Nigel Cliff
Categorie: Muziek
Moskouse nachten
Hoe een man en zijn piano de Koude Oorlog veranderden
Het boek begint na een inleiding over de aankomst van Van Cliburn in de VS na het winnen van het eerste internationale Tsjaikovski Concours, met een Prelude in 2 delen, over de componisten Tsjaikovski (wiens eerste pianoconcert een belangrijke rol speelt in dit boek) en Rachmaninov, waarmee we direct een link hebben tussen Rusland, waarnaar Tsjaikovski uiteindelijk na het vieren van successen in Amerika terugkeerde, en Amerika, waar Rachmaninov naar toe vluchtte, na het aan de macht komen van de bolsjewieken en waar hij triomfen vierde.
De volgende twee hoofdstukken verhalen over de geboorte en de studietijd van Van Cliburn en daarna komt een hoofdstuk over de dood van Stalin en het aan de macht komen van Chroesjtjov. Hierna komt het een en ander samen en lezen we hoe Van Cliburn het eerste internationale Tsjaikovski Concours wint en hoe hij door z'n liefde voor de Russische muziek een idool in de Sovjet-Unie wordt. Hij speelt bij ontmoetingen tussen de presidenten van de VS en de Sovjet-Unie een belangrijke rol en weet uiteindelijk zelfs het ijs te breken bij de topontmoeting tussen Gorbatsjov en Reagan.
In het boek is ook nog wat ruimte voor het verhaal hoe het een van de Chinese deelnemers aan het eerste internationale Tsjaikovski Concours verging ten tijde van de Chinese Culturele Revolutie. Dit verhaal lijkt vooral bedoeld te zijn om te illustreren dat de onderdrukking in China nog erger was dan die in de Sovjet-Unie. Een opvallend detail in het boek vind ik overigens wel dat men het ergens heeft over de langharige pianist, terwijl ik van geen een foto in het boek kan zeggen dat Van Cliburn lang haar had, al is z'n kapsel misschien wel wat hoog. We zullen het maar zien als een veranderende tijd.
Het boek lijkt een beetje op twee gedachten te hinken. Is het een biografie van Van Cliburn? In zekere zin wel, het verhaal begint na de Prelude met de geboorte van deze pianist en het eindigt met z'n overlijden. Maar als je alleen naar het biografische deel kijkt, zou het misschien toch wel erg beknopt zijn. Is het dan een geschiedenisboek? Misschien wel, want een belangrijk deel van het verhaal gaat over de koude oorlog en dat begint bij de dood van Stalin en het aan de macht komen van Chroesjtjov en eindigt min of meer bij de topontmoeting van Gorbatsjov en Reagan.
De auteur heeft deze twee samengesmeed tot een bijzonder interessant geheel, dat zowel voor muziekliefhebbers, als voor de geïnteresseerden in de geschiedenis van de koude oorlog de moeite waard is. De rol die Van Cliburn in de beëindiging van de Koude Oorlog heeft gespeeld, valt misschien niet te onderschatten, als je dit boek moet geloven.
- Helaas heb ik wel wat kritiek want dit interessante boek wordt wel ontsierd door wat slordigheden. Zo is er op pagina 292 sprake van het spionagevliegtuig U-2, dat op ruim 2 kilometer hoogte vliegt, terwijl dat 20 kilometer moet zijn.
Op pagina 339 staat de volgende zin: "Hij verklaarde ondubbelzinnig dat '[h]et beleid van dit land zal zijn om iedere kernraket die vanuit Cuba gelanceerd wordt tegen enig land op het westelijk halfrond, te beschouwen als een aanval door de Sovjet-Unie op de Verenigde Staten, die een grootscheepse vergeldingsactie tegen de Sovjet-Unie vereist.'" De vraag is waarom de h in het tussen haakjes staat.
Op pagina 358 staat ook een zin waar volgens mij het woord 'niet' niet in thuis hoort. Het gaat om de volgende zin: De Shook-Up Generation van New York en de Beat Generation van San Francisco hadden niet hun verveelde, cynische tegenvoeters in de Sovjet-unie, die opgevoed waren in het marxisme-leninisme, maar de partij tot wanhoop dreven.
En van de noten achterin het boek word ik eerlijk gezegd helemaal wanhopig. In de tekst staan geen verwijzingen naar de noten, maar in de noten staan verwijzingen naar de tekst, waarop het een en ander betrekking heeft. De noten staan per hoofdstuk en dan staat er een paginanummer met een deel van de tekst waar de noot betrekking op heeft. Helaas is het hierbij flink mis gegaan. Waarschijnlijk heeft men verzuimd de nummers van de pagina's aan te passen aan de Nederlandse vertaling, waardoor het een en ander steeds verder uit elkaar loopt en er regelmatig tekst van noten met hetzelfde paginanummer in de tekst op verschillende pagina's staat. En ook in de noten zijn enkele slordigheden geslopen.
Een voorbeeld: Op pagina 13 is sprake van een Weense criticus, die negatief oordeelt over de muziek van Tsjaikovski. Bij de noot die hierop betrekking heeft en die verwijst naar de tekst op pagina 5 staat dat deze criticus Eduard Hanslick is, die het een en ander schreef zin z'n recensie van de première van Tsjaikovksi's (een kleine spelfout, want het moet natuurlijk Tsjaikovski's zijn) vioolconcert in de Neue Freie Presse van 5 december 1981. Dit moet natuurlijk 1881 zijn, want de bewuste criticus overleed in 1904.
En zo zijn er meerdere onzorgvuldigheden te melden. En dat is jammer. -
ISBN 9789000355327 | Hardcover | 544 pagina's | Spectrum | april 2017
Nur 320 Vertaald door Conny Sykora en Vera Sykora.
© Renate, 11 mei 2017
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
