Orlando Figes
Schrijf je me?
Orlando Figes
Een boek vol liefdesbrieven, dat is het boek van Orlando Figes. Zoals hij zelf zegt is het daarmee niet een boek dat hij heeft geschreven, maar zijn hoofdpersonen, Lev en Svetlana. Deze twee inwoners van het Sovjet Rijk onder Stalin, hebben elkaar in totaal vijftienhonderd liefdesbrieven gestuurd. Het klinkt heel romantisch en in zeker zin is dat ook zo, ware het niet dat de periode en de omstandigheden waarin de brieven zijn geschreven verre van romantisch kunnen worden genoemd. De brieven heeft Figes ontdekt bij de Stichting Memorial, die probeert zoveel mogelijk schriftelijke en mondelinge getuigenissen uit de Stalin periode te verzamelen.
Lev en Svetlana - of Sveta zoals Lev haar noemt - ontmoeten elkaar op de universiteit van Moskou in 1935 en ondanks dat Lev, zoals Figes schrijft, veel te voorzichtig is om zomaar verliefd te worden, gebeurt dat toch en vanaf dat moment vormen hij en Sveta een stel. Het verloop van de geschiedenis is Lev en Sveta zeer ongunstig gezind en met name Lev is daarvan uiteindelijk heel erg de dupe. Hij belandt, nadat hij verdacht wordt van landverraad en daardoor als een vijand van het volk wordt beschouwd, in een goelag in Petsjora. Hij wordt veroordeeld tot een verblijf aldaar van tien jaar. De brieven die Lev en Sveta aan elkaar schrijven en waar het boek op is gebaseerd, zijn uit deze periode en het mag een wonder heten dat zij bewaard zijn gebleven. Dit is het geval omdat zowel Lev als Sveta heel zorgvuldig zijn geweest met het versturen van de brieven. Die gingen voor een groot deel buiten de censuur om, aangezien veel mensen uit met name de omgeving van Lev, de brieven op illegale wijze de goelag uitsmokkelden. Dat betekent dat de brieven zeer authentiek zijn gebleven, maar zowel Lev als Sveta gebruikten veel codes in de brieven mochten deze toch aan censuur onderworpen worden.
Wat ik zelf een nog groter wonder vind, is dat Lev en Sveta al die tijd op elkaar hebben gewacht en elkaar zo trouw zijn blijven schrijven. Daarin zit ook de romantiek van het boek. Deze twee mensen moeten heel veel van elkaar gehouden hebben en die liefde ondanks de zeer moeilijke omstandigheden levend hebben kunnen houden. Dat deden zij via de brieven die ze schreven en, zoals Figes, zegt waren zij beide begenadigd schrijvers, wat het boek een genot maakt om te lezen. Wat het boek daarnaast zeer aantrekkelijk maakt om te lezen is dat we door de ogen van een inwoner, Lev, een beeld krijgen van het leven in een goelag. Het zware werk, de honger en ziektes, alles beschrijft Lev in zijn brieven. Hij doet dit wel in bedekte termen omdat hij Sveta niet tot last wil zijn en haar ook geen onnodige risico’s wil laten lopen. Sveta daarentegen is heel moedig en zeer bereid risico’s te nemen en zij bezoekt Lev een aantal keren in de goelag.
Het prachtige boek heeft een nog mooier einde. Na acht jaar en vier maanden komt Lev op 17 juli 1954 vrij en kunnen hij en Sveta eindelijk als man en vrouw gaan leven. Hun grote wens om kinderen te krijgen kunnen zij dan ook nog verwezenlijken. De foto uit 2002 op bladzijde 188 toont twee mensen op hoge leeftijd. Heel gewone mensen en een heel ongewone geschiedenis. Je raakt vertederd en ontroerd als je deze foto ziet bij de gedachte wat deze mensen hebben moeten meemaken en dat zij door alles heen van elkaar zijn blijven houden. In dit geval kunnen we echt wel stellen dat liefde alles overwint.
Over de auteur
Orlando Figes is hoogleraar Geschiedenis aan Birkbeck College, University of London. Hij is geboren in 1959 in Londen en studeerde in 1982 cum laude af in Cambridge. Hij schreef reeds verschillende boeken over de Russische geschiedenis, waaronder het veelgeprezen Natasja’s dans: Een culturele geschiedenis van Rusland. Figes ontving verscheidene prestigieuze prijzen voor zijn werk; A People’s Tragedy werd onder meer bekroond met de W.H. Smith Literary Award, de Wolfson History Prize en de Los Angeles Times Book Prize.
ISBN 9789046812433 | Paperback | 368 pagina's | Nieuw Amsterdam | 2012
Oorspronkelijk titel: Just Send Me Word Vertaling: Yolanda Bloemen en Marja Wiebes
© Ria, 01 oktober 2012
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
