1493
Hoe de wereld zich ontwikkelde na de ontdekking van Amerika
Charles C. Mann

In een tv interview maakte de bekende Britse historicus Simon Schama, op de vraag naar het belang om kennis te nemen van de geschiedenis, de opmerking dat als iemand daar geen kennis van heeft genomen eigenlijk een soort kind is gebleven. Een kind dus zonder nieuwsgierigheid naar het verleden zou ik daar aan toe willen voegen. Hij bedoelt daar uiteraard mee dat niemand de toestand in de wereld kan duiden zonder grondige kennis van de geschiedenis. Zo is de zogenaamde globalisering, de sterke verknoping op economisch, sociaal en politiek vlak van de ganse wereld met zijn vele daarmee samenhangende problemen, niet iets wat pas in de laatste tientallen jaren tot stand is gekomen.
Charles C. Mann laat in zijn boek 1493 zien dat de verknoping van de wereld op mondiaal niveau echt een aanvang begint te nemen wanneer Columbus Amerika ontdekt. En zo er bij alles wat de mens onderneemt positieve en negatieve zaken van elkaar zijn te onderscheiden, was dat in dit geval niet minder het geval.

Voor de inheemse bevolking van Amerika, wat toen uiteraard niet die naam had, was het treffen met de Europeanen een regelrechte ramp. Afgezien van het geweld brachten de Europeanen ook ziektes met zich mee die vele miljoenen doden veroorzaakten onder de inheemse bevolking, omdat zij niet tegen die infecties bestand waren. De oorspronkelijke cultuur is voor een groot deel door de komst van de Europeanen verloren gegaan. Het grootste deel van de Europeanen zien indianen op paarden voor hun geestesoog als ze aan de oorspronkelijke bewoners van Amerika denken, terwijl paarden pas door Europeanen zijn ingevoerd. Paarden kwamen in Amerika niet voor en de inheemse bevolking bewerkte het land dan ook heel anders dan de Europeanen, die hun plantages vaak niet konden onderscheiden van de wilde natuur.

Vanuit Amerika namen de Europeanen o.a. maïs, aardappelen, tomaten, zilver en rubber mee en voerde zij anderzijds paarden, graan, koffie, zijde en appels in. Het vuile werk werd gedaan door de Indianen en door massaal vele duizenden slaven, met alle consequenties van dien,  uit Afrika in te voeren. De aanleiding van de Amerikaanse burgeroorlog wordt vaak in verband gebracht met de twist over de uitbreiding van de slavernij.
De komst van de aardappel in Europa had als direct gevolg dat het aantal hongersnoden spectaculair verminderden, mede doordat de aardappelplant aanvankelijk in Europa geen natuurlijke vijanden had. Toen er later toch aardappelziekte ontstond zou dat voor meer dan een miljoen Ieren de hongerdood betekenen.
Het zilver kwam niet alleen in Europa terecht, maar zeker de helft kwam via Manilla in China terecht dat een chronisch te kort aan zilver had om munten te slaan. In ruil voor het zilver werd de wereld overspoeld met Chinese zijde en porselein.

Talloos zijn het aantal verknopingen die door deze zogenaamde Columbian  Exchange zijn ontstaan en die Mann in 1493 op onderhoudende wijze verteld. Hij toont aan dat de wereld al meer dan vijf eeuwen onderling met elkaar verbonden is en dat dat in de toekomst niet anders zal zijn.
Het boek bevat een uitgebreid notenapparaat, het aantal landkaarten en afbeeldingen zijn echter zeer gering en van een magere kwaliteit, wat jammer is voor een boek dat overigens een uitstekende en verzorgde indruk achterlaat.

ISBN 9789046810347 | Paperback | 400 pagina's | Nieuw Amsterdam | oktober 2011
Vertaald door vertaling Bart Voorzanger

© Cavendish, 08 april 2012

Lees de reacties op het forum en/of reageer: