Nico Keuning
Boternacht
Nico Keuning
In het woord vooraf lezen we dat de auteur zich deels gebaseerd heeft op het leven van zijn vader. Hij heeft daarbij gebruik gemaakt van nagelaten documenten, brieven en zijn vaders dagboeken en 'levensbeschrijving'. Daarnaast heeft hij aan de hand van feiten uit verschillende schriftelijke bronnen het verhaal in een authentiek decor in de naoorlogse politieke context geplaatst. Dat is zeer goed geslaagd, het boekje ademt de sfeer van de jaren vijftig uit.
De hoofdpersoon, die dus voor een deel gebaseerd is op Keunings vader, heet Jaap Bommer. Het leven van Jaap verandert op slag wanneer hij zijn geboortedorp in Noord-Holland verlaat om zich als jonge douanier te vestigen in de Achterhoek. Na zijn benoeming tot 'grenskommies' verhuist hij met zijn vrouw Anna naar Elten, dat na de annexatie op 23 april 1949 tot Nederlands grondgebied behoort.
Keuning beschrijft zijn hoofdpersonen en de omgeving gedetailleerd, waardoor zij echt tot leven komen. Jaaps vrouw Anna is een vrolijke, optimistische vrouw die graag van het leven geniet. Zij blijkt echter nogal ziekelijke en belandt een aantal keren in het ziekenhuis soms voor langere tijd. Tijdens zo'n periode komt Jaap in contact met de Duitse Helga, die zijn buurvrouw is en de twee worden verliefd. Aangezien de schrijver de personages zo goed beschrijft, heb je als lezer begrip voor het verliefde stel, maar heb je ook medelijden met de optimistische en onwetende Anna.
Bijzonder is de de voorkant van het boek, waarop een foto van 'Helga' en 'Jaap' bij een grensovergang is afgebeeld. Dit symboliseert misschien ook wel hun relatie, zij Duits en hij Nederlands en heeft misschien ook wel de keus van Jaap mede beïnvloed om bij Anna en zijn gezin te blijven. Het zou voor hem in die periode en zeker in zijn positie, niet gemakkelijk zijn geweest om voor een Duitse vrouw te kiezen. Over die motivatie wordt niet uitgebreid geschreven. Dit is denk ik om het karakter van Jaap extra tot uitdrukking te laten komen. Zo extravert als zijn vrouw Anna is, zo introvert is Jaap.
De titel van het boek is ontleend aan de befaamde Boternacht, waarin de grens verschuift naar de oude positie en Elten weer Duits werd. Er werd van de gelegenheid gebruikgemaakt om enorme hoeveelheden boter te smokkelen. Uiteindelijk keert Bommer terug naar de streek van herkomst, maar de `Duitse jaren' zullen hem blijven achtervolgen door een geheim dat hij bij zich draagt. Wat dit geheim is... daarvoor is het zeker de moeite waard om dit boek te lezen. Het is niet alleen een verhaal over het leven van gewone mensen, maar ook afgezet tegen een bijzondere periode van onze geschiedenis. Die heeft Keunig heel mooi gebruikt als achtergronddecor in dit boek, waardoor het een bijzonder en lezenswaardig verhaal is geworden.
Over de auteur: Nico Keuning schreef en schrijft voor onder andere NRC Handelsblad, de Volkskrant, Vrij Nederland en hp/De Tijd. Hij schreef biografieën over Jan Arends, Bob den Uyl, Johnny van Doorn en Louis-Ferdinand Céline. Een zeker onbehagen. Een biografie van Bob den Uyl werd bekroond met de Mr. J. Dutilhprijs.
ISBN 9789045025759 | Paperback | 192 pagina's | Uitgeverij Atlas Contact | april 2015
© Ria, 03 juni 2015
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
