J.A.A. van Doorn
Categorie: Algemeen
De laatste eeuw van Indië
J.A.A. van Doorn
Hetboek De laatste eeuw van Indië verscheen voor het eerst in 1994. Het exemplaardat ik nu gelezen heb is de derde druk, waarbij de uitgever vermeldt dat dezeuitgave vrijwel ongewijzigd is.
Ikheb het boek met veel interesse gelezen, temeer daar mijn vader alsdienstplichtig militair betrokken is geweest bij de politionele acties. Integenstelling tot veel andere militairen die in Indië zijn geweest, kon en kanmijn inmiddels 88-jarige vader er goed over praten. Hij heeft, zoals Balkenendehet eens verwoordde, met de kennis van nu kunnen constateren dat er veel isfout gegaan in die periode en mijn vader zou hebben gewild dat hij destijdsniet was gegaan maar zijn dienstplicht had geweigerd. Als jonge soldaat voeldehet al niet goed om na net de bevrijding van je eigen land te hebben meegemaaktnu mee te moeten helpen een ander volk aan onderwerping te blijvenblootstellen. Maar zoals het boek van Van Doorn duidelijk laat zien, degeschiedenis is vaak gewoon zoals hij is, met resultaten die we soms lieverniet hadden gewild en waarvan we inderdaad achteraf moeten constateren dat hetanders had moeten gaan.
Hetboek van Van Doorn legt duidelijk bloot hoe een aantal ontwikkelingen in dielaatste eeuw dat Indonesië nog Indië was, hebben geleid tot het tegen beterweten in vasthouden aan ‘onze’ kolonie. Veel denkbeelden uit die tijd en deontstane verbondenheid van veel mensen met Indië maakten dat het idee van eenonafhankelijk Indonesië gewoonweg niet tot de mogelijkheden behoorden. Als zedan al onafhankelijk wilden zijn, dan toch wel op ‘onze’ voorwaarden en in devorm van een federatie. Uiteindelijk heeft de geschiedenis ons geleerd datIndonesië zijn eigen weg is gegaan met uiteraard de moeizame erfenis van hetkoloniale verleden.
Hetmeest interessante hoofdstuk in het boek van Van Doorn vond ik Triomf van detechnocratie. Daarin laat Van Doorn zien hoe belangrijk de technischeontwikkeling en daarmee de ingenieurs voor Indonesië waren. Zij vormden ook eenonderdeel van wat als ethische politiek werd beschouwd, waarbij de aanwezigheidvan de Nederlanders werd verwantwoord doordat zij Indië en daarmee de bevolkingzouden ontwikkelden. Volgens Van Doorn kan er bijna worden gesproken van deontwikkeling van een Technocratie waarvan Indië op een bepaald moment niet verafstond. Daarbij waren ook de bestuursambtenaren bereid zich als technicus teafficheren. Het Binnenlands Bestuur werd daarmee als het ware ingelijfd in dewereld van de technisch specialisten en technische deskundigheid wordt daarbijde voornaamste legitimering van publieke besluitvorming. Technische projectenworden aangewend ter bevordering van de volkswelvaart en dit gaat tevens handin hand met een ver doorgevoerde vorm van paternalisme. Hierbij gaat menuiteraard uit van de beste bedoelingen voor de kolonie en haar bevolking. Dithoor je heden ten dage nog wel eens terug als ‘maar we hebben ook een heleboelgoede dingen in Indonesië gedaan.’
Inhet laatste hoofdstuk van het boek, getiteld De verwerking van het eindebeschrijft Van Doorn ten slotte de eindstrijd om Indonesië die hij, met diversereden omkleed, situeert tussen 8 oktober 1942, de dag waarop het Indisch legercapituleerde en 1 oktober 1962 toen ook Nieuw-Guinea werd opgegeven. Heteinde kwam daarmee, volgens Van Doorn, niet als een breuk tijdens desoevereiniteitsoverdracht op 27 december 1949 maar was een uitputtendepolitieke en militaire worsteling.
Delaatste eeuw van Indië leest vlot omdat Van Doorn een verhaal te vertellenheeft en hij dit op een concrete, inzichtelijke en heldere manier doet. Jeleest aan het boek af dat hij veel onderzoek heeft gedaan naar de laatsteperiode van ‘onze’ kolonie en dat heeft mij weer meer inzicht verschaft in desituatie waarin mijn vader destijds terecht is gekomen.
J.A.A. van Doorn(1925-2008) was Nederlands meest invloedrijke socioloog van na 1945. Hijpubliceerde prikkelende historische werken (zijn laatste boek was hetveelbesproken Duits socialisme: Het falen van de sociaal-democratie ende triomf van het nationaal-socialisme, 2007) en talloze columns enartikelen in NRC-Handelsblad, Trouw en HP/De Tijd.
ISBN 9789057309137 | Paperback | 372 pagina's | WalburgPers | 2013
© Ria, 18 juli 2013
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
