Kaspar Hauser
Hans Peter van Manen

Hans Peter van Manen heeft een gedegen onderzoek gedaan naar het leven van Hauser. Er staat een indrukwekkende bronnenlijst achterin, er staan stambomen en plattegronden in en er zijn foto's toegevoegd. Natuurlijk maakt van Manen gebruik van de lijvige werken die al in de tijd dat Kaspar nog leefde en kort erna al verschenen, vooral van de heren Julius Meijer, Hermann Pies en Feuerbach. Er waren toen al twee kampen: degenen die zich om Kaspar bekommerden, zijn achtergrond serieus onderzochten en hem wilden helpen. Maar er waren ook genoeg mensen die dachten dat hij een oplichter was, en als hij al zijn hele leven opgesloten was geweest zoals hij 'beweerde', dan was hij toch zeker niet van hoge afkomst. Want dat verhoogde de raadselachtigheid: er werd druk gespeculeerd dat Kaspar een erfprins was, een nakomeling uit het huis van de Zahringers, zoon van Karl Zahringer en Stephanie Napoleon.

Kort het verhaal: in 1828 verschijnt er een jonge man, waarschijnlijk een jaar of zestien, in Neurenberg. Hij heeft moeite met lopen en praten is ook niet zijn sterkste punt. Hij heeft een briefje in zijn hand, waarop zijn
naam staat. Hij lijkt een simpele jongen, wist niets van zijn omgeving of zichzelf. Men zette hem in de gevangenis, bij gebrek aan beter. Hij wordt daar wel weer uitgehaald maar blijft bij de bewaker in het gezin wonen. Spelend met de kinderen uit dat gezin wordt snel duidelijk dat de jongen een grote achterstand heeft op alle gebied, maar echt niet dom is. Spelen kan hij niet, en hij had een zwak gestel wat spieren betreft. In die tijd was zijn komst een Gebeurtenis, iedereen bemoeide zich ermee. Helaas heeft dat geleid tot een gebrekkige begeleiding, maar voor een groot deel kan men dat de mensen van die tijd niet kwalijk nemen. Hij woonde in verschillende huizen, waar hij zich soms prettig voelde, maar soms ook helemaal niet op
zijn plaats was. Hij leerde een groot deel van zijn achterstand in te halen maar bleef een omstreden figuur.
Hij werd 'kind van Europa' genoemd. In 1829 werd een aanslag op hem gepleegd, hoewel ook dit betwijfeld werd door een aantal betrokkenen. Maar gezien het feit dat hij in 1833 opnieuw belaagd werd en deze keer aan zijn verwondingen bezweek, zal ook de eerste keer een echte aanslag geweest zijn.

Hans Peter van Manen schetst de volledige achtergrond van Europa in die tijd, de verwikkelingen van de verschillende staatjes, de koningshuizen en het gekonkel dat van alle tijden is. Ook over de tijde na Kaspars dood schrijft hij. We krijgen zo een mooi historisch beeld.
Zelfs maakt hij er een what if... -verhaal van: stel dat Kaspar niet ontdaan zou zijn van zijn veronderstelde afkomst, hoe had Europa er dan uit kunnen zien? Dit is leuk om te lezen, maar zijn natuurlijk veronderstellingen waar we weinig aan hebben.
Het boek is verder een gedegen werk over Hauser en de mensen die hem omringden. Er wordt wel gepsychologiseerd, maar dat gebeurt op basis van veel bronnen, en waarom zou het niet allemaal kloppen? De historische achtergrond leest vlot weg en klopt in ieder geval wel.

'Alles wat bewoog, een rollende bal - of de wind, beschouwde hij als bezielde levende wezens. Maar wat leven was in de zin van klein beginnen, groeien en bloeien - daarvan had hij geen enkel benul. Ook niet dat hij zelf
een klein kind geweest zou zijn... Hij had, afgezien van de hem afstotende groene kleur, de grootste bewondering voor de bladeren aan bomen, bloemen en struiken,. Wat moest dat een werk geweest zijn om die allemaal zo mooi in de verschillende vormen uit te knippen en aan te brengen? Hoe deden mensen dat
toch? Daumer probeerde hem uit te leggen, dat planten opgroeien uit een kiem en dat bladen uit de knop te voorschijn komen. Kaspar begreep en geloofde hem niet. Hij bleef dan vriendelijk, beleefd, geamuseerd. Toen had Daumer de goede ingeving om het hem te laten ervaren. Hij liet de knaap bonen in een pot planten. Toen na een paar dagen de tere groen sprieten opkwamen , kleine blaadjes ontvouwden en opschoten, kon Kaspar geen woorden vinden voor zijn bewondering en verbazen.'

Deze beschrijvingen van wat Kaspar wel en juist niet wist, kende en ervaren had, vormt voor mij het meest interessante deel van het hele verhaal, maar de interesse voor wat er na 1985 bekend is geworden is groot...

ISBN 9789060381991 | Paperback | 336 pagina's | Lev. Uitgevers | maart 1995

© Marjo, 02 oktober 2009

Lees de reacties op het forum en/of reageer: