Hetty Verolme
De kleine moeder van Bergen-Belsen
Februari 1944: het gezin Werkendam staat op de lijst en vertrekt.
Bergen-Belsen is een krijgsgevangenenkamp op dat moment. Binnen een twintig meter brede strook land met waarschuwingsborden, wachttorens en prikkeldraad zijn er gedeelten ingericht voor Russische officieren, voor Duitse dwangarbeiders, voor Hongaren, en er is het Sternlager, waar meer nationaliteiten samen zitten. Omdat het onder leiding staat van de Griek Albela wordt het ook wel het Albelakamp genoemd. Mannen en vrouwen worden gescheiden, en er is natuurlijk de onontbeerlijke appèlplaats waar ze urenlang zullen moeten staan.
De omstandigheden worden steeds slechter. Sanitair, water, voedsel, als het er al is, dan mondjesmaat en steeds minder. Steeds meer werden mensen teruggeworpen op zichzelf. Dat wordt pijnlijk duidelijk als de oom van Hetty die keukenmedewerker is en zo de kans ziet om voedsel te smokkelen, daar geen kruimel van aan zijn familie geeft. ‘Ze vervielen tot de wet van de jungle, of nog erger, want zelfs een dier zou het eten voor een volgende laten liggen als hij genoeg had.’
Dan komt het moment dat zelfs de waarborg van het samenzijn wegvalt: vader wordt weggehaald, moeder volgt. Hetty blijft achter, met haar broertjes Jacky en Max. Ze is de oudste, en vanaf dat moment voelt ze zich verantwoordelijk. Niet alleen voor de broertjes, maar ook voor de andere kinderen, die ook geen ouders meer hebben. Veertig kinderen, van baby tot veertien jaar oud. Er blijkt niemand naar hen om te kijken. Ze moeten het zelf doen: voedsel zoeken, de kleintjes verzorgen, hen bezig houden, zorgen dat ze niet apathisch worden.
Wij lezers, in onze luie stoel, in ons warme bed, we kunnen ons geen voorstelling maken van de ontberingen die onze medemens moet doormaken. Dat kunnen we niet als we denken aan oorlogen en rampen die in onze tijd ver weg plaats vinden, en dat kunnen we niet als we denken aan het leven in de concentratiekampen die de Duitsers opgericht hebben om in hun ogen minderwaardige mensen te laten creperen. De vernederingen, de onzekerheid en angst, het gebrek aan basisbehoeften als water en brood, warmte en kleding.
We hebben geen idee.
We hebben het goed. En dan is een verhaal als dit even goed om ons er op te wijzen dat het allemaal niet zo vanzelfsprekend is. Hetty Verolme doet geen beroep op ons gemoed, zij heeft geen melodramatisch verhaal geschreven. Zij vertelt ons het volledige verhaal op basis van wat ze al snel na de bevrijding noteerde met wat er daarna gebeurde. Het boek is voorzien van foto’s.
Hetty Esther Verolme-Werkendam (Antwerpen, 1930) verhuisde in 1931 naar Amsterdam. Zij maakte deel uit van een van de laatste transporten naar Westerbork, en vandaar naar Bergen-Belsen. Hetty was toen veertien jaar. Begin jaren vijftig is Hetty Verolme - dan al weduwe en moeder van een dochter - met haar familie naar Australië geëmigreerd, waar zij nog altijd lezingen geeft op middelbare scholen.
ISBN 9789401903233 | Paperback | 268 pagina's | Omniboek | juli 2014
Vertaald uit het Engels door Roelof Posthuma
© Marjo, 29 april 2015
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
