Het uur van de rebellen
Lieve Joris

schreef twee eerdere boeken over Kongo,..”Terug naar Kongo” waarin ze de sporen van haar oudoom volgt, die vroeger pater was aldaar, en “De dans van het luipaard” over de ondergang van Mobutu. Beide boeken waren vanuit de ik persoon geschreven met, zoals Joris in haar boeken altijd doet, veel persoonlijke ontmoeting met de plaatselijke bevolking zodat je een beeld krijgt van het land.

Bij dit derde boek over Kongo heeft ze voor een andere vorm gekozen, ze vertelt in verhaalvorm het verhaal van de Congolese rebellenleider Assani. Geboren in Oost Oeganda, in de stam Banyawanda, een Tutsivolk. Zonder vader opgegroeid, verantwoordelijk voor het vee van zijn vader, gekleineerd door het dorp waar hij woont, en met name zijn ooms.
Als in 1994 de slachtingen tussen de Hutu’s en de Tutsi’s plaatsvinden in buurland Rwanda verplaatst het conflict zich over de grenzen van Oeganda. Assani raakt erbij betrokken en vecht aan de zijde van Kabilla tegen Mobutu, de toenmalige heerser van Oeganda. Wat volgt is een jarenlange tocht van oorlog en strijd, plunderingen en slachtingen, waarin Assani steeds verder opklimt in de hiërarchie en steeds dichter bij de machthebbers komt.

Als lezer, maar ik zal voor mezelf spreken, moet je erg je best doen voor dit boek. Het conflict tussen de verschillende stammen, de vele wisselende personages, de ingewikkeldheid van het conflict waarbij de machten steeds wisselen en de vrienden van vandaag de vijanden van morgen blijken te zijn maken dat het geen makkelijk boek is. Tegelijkertijd is dat wel de kern van het verhaal... het conflict in Afrika is ingewikkeld, en een van de oorzaken dat het vaak zo onderbelicht wordt in de media en in de opinies van mensen.

Waarom dit boek tóch een goed boek is, is omdat het die chaos beschrijft... er zijn geen “good guys and bad guys”... de daders, ook Assani, is betrokken bij en verantwoordelijk voor verschrikkelijke aanslagen en oorlogsmisdaden, zijn vaak ook slachtoffers, en andersom.
Assani is een Tutsi , een groep die massaal slachtoffer was van de slachtingen van de Hutu’s, maar die later ook daders werden. Rode draad in het boek is ook het gevecht in loyaliteit.… als Oegandese Tutsi ligt zijn loyaliteit bij zijn volk de Tutsi’s maar tegelijkertijd ook bij zijn land Oeganda.

Wat mij echt trof, en wat Lieve Joris goed beschrijft is wat een waanzin zo’n soort leven aanricht... zo lang oorlog voeren met alle verschrikkelijkheden die daarbij horen, zoveel vrienden die vijanden bleken te zijn, zoveel kwaad ook in jouw opdracht uitgevoerd dat laat sporen na. Depressie, angsten, eenzaamheid, nachtmerries, het onvermogen ook maar iemand te vertrouwen, de angst en onmacht van een vrouw te houden, haar dichtbij te laten komen... het word erg goed beschreven. De vrouwen waarmee Assani trouwt bereiken die status van vertrouwen niet. Twee andere vrouwen die in het boek beschreven worden soms wel. De enige vrouw die echt invloed op hem kan blijven uitoefenen is zijn oude moeder.

Aan het eind van het boek begreep ik een groot deel van de precieze stamverhoudingen en conflicten nog steeds niet, maar ik had wel een beeld van de waanzin en de ingewikkeldheid van de oorlogen die al zo lang in dat deel van de wereld woedden, en van de verwoestingen dat dit in levens aanricht.
Voor wie geïnteresseerd is in dat conflict en wat moeite wil doen er zich in te verdiepen is dit boek een aanrader.

ISBN 9045700581 | Paperback | 255 pagina's | Uitgeverij Augustus | oktober 2006

© Willeke, november 2007

Lees de reacties op het forum en/of reageer: