Jet Smalbraak
Lieve allemaal
Jet Smalbraak
De ouders van Jet Smalbraak gingen in 1939 naar Indië. Vader was daar zendingsarts. Ze hielden hun familie met brieven op de hoogte van hun wel en wee. Jet Smalbraak heeft die brieven na de dood van haar ouders gevonden en ze verwerkt in dit boek.
1939: Dat was een roerig jaar aan het begin van een roerige periode. Er was een economische crisis die de hele wereld in de greep had en op 1 september brak de Tweede Wereldoorlog uit. De ouders van Jet Smalbraak, Jan en Marie, vertrokken achteraf gezien op een ongelukkig moment. Indië was ver weg toen. Communicatie was alleen mogelijk met brieven en die waren soms weken onderweg. Toen Nederland werd bezet door de Duitsers was er helemaal geen contact meer mogelijk tussen Nederland en zijn kolonie in het Oosten. Een enkele keer lukte het nog wel om via Engeland de familie op de hoogte te stellen, maar niet vaak. De briefwisseling is dan ook vooral geconcentreerd in de korte periode voor de bezetting en een eveneens korte tijd na de capitulatie van Japan.
Vooral moeder Marie schrijft veel, want vader heeft het te druk. Haar brieven gaan vooral over het staande houden van het gezin in deze moeilijke tijden, de geboorte van haar kinderen, de verhuizingen en de aanschaf van talloze huishoudelijke zaken. Voor een deel is dat wel boeiend, omdat het een beeld geeft van de omstandigheden waarin de zendingsartsen moesten leven. Die hadden het niet ruim, zij het dat ze het altijd nog veel beter hadden dan de plaatselijke bevolking. Door alle herhalingen, bijvoorbeeld hoe het wiegje voor het eerste kind wordt bekleed, gingen deze brieven mij op den duur vervelen.
Vader schrijft helaas wat minder vaak. In zijn brieven heeft hij het meer over de dreiging van oorlog en bezetting en ook over de politieke toestand in Indië. Als lezer zou je meer willen weten over hoe mensen dat destijds ervaren hebben. Tijdens de bezetting was het ook wel weer moeilijker om over politiek te schrijven, want de post werd gecensureerd. Misschien dat we er in dit boek daarom zo weinig over lezen. Heel jammer.
De brieven van Marie van vlak na de Tweede Wereldoorlog gaan over de opstanden in Indië, de strijd om de onafhankelijkheid en de moeite die het kost om een plaats op een schip naar Nederland te krijgen. Opvallend is dat Marie, en met haar vele Nederlanders, denk ik, totaal geen begrip heeft voor de wens tot onafhankelijkheid. Meerdere keren beklaagt ze zich over de ‘bandieten’ die de rust van het land verstoren en vraagt ze zich wanhopig af wanneer nu eindelijk eens die Nederlandse troepen arriveren om orde op zaken te stellen. Nu, die zijn er gekomen, zoals we achteraf weten en die orde werd een heel andere orde, zoals pas in 1949 duidelijk werd.
Na de oorlog schrijft Marie wat er in de oorlog is gebeurd: zij werkte samen met haar man in het ziekenhuis, er werden kinderen geboren, waarvan er één overleed en de voedingstoestand was behoorlijk moeizaam. Pas in maart 1945 werd het gezin Smalbraak geïnterneerd in één van de Jappenkampen. Het gezin slaat zich moedig door de ellende heen en heeft het geluk dat Pa arts is. Zo krijgt hij nog weleens wat van particuliere patiënten en daarom horen ze ook bij de elite: ondanks de moeilijkheden waren ze er toch nooit allerellendigst aan toe.
Samenvattend kan ik zeggen dat ik dit boek niet erg goed vond. Daarvoor was het te particulier, te gericht op het welvaren van dat gezinnetje. Ik denk dat Jet Smalbraak er beter aan had gedaan om een nog strengere selectie te maken bij de publicatie van de brieven. Dan was het wel een dun boekje geworden, maar het had aan kracht gewonnen.
ISBN 9789057308321 | Paperback | 280 pagina's | WalburgPers | april 2012
© PetraO, 22 april 2012
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
