na deze moord opgeworpen werd, was of hier enig verband was met de moord op Pim Fortuyn op 6 mei 2002. Zowel Fortuyn als Van Gogh waarschuwden keer op keer voor het gevaar van wat zij noemden, het Islamitisch fascisme, dat een aanval zijn of ernstige bedreiging zou vormen op de wortels van de westerse waarden en met name die van de vrijheid van meningsuiting.
Brinks beschrijft hoe in het bijzonder na de moord op Van Gogh, de Islam wordt gezien als een eenheidsworst, waarbij alle in Nederland wonende moslims, extremist, religieus fanaat, voor de onderdrukking van vrouwen, eerwraak, de burka en het invoeren van de sharia zijn. Kortom, alles wat indruist tegen de liberale westerse democratie. Hierdoor drong de conclusie zich op dat de multiculturele samenleving was mislukt en die constatering werd door media en politiek, met name door populisten, breed uitgedragen. Het gevolg was, zo stelt Brinks, polarisatie en een gevoel bij de Nederlandse moslims dat zij zich zouden moeten verantwoorden voor daden gepleegd in naam van hun religie die zij zelf verwerpelijk vinden.
Het tweede artikel, waarvan ik de titel vertaal als De breekbaarheid van de politieke consensus in Nederland. Geert Wilders en de Islam, gaat voornamelijk over de PVV en Geert Wilders. Op 9 juni 2010 stemde bijna anderhalf miljoen mensen op de Partij voor de Vrijheid van Geert Wilders. Brinks schrijft dat de aantrekkingskracht van de partij met name zit in het grimmige anti-Islam-beleid en de sterke kritiek op het beleid van de gevestigde en dominante Nederlandse politieke partijen. Bijzonder is dat Brinks meldt dat de aversie van Wilders tegen de Islam door Wilders zelf wordt betiteld als de belangrijkste politieke ideologie van de PVV en dat zijn strijd tegen de Islam het belangrijkste kernpunt is van zijn buitenlandpolitiek. Dat zou eigenlijk toch wel een paar bellen moeten doen rinkelen bij menig PVV kiezer.
Brinks besluit dit artikel met de conclusie dat Wilders big puppeteer is van het huidige kabinet. Door Wilders agreement to disagree regeert hij, aldus Brinks, zonder politieke verantwoordelijkheid te hoeven dragen. Zijn succes dankt Wilders aan de spanningen die hij zelf voedt tussen de autochtone Nederlanders en immigranten en het steeds uitvergroten van de vertrouwenscrisis in de politiek.
Het laatste artikel Nederland en de crisis van het multiculturalisme grijpt terug op het thema waarmee het eerste artikel besloot, de al dan niet vermeende mislukking van de multiculturele samenleving. Een korte terugblik naar de eerste golf van immigranten van zogeheten gastarbeiders leidt het artikel in. Zoals de term gastarbeiders al doet vermoeden gingen zowel de mensen die kwamen als het ontvangende Nederland er vanuit dat het handelde om een tijdelijk verblijf. Doelstelling was 'integratie met behoud van eigen identiteit'. Die gedachte impliceert het idee van gelijkheid van de diverse culturen binnen Nederland. Dat behoud van de eigen identiteit was uiteraard van belang bij de terugkeer naar het thuisland. Aan Nederland werd gedacht als gastland.
Uiteindelijk bleek van terugkeer geen sprake en dienden zich een crisis aan in de multiculturele samenleving, waarvan Brinks drie symptomen in dit laatste artikel bediscussieerd, namelijk de opkomst van de PVV van Geert Wilders, de problematisch relatie van veel Nederlanders met de Islam en de verwoede pogingen van met name liberale en linkse elite om het idee van de multiculturele samenleving in stand te houden.
Brinks concludeert dat het traditionele beeld van die multiculturele samenleving niet meer houdbaar is, maar ook het plan om via een sociale constructie de nieuwe Nederlander te definiëren heeft geen zin. Voorbeelden uit de geschiedenis laten zien dat deze laatstgenoemde inspanningen nooit succesvol zijn geweest. Brinks wil daarmee, naar mijn mening, zeggen dat het forceren van oplossingen, zowel die de PVV voorstaat als dat wat Wilders de gevestigde orde noemt, niet zullen werken. Het zal langs de weg der geleidelijkheid moeten gaan met respect voor allen die erbij betrokken zijn.
Ik ben erg onder de indruk van dit boekje. In begrijpelijke taal bouwt Brinks in elk van de drie artikelen zijn betoog met goed onderbouwde argumenten op, maakt hij duidelijk wat de feiten zijn en formuleert helder zijn standpunt. Daarmee kunnen veel lezers zich snel inlezen op dit onderwerp en zelf een antwoord formuleren op de vraag uit de ondertitel van het boekje, zijn we op weg naar een nieuwe identiteit?
Ik zou graag zien dat er ook een Nederlandse versie van het boekje zou worden uitgegeven, zodat het ook door heel veel Nederlanders die geen Engels lezen, kennis kunnen nemen van de inhoud van deze artikelen.
Over de auteur: Jan Herman Brinks is een specialist in de hedendaagse geschiedenis van Duitsland en Nederland. Hij was onderzoeker bij het Amerikaanse Instituut voor hedendaagse Duitse studies van de John Hopkins-universiteit, de universiteit van Bath en aan het Birkbeck College in Londen. Na zijn werk bij het Centrum voor Duits-Joodse studies aan de Universiteit van Sussex is hij op dit moment onderzoeksjournalist en onderzoeker.
ISBN 9789461539786 | Paperback | 72 pagina's | Uitgeverij Aspekt | juni 2016
© Ria, 18 september 2016
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
