Joseph M. de Maistre
Categorie: Filosofie
De avonden in Sint-Petersburg
Gesprekken over hoe de voorzienigheid de wereld bestuurt
Als in 1789 de Franse Revolutie uitbreekt sympathiseert hij heel even met de krachten die Lodewijk XVI aanzetten de Staten-Generaal bijeen te roepen, maar al heel snel keert hij zich er van af. De uitbraak van de Franse Revolutie met al haar gevolgen zal hem zeker gesterkt hebben in zijn conservatieve opvattingen.
De avonden in Sint-Petersburg bestaat uit gesprekken tussen een graaf, een ridder en een senator. Centrale vraag in de gesprekken is hoe deugd en ondeugd hun uitwerking hebben in de wereld. De ridder vindt de boude bewering van de predikers dat de rechtvaardigen in deze wereld lijden om in het hiernamaals hun geluk te vinden, en het omgekeerde voor de bozen onbevredigend. Het zou er namelijk op neerkomen dat in deze wereld van het tijdelijke de misdaad loont en de deugd het onderspit moet delven. De graaf vindt echter dat de vraag anders gesteld moet worden, namelijk: “hoe komt het dat, binnen de tijdelijke orde, de rechtvaardige niet gevrijwaard blijft voor de rampen die de schuldigen kunnen treffen; en waarom wordt de booswicht niet verstoken van de zegeningen die de rechtvaardige ten deel kunnen vallen?”
De Maistre betwist niet dat zowel de rechtvaardigen, volkomen rechtvaardigen bestaan volgens hem niet, als de bozen door rampspoed kunnen worden getroffen, maar hij benadrukt dat door het waarachtige gebed de mens in individuele gevallen van rampspoed gevrijwaard kan worden. Als voorbeeld wordt Noach aangehaald, die als enige met vrouw en kinderen de zondvloed overleefden.
De Maistre is fel gekant tegen het mechanistisch, deterministisch wereldbeeld dat in zijn tijd hoogtij vierde. Het idee dat alles wat gebeurt één lange keten van oorzaak en gevolg zou zijn, vindt hij een gruwel. De senator maakt daarover de volgende opmerking: “De rede zegt: Niets kan gebeuren dan wat er gebeurt, niets gebeurt er dan wat gebeuren moet. Maar het gezonde verstand zegt: Als u bidt, zal datgene wat gebeuren moest niet gebeuren, en daarin heeft het gezonde verstand zich heel redelijk betoond, terwijl de rede gezond verstand miste”.
De Maistre gelooft niet in vooruitgang door wetenschap en verlichtingsfilosofie, hij bekritiseert o.a. Rousseau, Voltaire, Locke en Hume. Hij houdt een pleidooi voor de traditionele Europese cultuur en godsdienst. In het licht van de huidige tijd met zijn specifieke problemen en de crises in de 20e eeuw is dit geniaal geschreven werk, zowel voor tegenstanders als voorstanders, een belangrijke toetssteen om de gedachten te bepalen.
ISBN 9077070214 | Paperback | 192 pagina's | Uitgeverij Klement | 2003
Vertaald door Robert Lemm
© Cavendish, maart 2005
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
