Peter de Waard
Categorie: Algemeen
De meisjes van Schoevers
Wie kent Instituut Schoevers niet? Het was hét instituut als het ging om een dure maar gedegen secretaresse-opleiding. Met een diploma van Schoevers kon je rekenen op werk. Is dat nu nog zo?
Dit jaar, 2013, bestaat Schoevers 100 jaar en wat is er in die honderd jaar allemaal veranderd? Dat valt allemaal te lezen in dit boek dat veel meer inhoudt dan 'alleen maar' de geschiedenis over Schoevers.
De oprichter was Adriaan Schoevers (1891- 1965) die met zijn markante aanpak 'welgestelde jongedames foutloos blind leerde typen op de maat van de charleston'. De typemachine was toentertijd nog een relatief nieuw fenomeen en vrouwen die op kantoor werkten helemaal. De administratie was voor mannen, voor de klerken. Vrouwen hadden verzorgende beroepen als verpleegster of werkten in de huishouding of op de fabriek. Vrouwen die zich wilden ontwikkelen werden non. Een enkele keer wist een dienstmeisje op te klimmen tot gouvernante maar dat was eerder uitzondering dan regel. Maar mede door de industriële revolutie en de opkomst van de auto, telefoon, morsetoestel, elektriciteit e.d. veranderde de maatschappij. Er kwamen warenhuizen en de administraties van bedrijven breidden zich uit. Alles werd grootschaliger.
In het boek is te lezen welke invloed deze tijd had op Adriaan Schoevers. Hij was intelligent en leergierig. Dankzij een vriendinnetje die stenografeerde, raakte hij gefascineerd door dit kortschrift, het was het sms-en van begin twintigste eeuw. Toentertijd nog journalist zijnde, kon hij deze snelle schrijfmethode goed gebruiken. In zeer korte tijd behaalde hij zijn stenodiploma en startte in 1913 een eigen steno-opleiding in zijn ouderlijk huis, met een zijkamer als leslokaal. Later werden er schrijfmachines aangeschaft zodat ook het typen geleerd kon worden. Een leerling, Henk van Brinkom, herinnert zich het volgende. "Als leerlingen zaten we in een kamertje met vier of vijf schrijfmachines, gedeeltelijk voorwereldlijke typen. Ik meen mij te herinneren dat we voorbeeldjes na moesten typen."
Deze Van Brinkom werd een jaar later aangesteld als adjunct directeur van Schoevers want al gauw werd het ouderlijk huis te klein. De reputatie van Instituut Schoevers was namelijk uitstekend en het leerlingenaantal groeide gestaag. Schoevers had inmiddels ook handelsdagscholen, verspreid over Nederland, opgericht. In 1922 ging bij de typlessen het tienvingersysteem in, evenals het blind typen, letterlijk met een blinddoek voor. Het werd onmiddellijk een succes.
Het is fascinerend om te lezen hoe iets wat nu zo vanzelfsprekend is, toentertijd als zo uniek werd gezien.
Parallel met de ontwikkeling van het Instituut Schoevers loopt de vrouwenemancipatie, wat in dit boek eveneens een grote rol speelt. Schoevers bood vrouwen een toekomst, een mogelijkheid om zelfstandig te zijn, waarvan gretig gebruik werd gemaakt.
Dankzij de Eerste Wereldoorlog kregen vrouwen 'mannenfuncties' en dat bleef nog even zo na de oorlog. Helaas was het gevestigde mannenbolwerk het er niet mee eens dat hun werk en inkomsten door vrouwen waren 'ingepikt' en langzamerhand veranderde de sfeer, vrouwen moesten weer thuisblijven en voor huis en haard zorgen. Schoevers creëerde daarop in de jaren twintig de secretaresse-opleiding, een baan overgewaaid uit Amerika, met de bijbehorende glans en glamour die in de toenmalige films te zien waren.
Schoevers wist iedereen er van te overtuigen dat de secretaresse van onschatbare waarde is, zij is het visitekaartje van het bedrijf, de buffer tussen klant en baas. Schoevers schreef strikte regels voor qua houding en kleding, deze moesten netjes en niet uitdagend zijn. De opleiding was zeer streng en gedegen maar Schoevers leverde daardoor wel uitstekend opgeleide secretaresses af.
De Schoeversopleidingen, die veel meer inhielden dan alleen opleidingen tot secretaresse. Grappig is dat ouders van gegoede families hun dochters naar Schoevers stuurden om te voorkomen dat ze hun tijd verdeden met tennissen, dansen en gebakjes eten! Dus niet vanwege de goede opleiding maar om hun dochters van de straat te houden tot zich er een geschikte huwelijskkandidaat aandiende.
Adriaan Schoevers die de secretaresses keurig gedrag voorschrijft, hield frappant genoeg, zelf nogal van plezier en vrouwen. Hij lapte menige zede en gewoonte aan zijn laars. Maar hij was ook vooruitstrevend en modern. Hij benoemde al vrij snel een vrouw tot mede-directeur, in die tijd not-done. Hij betaalde zijn mensen goed en gaf ze de vrije hand en zijn volledige vertrouwen. Dat vertrouwen werd nooit beschaamd, de samenwerking was hecht en de mensen ware zeer toegewijd aan het instituut.
En zo volgen we het instituut en zijn oprichter tot aan de huidige tijd. Het is in feite verbazingwekkend dat het instituut nog bestaat in deze tijd van internet en computers. Maar het heeft steeds handig in weten te spelen op de veranderingen in de maatschappij hoewel er wel een tijd is geweest, zeker na de dood van Adriaan, dat het voorbestaan aan een zijden draadje hing. Het imago van secretaresse was tanende, de tweede emancipatiegolf was daar debet aan. Dat onderdaan van een baas zijn, haalde de vrouw onderuit! Toch bleef Schoevers overeind.
Een gouden greep was het samenwerken met het toenmalige uitzendbureau Content, onder leiding van Sylvia Tóth. Daardoor hadden mensen na de opleiding zeker werk.
Dat Schoevers meegegroeit is met zijn tijd is te merken aan de geboden opleidingen en het taalgebruik op hun website. Naast de nog steeds gegeven taal- en handelsopleidingen en opleiding tot secretaresse (ofwel personal assistent) die nu onderverdeeld wordt in specialisaties, zoals medisch-, juridisch- en directiesecretaresse kunnen mensen daar nu o.a. opleidingen als management en organisatie, notuleren op de laptop, officemanagement en timemanagement volgen.
Het uitstekende boek geeft niet alleen een beeld van het instituut Schoevers maar ook van de heersende denkwijze en moraal doorheen de eeuw dat het instituut bestaat. De samenstellers van het boek hebben helder, gedegen, zeer prettig leesbaar en soms amusant werk geleverd. Chapeau.
Peter de Waard is economisch verslaggever en columnist voor de Volkskrant. Hij schreef onder meer de boeken Een eigenzinnig koninkrijk, Crisis! en Opkomst en ondergang van DSB.
Petra van den Brink studeerde rechten en schreef onder meer voor De Financiële Telegraaf, de Volkskrant en Opzij. Inmiddels heeft ze een eigen trainingsbureau.
ISBN 9789400401679 | Paperback | 219 pagina's | Uitgeverij Thomas Rap | september 2013
© Dettie, 03 november 2013
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
