David Shields
Categorie: Biografieën & Memoires
Salinger
Deze vuistdikke biografie (726 blz.) over Salinger (1919-2010) komt voort uit het plan van Salerno en Shields om aan een filmdocumentaire te werken over de teruggetrokken auteur. Shields schreef 15 boeken, Salerno is regisseur en producent.
Ze werkten acht jaar onafgebroken aan de film, die binnenkort uitkomt, en ze interviewden 200 mensen, klasgenoten, minnaressen, soldaten uit de gevechtseenheid van Salinger en alle mogelijke andere mensen, uitgevers, schrijvers. Het boek is een neerslag van deze gesprekken vermengd met krantenartikelen en citaten. Het boek is vlot geschreven, maar dat komt vooral omdat het voor bijna 80% bestaat uit gespreksfragmenten, wat zorgt voor een oppervlakkige sfeer.
Grote afwezige in het boek is natuurlijk Salinger zelf, die na 1965 geen interviews meer gaf en ook niet gefotografeerd wilde worden. De schrijvers van dit boek hebben hem opgevoerd via zijn alter-ego Holden Caulfield uit The Catcher in the Rye (1951) het boek waarvan er wereldwijd 26 miljoen exemplaren tot nu toe over de toonbank gingen. (De verkoop gaat nog steeds door). Dat is dus een noodgreep, want er is bijna geen gespreksmateriaal met Salinger voor handen. Ik vind dat een zwakte van het boek. Is Salinger dezelfde persoon als Holden? Ik ben veel meer geneigd hem te vereenzelvigen met Seymour, de oudere broer van Holden.
De foto's van na 1960 zijn bijna zonder uitzondering afkomstig van paparazzi. Salinger bij de groenteboer, in zijn tuintje, Salinger in een bibliotheek, Salinger woedend omdat hij gefotografeerd wordt. Eigenlijk heel gênant. Waarom liet niemand hem met rust?
Maar goed, we komen door de aanwijzingen van al die mensen toch veel te weten over Salinger. Dat is bij elkaar behoorlijk ontluisterend voor zover we het nog niet wisten uit de mislukte biografieën van Paul Alexander (Salinger: A Biography, 1999) en Ian Hamilton (In Search of J.D.Salinger, 2011) de klagerige aanklacht van Salingers ex-minnares Joyce Maynard (A Home in the World, 1998) en het stuitende boek van zijn dochter Margaret (Dreamcatcher: A Memoir, 2001) waarin ze wraak probeert te nemen op haar vader.
De schrijvers volgen het leven van Salinger nauwgezet. En putten ook rijkelijk uit de eerdere biografieën.
Salinger werd geboren in New York. Zijn joodse vader stuurde hem in 1937 naar Wenen om praktijkervaring in de vleeshandel op te doen. Wat Salinger hier echter vooral ervoer, was een schrikbarend antisemitisme tijdens het opkomende nationaalsocialisme.
In de oorlog was hij in militaire dienst in het Amerikaanse leger en maakte de invasie in Normandië mee in 1944. Daarna rukte hij op naar het Hürtgenwald, dat centimeter voor centimeter op de SS-keurtroepen moest worden veroverd en hij was aanwezig bij het Ardennenoffensief. Als klap op de vuurpijl maakte hij de bevrijding mee van concentratiekamp Dachau. ('De geur van verbrand vlees krijg je nooit meer uit je neus!' schreef hij aan een vriend.) De trauma's die hij door al deze ervaringen kreeg, zou hij zijn gehele leven houden. Tot overmaat van ramp trouwde hij in 1945 met een Duitse vrouw, die later bij de Gestapo bleek geweest te zijn. Salinger scheidde weer.
Hij was 299 dagen in dienst maar schreef op een typewriter, als het maar enigszins kon, zijn verhalen en hij werkte aan The Catcher in the Rye.
Die verhalen werden met grote regelmaat geplaatst in The New Yorker. Maar ook in trutterige damesbladen als Mademoiselle vreemd genoeg.
In 1951 verscheen The Catcher in the Rye, gevolgd door Nine Stories (1953), Seymour an Introduction (1959), Franny and Zooey (1961) and Raise High the Roofbeam, Carpenters, 1963 (Seymour an Introduction, hoort hier weer bij).
In 1965 in een artikel in de Time Magazine wordt het privéleven van Salinger gekoppeld aan situaties uit zijn romans en verhalen. Na alle fanmail en hysterie is dat de doodklap. Salinger graaft zich in op afgelegen boerderijtjes en geeft geen boeken meer uit. Wie hem probeert te benaderen wordt door blaffende honden en Salinger gewapend met dubbelloops jachtgeweer verjaagd. Wat doet hij dan nog wel vraagt iedereen zich dus af en in plaats van de arme man met rust te laten wordt hij constant op de hielen gezeten.
Waarom raakte Salinger zo'n gevoelige snaar bij hele generaties? Hij was de schrijver van het gevoel, de ziel, de open wond, die maar niet dicht wil als we op aarde komen. Dat vermengd met een scheut esoterie en humor maken zijn verhalen onweerstaanbaar. De familie Glass speelt hierin de hoofdrol. In dit boek staat een stamboom van ze. Het woord 'phony,' onecht figuur, is door Salinger uitgevonden. De schrijvers van dit boek lossen dat raadsel absoluut niet op.
Salinger stortte zich naast zijn kluizenaarsbestaan op esoterie, zenboeddhisme, hindoeïsme en ook de werken van Edgar Cayce boeiden hem mateloos. Het deed de geruchtenstroom alleen maar toenemen. En hij had verhoudingen met jonge vrouwen, die nadat ze sex met hem hadden gehad na een half jaar weer de deur uit werden gegooid.
Zo blijkt dat de jonge Jean Miller model stond voor het meisje in het verhaal A splendid Day for Bananafish (uit Nine Stories) waarin Seymour Glass, de oudste broer uit de familie Glass, een meisje uitlegt wat 'bananafish,' zijn en vervolgens buiten beeld zelfmoord pleegt. Eén van de beroemdste verhalen uit de Amerikaanse literatuur.
In het geval van Jean Miller pakt het goed uit. We komen te weten dat het hotel aan het strand het Daytona Beach Sheraton Hotel was en het is nu een bedevaartsoord voor fans. Allemaal nog leuk en aardig. Maar in andere gevallen horen we wat Salinger kocht, at en bestelde. Het interesseert me allemaal maar matig.
Een van de vreselijkste passages in het boek bestaat uit een rondje gekken en idioten, die misdaden meenden te moeten plegen en zeiden geobsedeerd te zijn door Catcher. Daarbij zou ik wel willen weten wat Salinger ervan had gevonden...? De moord op John Lennon en een aanslag op Reagan zijn de bekendste misdaden.
Arme Salinger, gevangen gezet door zichzelf, alleen maar niet verlaten, schrijvend maar zonder uitgaven. Want Salinger zou 40 jaar hebben doorgeschreven. Krijgen we dat nog te lezen? Ik hoop het, dan berg ik dit boek weer weg en verdwaal in zijn schitterende proza! Dit is mij te veel een reportageboek. Een reportage van de oppervlakte van een diepzinnig mens.
ISBN 9789029589208 | Paperback | 726 pagina's | De Arbeiderspers | juni 2014
© Karel Wasch, 26 augustus 2014
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
