Tranen over Mortsel
Pieter Serrien

Onderhavige boek is een heruitgave.  In 2008 kwam ‘Tranen over Mortsel’ reeds uit. Die eerste uitgave vertelde het verhaal van de bommen die op Mortsel vielen, bedoeld voor de vliegtuigfabriek, maar ‘een beetje te vroeg’ gevallen. Dat gebeurde op 5 april 1943, toen 104 Amerikaanse en Britse bommenwerpers, met gezamenlijk 283 ton explosieven aan boord de opdracht hadden de Erlafabriek, ten zuiden van Antwerpen, plat te gooien.
Na het verschijnen van dat boek, en het opnieuw inblazen van herdenkingsplechtigheden kwamen er nog meer verhalen los. Die zijn naast de eerdere verhalen opgenomen in deze herziene druk, en vertellen het schrijnende verhaal van een zinloos lijden. 936 mensen kwamen om, waaronder slechts enkele wisten dat ze dat risico liepen omdat ze een functie vervulden in het leger: de vliegtuigbemanning. Het merendeel waren onschuldige burgers, en nog erger: 209 kinderen onder hen. De scholen van Mortsel kregen het het zwaarst te verduren.
In Nederland kennen we het bombardement van Rotterdam, ook vreselijk, maar dat was nog onderdeel van een oorlog. Hier in Mortsel vielen de bommen – de zwarte tranen – onbedoeld, zoals in de jaren van de Tweede Wereldoorlog vaker gebeurde. Nijmegen, Lokeren, Luik, en nog veel meer plaatsen kregen het te verduren.


Dit goed verzorgde boek vertelt het verhaal van Mortsel. Althans het verhaal van het eerste bombardement. Er vielen nog meer bommen, later in de oorlog. Pieter Serrien laat de mensen aan het woord die het meegemaakt hebben. Degenen die de verschrikkingen overleefd hebben. Na al deze tijd blijkt dat de tijden erg veranderd zijn: toen werd men niet geacht er over te praten. Je zweeg en ging door met leven, nachtmerries of andere psychische problemen ten spijt. Voor een aantal onder hen kwamen de interviews alsnog als een soort therapie!
Herdenken was er ook niet bij: de stad was niet getroffen door vijandelijk vuur, het was de fout van Amerikaanse vliegers! En als een slachtoffer niet gevonden werd, vermist bleef, kwam er voor de nabestaanden geen uitkering. Ondenkbaar toch! Dan had je niets meer: geen huis, geen goederen, geen man of zoon, niets.
Peter Serrien vouwt de indrukwekkende, confronterende verhalen als het ware in elkaar, om ze per getroffen locatie te vertellen. Over de fabriek die eigenlijk het doelwit was; over de zes scholen waarop de bommen neerkwamen. Over het vernietigde centrum, en de toevallige voorbijgangers; over de bus, vol passagiers, die de volle laag kreeg.
De bommen kwamen in twee gedeeltes; wie uit zijn schuilplaats te voorschijn kwam toen het stil werd, werd vaak in de tweede laag alsnog getroffen.

Verhalen over heldenmoed en –jawel! – profiteurs die de doden beroofden en kapotte huizen leeghaalden; over stomme pech, maar ook geluk, van iemand die toevallig ziek was, een klas die net aan de wandel was in het nabijgelegen Edegem.. maar vooral verhalen waarbij je de tranen in de ogen springen, de tranen van Mortsel, waar hele families uit elkaar gerukt werden.
Na de bommenregen is er het opruimen, de begrafenissen – als er iets te begraven viel.
Er staan foto’s in het boek, situatiefoto’s, maar ook (pas)fotootjes van de doden, die ook in lijsten vermeld staan. Er is een kaart van het oude Mortsel, en er wordt verteld hoe het nu is.
Een prachtig en aangrijpend boek, ook voor wie Mortsel niet kent.

ISBN 9789022328354 | Paperback | 304 pagina's | Uitgeverij Manteau | maart 2013
Met bibliografie en bronnen

© Marjo, 11 juni 2013

Lees de reacties op het forum en/of reageer: