Guus Luijters
Lege stad
Verzamelde herinneringen 1943-1950
In Lege stad gaat hij terug naar de herinneringen aan de eerste jaren van zijn jeugd in het naoorlogse Amsterdam.
De eerste zeven jaar van een mensenleven zijn een wonderlijke periode, een mens heeft er doorgaans nauwelijks herinneringen aan. Na het zevende jaar neemt het aantal herinneringen explosief toe, maar het aantal herinneringen in de jaren daarvoor is zo beperkt dat je ze zou kunnen verzamelen en dat is precies wat Luijters in dit boekje gedaan heeft.
Luijters werd in 1943 geboren, midden in de oorlog, maar wat hij nog weet is van net na de oorlog, een wonderlijke periode in het naoorlogse Amsterdam. Een lege stad waar duizenden Joden zijn weggevoerd in de jaren ervoor.
Luijters beschrijft beelden en flarden van beelden uit zijn jeugd. Herinneringen aan een wat afstandelijke strenge vader die overduidelijk wél van zijn kleine jongen houdt, aan een lieve koesterende moeder en aan een neefje wat hij steeds iets zieker ziet worden en die uiteindelijk overlijdt.
Tegelijkertijd schetst hij een tijdsbeeld van een periode die we inmiddels lang achter ons hebben gelaten en die weemoedig stemt. Een tijd van stoomtreinen, schuiten in de grachten en schillenboeren die met paarden door de stad rijden. Tenslotte beschrijft hij tussen de regels door en door de ogen van een kind wat niet beseft wat hij ziet, een lege stad waar de oorlog verschrikkelijke sporen heeft nagelaten;
“We fietsten door een straat waar het doodstil was. Er stonden huizen zonder ramen, met kapotte daken. Je keek er dwars doorheen. De ramen waren dichtgetimmerd. Op de muren zag je waar de trap had gezeten. Het was doodstil in de straat. Om de huizen heen stonden hoge muren waarop kapotte flessen gemetseld zaten. Geen mens liet zich zien. Geen man, geen vrouw, geen kind. ‘Waar is iedereen?’ zei ik tegen mijn vader. ‘Weg’ zei mijn vader. Iedereen was weg.”
Het is een tijd waar alles wat je zegt en doet en denkt met die oorlog verbonden is. De mensen die er zijn waren goed of fout geweest in die oorlog, dat was hoe je naar de wereld keek en de angst voor honger en schaarste lag nog altijd op de loer;
“In de weckpotten zaten witte en bruine bonen, groente erwten en meel. Volgens mijn moeder was het allemaal niet meer te eten, maar als ze erover begon tegen mijn vader zie hij dat weggooien altijd nog kon. De glazen potten met bonen hadden te maken met de oorlog, toen er honger was. Dat je je bord moest leegeten, ook als je het niet lustte had ook met de oorlog te maken. En dat je de buurvrouw van vierhoog links niet gedag mocht zeggen ook. “
De mengeling van het persoonlijke en van de geschiedenis maakt dit boekje tot een mooi kleinood en schetst een mooi verstild tijdsbeeld.
ISBN 9789046817537 | Hardcover | 119 pagina's | Nieuw Amsterdam | september 2014
© Willeke, 09 september 2014
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
