Peter Abspoel

Toon alleen recensies op Leestafel van Peter Abspoel in de categorie:
  Categorie: Filosofie

 Zingeving in het Westen Zingeving in het Westen


Zingeving in het Westen
Traditie, strijdersethos en christendom
Peter Abspoel

Dit boek van Peter Abspoel is de publieksversie van zijn filosofische proefschrift. In het voorwoord schrijft hij dat als mensen vragen hoe lang hij aan dit boek heeft gewerkt er diverse antwoorden zijn en dat zij mogen kiezen, tussen drie jaar, zes jaar of dertig jaar. Het laatste antwoord, zo laat hij de lezer weten, is de periode waarin hij over dit onderwerp heeft nagedacht. Die uitvoerige gedachtegang heeft hij weergegeven in dit boek.

Hoe de zingeving in onze westerse wereld is vormgegeven heeft de auteur opgeknipt in drie zingevingspatronen. Het basiselement daarvan is de traditie. Zonder deze traditionele zingeving zouden we, aldus de schrijver, letterlijk niets kunnen beginnen. Pas als de mens is ingewijd in de traditionele toewijdingswaardige wereld gaan we iets verwachten van het leven en van onszelf.

Als lezer begint daar meteen het eigen denkproces over wat die toewijdingswaardige wereld dan voor jezelf inhoudt en welke betekenis die voor je eigen leven heeft. Daarbij is uiteraard de belangrijkste vraag die je meteen aan jezelf stelt, waaraan besteed ik mijn eigen toewijding in deze wereld? Ik had zelf best moeite om de, voor mij, vaak abstracte, wellicht meer filosofische, bewoordingen of beschrijvingen die Abspoel hierbij gebruikt goed in de praktijk van het dagelijkse leven te kunnen plaatsen. Tijdens mijn opleiding als antropoloog leerde ik al gauw dat het moeilijk is voor mensen om de vanzelfsprekendheid van de eigen cultuur te ontdekken en te onderkennen en daarmee de vooroordelen ten opzichte van anderen te kunnen begrijpen. Dat zal zeker ook gelden voor de traditionele zingeving van de eigen cultuur, die letterlijk met de paplepel van de ene generatie op de andere wordt ingegoten.

Toen de auteur echter in het tweede deel verder ging met de zingeving die wordt verkregen vanuit het strijdersethos, begonnen er voor mij zaken op zijn plek te vallen. Het strijdersethos is gebaseerd op een gepassioneerd verzet tegen de afhankelijkheid van traditie in de westerse wereld en is aanwijsbaar in de westerse cultuur, literatuur, filosofie en theologie, meent Abspoel. Hij voert deze zingeving terug naar de Germaanse en Keltisch volken, die, letterlijk via de strijd, zin aan hun leven gaven.

In die tijd en ook in onze moderne tijd uit zich dit strijdersethos in wat de schrijver antitraditionalisme noemt. Zingeving in navolging van de traditie staat vooruitgang in de weg en leidt tot berusting en is daarmee zonder enige passie. De moderne wereld en de wetenschap is geneigd deze vorm van zingeving te verwerpen, aangezien ze een sluier over de zuivere wetenschap zou leggen en het gepassioneerd zoeken naar de waarheid in de weg zou staan.

Abspoel is van mening dat juist het strijdersethos zaken als competitie, individualisme en statusverschillen tussen mensen teweeg brengt die schadelijk kunnen zijn voor een goede inwijding en inbedding in de traditionele toewijdingswaardige wereld. Hierdoor kunnen individuen zich verloren voelen en eenzaam of kunnen zij die te zwak zijn, of door anderen te zwak bevonden worden om de strijd te strijden, ten prooi vallen aan onderdrukking en uitbuiting.

Ten slotte behandelt de auteur zingeving via het zingevingspatroon van het christendom, dat ook echter niet ontkwam aan de dominante houding van het strijdersethos. Hierdoor, aldus de schrijver, is een deel van de christelijke boodschap, namelijk de oproep om het traditionele leven te verrijken, in het gedrang gekomen.

Tijdens het lezen van het boek heb ik veel over wat ik had gelezen nagedacht en veel gesprekken gevoerd met mijn man over hoe hij tegen dit soort zaken aankijkt. Ik heb ook geprobeerd de vrij abstracte schrijfwijze van Abspoel te vertalen in dagelijkse praktijksituaties. Ik heb waarschijnlijk nog niet de volledige essentie van het 30-jarige denken van Abspoel begrepen. Daarvoor zal ik het boek zeker nog een keer moeten lezen. In een tijd waarin door veel mensen gezocht wordt naar zingeving, is dit zeker een boek dat de moeite waard is om het denken daarover te stimuleren en van bijzondere inzichten te voorzien.

Over de auteur: Peter Abspoel (1962) is cultureel antropoloog en filosoof. Hij publiceerde over Afrikaanse cultuur en literatuur, over traditie en antitraditionalisme. Ook was hij buiten de genoemde vakgebieden werkzaam, als literair redacteur en vertaler en als stafmedewerker van een landelijke vluchtelingenorganisatie.


ISBN 9789460042713 | Paperback | 456 pagina's | Uitgeverij VanTilt | april 2016

© Ria, 14 juli 2016


Lees de reacties op het forum en/of reageer: