Cees Fasseur
Categorie: Koningshuizen
Juliana & Bernhard
Het verhaal van een huwelijk. De jaren 1936-1956
Je moet enigszins van geschiedenis houden, en naar ik denk ook enigszins nieuwsgierig van aard zijn, en gek op privédocumenten, maar dan is dit boek wel een aanrader.
Het beschrijft het huwelijk, en zelfs al de kennismaking van Bernhard en Juliana. Bernhard als bon vivant, zichzelf bij het paleis meldend als huwelijkskandidaat, opportunist als hij was, en Juliana, nog onder het gezag van haar moeder, de dromer en idealist die zo graag gewoon wilde zijn. Je voelt aan alle kanten dat dat niet goed kan gaan, en dat gaat het dan ook niet.
Het boek beschrijft de periode 1936-1956, dus ook de oorlogsjaren met Julia veilig in Canada en Bernhard in Londen groeiend in zijn rol als oorlogsheld en man van de wereld, omringd door minnaressen, of toentertijd tenminste eentje, waarvoor Julia dan ook nog pakketjes regelde voor haar zoon, en die tot mijn verbijstering ook nog meerdere malen met het echtpaar meeging op wintersport. De meerdere relaties en kinderen die de prins later in zijn leven verwierf moeten dan nog komen.
Kern van het boek vormt de affaire Greet Hofmans. Een affaire net voor mijn tijd waar ik wel wát van wist, maar waar ik de details toch af en toe met open mond heb gelezen. Na de geboorte van Prinses Christina, die met een ernstige oogafwijking geboren wordt, zoekt de gebedsgenezers Greet Hofmans contact met Juliana. In eerste instantie lukt dat niet omdat talrijke wonderverrichters zich per post bij het Koningshuis melden, maar uiteindelijk weet ze via via toch aan het hof te komen alwaar ze zonder blikken of blozen boodschappen doorgeeft uit een andere wereld, in het begin nog van een overleden inspirator, maar later van God of Christus zelf. Het zijn hele vage boodschappen en opdrachten waar met de beste bedoelingen geen touw aan vast te knopen is, maar die om de een of andere reden ingang vinden bij Juliana, waar ik me nog enigszins wat bij voor kon stellen, maar tot mijn verbijstering ook bij de nuchtere Wilhelmina.
Ook Bernhard laat zich in eerste instantie van alles voorspellen, maar nadat hij zich een keer door “Greet” in de maling genomen voelt omdat hij zijn renpaard op haar advies een week lang vlees gedrenkt in melk geeft, waar hij achter zijn rug uiteraard vreselijk om wordt uitgelachen door het stalpersoneel, keert het tij. Ook al omdat de invloed van deze vrouw op Juliana steeds groter wordt. Op het laatst krijgt Greet zelfs “doorgevingen” die niet met het kabinet en ministers mogen worden besproken zonder eerst met haar overlegd te hebben wat “boven” daarover doorgaf... Je begrijpt niet dat een toch slimme vrouw als Juliana daar zo ver in meegaat, en met haar een hele kring van intellectuele mensen in en rond het hof.
Op haar uitspraken is Juffrouw Hofmans nauwelijks aan te spreken, ze zijn tenslotte niet van háár maar van een hogere macht, maar ze bevatten wel allerlei gedetailleerde opdrachten en raadgevingen. Manipulatie van de hoge school.
Bernhard heeft haar tegen die tijd de toegang tot het hof allang verboden, maar via via gaat het contact gewoon door, en dat gaat meer en meer ook over privézaken en het huwelijk met Bernhard.
Uiteindelijk komt het tot een onafwendbare uitbarsting... De zogenaamde alom bekende Hofmansaffaire, en wordt de commissie Beel in het leven geroepen om de schade zoveel mogelijk te beperken, want niet alleen echtscheiding, maar ook afzetting van de koningin dreigt. Het boek bevat gedetailleerde verslagen van de gesprekken door deze commissie gevoerd. Hun uitkomst is dat Juliana niet alleen het contact met Greet Hofmans moet verbreken maar ook met het gedeelte van haar staf wat met Hofmans sympathiseert en onder wiens invloed Juliana ook is komen te staan. Dat laatste gaat niet zonder slag of stoot. Juliana blijkt koppiger dan gedacht. Pikant detail is dat Bernhards oude vrienden uit het verzet zich melden om desgewenst Hofmans en trawanten het zwijgen op te leggen.
Cees Fasseur had toegang tot alle archieven en persoonlijke brieven en je komt dan al lezen heel wat te weten over de verhoudingen aan het hof. Het boek is bepaald niet saai, het leest als een schelmenroman en brengt recente geschiedenis op een heel toegankelijke manier bij een groot publiek.
In de pers kwam vooral van feministische zijde wel kritiek op het boek. En ik moet zeggen dat ook ik de rol van Bernhard zo nu en dan wel erg vergoelijkend vind beschreven. Zijn affaires tijdens (en na) de oorlog worden afgedaan met een “dat gebeurde nu eenmaal tijdens de oorlog”, en ach die Julia die daar uiteindelijk (na drie vakanties met de minnares van haar man) zo moeilijk over deed. En het in mijne ogen toch hoogverraad wat de Prins pleegde door eigenhandig de heel Hofmansaffaire aan de buitenlandse pers te lekken (en daarover koelbloedig te liegen tegenover de commissie Beel) wordt eigenlijk wel gezien als een min of meer slimme zet.
Maar toch, een boek wat ik met heel veel plezier heb gelezen. Fasseur verstaat de kunst de geschiedenis zó te beschrijven dat het boek bijna leest als een roman.
ISBN 9789050189552 | Hardcover | 496 pagina's | Uitgeverij Balans | november 2008
© Wil, 28 april 2009
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
