Tom-Jan Meeus
Categorie: Algemeen
De grote Amerika-show
Populisme en wantrouwen in een gespleten land
In Amerika is het wantrouwen in de politiek en de instituties zó diepgeworteld en wordt het zo effectief uitgespeeld dat er anno 2012 een hele industrie van strategen, donoren, lobbygroepen en media uit is voortgekomen, die er voor zorgen dat de argwaan stelselmatig verder wordt gevoed. Wie deze weken de verkiezingsstrijd met al zijn ”negative campaigning “ een beetje volgt, ziet het dagelijks voorbijkomen.
Wantrouwen is een campagnestrategie geworden. Aantonen dat de ander niet deugt wordt daardoor veel belangrijker dan zelf iets constructiefs voor elkaar krijgen, zodat de merkwaardige situatie ontstaat dat het veel gunstiger is om de andere partij tégen te houden en zwart te maken, dan zelf beleid te maken en te hervormen. Wie hervormingen uitvoert in een land wat zo doortrokken is van argwaan en wantrouwen neemt het grootste risico wat een politicus kan nemen, en zo houden partijen elkaar in de greep, en gebeurt er, zoals de laatste jaren in het Congres váák gebeurde, helemaal niets. Er is zoveel strijd dat alles stil staat. Politici scoren bij het conflict, dus wordt ieder conflict uitvergroot. Afgevaardigden van de Senaat nemen daardoor steeds radicalere standpunten in, waardoor Amerika’s grootste problemen; de nationale schuld, de sociale zekerheid, het energiebeleid, immigratie, en klimaatbeleid, al jaren niet worden aangepakt. Het land is hierdoor bij tijd en wijle letterlijk onbestuurbaar geworden.
Veel meer dan in Nederland is in Amerika álles doordrongen van politiek. Je hebt linkse en rechtse popmusici, linkse en rechtse restaurants, links en rechts onderwijs, linkse en rechtse religie. Je hebt, ik verzin dit niet, zelfs links en rechts bier. De hele maatschappij wordt meegezogen in de polarisatie. Populisme is op deze manier bijna onontkoombaar. Zelfs Obama rest weinig anders, aldus Meeus, om tijdens de huidige campagne het conservatieve populisme over te nemen.
Wat ik knap verwoord vond in dit boek, is dat populisme, zowel in Amerika als in Nederland, vaak gepaard gaat met de angst voor verlies... Door het hele land heen kwam Meeus mensen tegen die bang waren dat het échte Amerika verloren gaat, en die zeker weten dat hun manier van leven wordt bedreigd. De wapenlobby, de antiabortusbeweging, de evangelicals, de Tea Party, allemaal hebben ze hun succes te danken aan de vrees van hun volgelingen dat er voor hun opvattingen geen plaats meer zal zijn. Angst voor verlies is het krachtigste wapen waarover het populisme beschikt. Dus die angst wordt flink opgeklopt, en het wantrouwen tegen politici en instituties neemt daardoor dus alleen maar toe. De cirkel is compleet, het systeem houdt zichzelf in stand.
De cijfers wat betreft wantrouwen in politici en in instituties zijn in Nederland nog niet zo schokkend als in Amerika, maar laten toch ook duidelijk een neerwaartse spiraal zien. Iemand als Wilders, die met name wat betreft intolerantie tegenover de Islam vele malen verder gaat dan ze in Amerika gewend zijn, baseert zijn strategie ook op wantrouwen en angst, en heeft er dus ook belang bij dat wantrouwen steeds verder te voeden. Iets wat in Amerika niet onopgemerkt bleef overigens. De vraag “Hey Tom, what’s ging on with you guys ” werd tot en met het Witte Huis aan toe, met regelmaat aan Meeus gesteld. Wilders is in Amerika, met name bij de Tea party een nieuwe ster, die veel financiële steun uit die kringen ontvangt.
Omgekeerd kijkt Wilders met grote belangstelling naar de Amerikaanse campagnevoering. Hij neemt niet alleen de Amerikaanse campagnetechnieken over, maar brengt ook de gepolariseerde Amerikaanse politieke cultuur, en het creëren van een vijandsbeeld naar Nederland. Niet zonder gevaar, aldus Meeus. Nog altijd is Nederland gelukkig nog ver verwijderds van de onbestuurbaarheid van Amerika, maar bijna alle trends laten zien dat het wel die kant op gaat. De polarisatie en het wantrouwen groeien met het jaar, de linker en rechter flanken van de politiek doen dat ook. In Nederland wordt daar naar de mening van Meeus veel te laconiek over gedacht, wat hem grote zorgen baart. De invloed van de overheid in Nederland is vele malen groter dan in Amerika, dus de invloed van een onregeerbare overheid zou dat ook zijn; dit land zou geheel gedesoriënteerd raken. Maar in Den Haag kom je zelden iemand tegen die zich hierop wil bezinnen. Wellicht verandert dat ná het lezen van dit boek.
“De grote Amerikashow” geeft een goed beeld van het huidige politieke klimaat in Amerika. Het biedt een gedegen inkijkje in de Amerikaanse politiek, en een goede context om de huidige berichtgeving uit dat land beter te kunnen interpreteren. Meeus sprak voor dit boek veel mensen, van vele politieke richtingen en van vele lage van de Amerikaanse bevolking, waardoor het boek een brede kijk op de samenleving schetst. Het is ook nog eens vlot en goed leesbaar geschreven. Kortom, een aanrader voor de volgers van de Amerikaanse, en de Nederlandse politiek.
ISBN 9789046812310 | Paperback | 208 pagina's | Nieuw Amsterdam | oktober 2012
© Willeke, 22 oktober 2012
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
