Anna Pasternak

Toon alleen recensies op Leestafel van Anna Pasternak in de categorie:
Anna Pasternak op internet:
  Categorie: Algemeen

Lara Lara


Het aangrijpende liefdesverhaal achter dokter Zjivago
Anna Pasternak

Dit boek, geschreven in een prachtige stijl, biedt de lezer een fascinerend zicht op het leven van Boris Pasternak (1890-1960) en het ontstaan van diens meesterwerk Dokter Zjivago. In deze roman beschreef Pasternak de lotgevallen van een jonge arts en diens geliefde (Lara) tijdens de Eerste Wereldoorlog en de jaren van de Russische Revolutie. De Russische autoriteiten verboden publicatie van het boek. Pas in 1957 werd het boek uitgegeven, niet in de Sovjet-Unie, maar in Italië. Het boek vestigde wereldwijd de naam van Pasternak als een groot schrijver. Een jaar later kreeg hij de Nobelprijs voor Literatuur. Opnieuw gooide de communistische partij roet in het eten. Pasternak werd gedwongen “vrijwillig” van de prijs af te zien.

Lara staat model voor de maîtresse van Boris Pasternak. Deze vrouw heette Olga Ivinskaya. Hij had haar in 1946 ontmoet op de redactie van een literair tijdschrift waar Olga werkte. De twee raakten op slag hevig verliefd op elkaar. Pasternak was zesenvijftig, Olga vierendertig. Een onstuimige romance ontsprong, die echter ook veel leed met zich mee heeft gebracht. Pasternak was al een keer gescheiden en hertrouwd met een vrouw die op dat moment zelf ook gehuwd was. Nu Pasternak de echte grote liefde in zijn leven had ontmoet, weigerde hij een nieuwe scheiding. Hij koos ervoor om zijn tijd te verdelen tussen twee gezinnen.

Vooral voor Olga was dit heel moeilijk te aanvaarden. Pasternak werd vanwege zijn internationale roem ontzien door het regime. Maar Olga stond zonder juridische verbintenis met Pasternak veel zwakker. Het was dan ook Olga die werd opgepakt door de geheime dienst en in 1950 veroordeeld werd tot vijf jaar heropvoedingskamp “vanwege nauw contact met personen die verdacht werden van spionage”. Ze maakte vreselijke jaren mee in een onherbergzaam kamp, maar ze bleef ongebroken, ook in haar loyaliteit aan Boris Pasternak.

Omgekeerd was die loyaliteit er in veel mindere mate. Weliswaar ondersteunde Pasternak Olga en haar familie waar hij maar kon met geld. Maar toch schrijft Anna Pasternak ook dat het “choquerend is om in de brieven van Boris Pasternak te lezen dat hij alleen maar met zichzelf bezig is.” (blz. 228). Toen Pasternak in 1960 overleed, werd Olga niet toegelaten tot zijn huis om afscheid van haar geliefde te nemen. Huilend zat ze urenlang op de veranda. Pas na zijn overlijden werd ze toegelaten tot het sterfbed.

Anna Pasternak heeft een scherp oog voor de tekortkomingen van haar oudoom, Boris Pasternak. Ze ziet echter ook de complexiteit van de man en van de situatie waarin hij verkeerde. Zijn liefde voor Olga uitte hij in zijn werk. Hij vroeg haar om raad en liet haar zijn tekst doorlezen en uittikken. “En wat is Dokter Zjivago anders dan een lange, diep doorvoelde liefdesbrief aan haar?” (blz. 334). Zonder Olga geen Dokter Zjivago, meent Anna Pasternak.

Ik vond dit een prachtig boek. Het is ook heel goed vertaald. Het boek geeft een boeiende beschrijving van het leven van de grote schrijver, en een tijdsbeeld van het stalinistische Rusland.
Stalin overlijdt in 1953, maar onder opvolger Chroetsjev gaat de onderdrukking nog jaren door. Na zijn gedwongen aftreden in 1964 had Chroetsjev pas tijd om Dokter Zjivago te lezen. Toen gaf hij aan spijt te hebben van zijn optreden tegen Pasternak en Olga en van zijn verbod op publicatie. Pasternak kreeg in 1987 postuum eerherstel.

Olga Ivinskaja overleed in 1995. Voor haar dood vroeg ze aan president Jeltsin om teruggave van alle liefdesbrieven die Pasternak aan haar had geschreven. De KGB had ze in beslag genomen. Aan haar verzoek werd geen gevolg gegeven.


ISBN 9789046821350 | Paperback | 384 pagina's | Nieuw Amsterdam | november 2016
Vertaald door Aad Janssen en Pon Ruiter

© Henk Hofman, 12 januari 2017


Lees de reacties op het forum en/of reageer: