Najat El Hachmi

Toon alleen recensies op Leestafel van Najat El Hachmi in de categorie:
Najat El Hachmi op internet:
 

De laatste patriarch De laatste patriarch


De voorkant van het boek ziet er onschuldig uit, je ziet een glimlachend meisje in een jurkje, op roze slippers en staande bij felgekleurde leren velletjes. (komt in het boek voor) Ze heeft een soort groene appel in haar hand. Op de achtergrond een ouderwetse lantaarnpaal zoals ook bij De schaduw van de wind op de flap staat.

Op diezelfde voorkant van De laatste patriarch staat te lezen "Zowel een mooi epos over een Marokkaanse familie als het verhaal van een meisje om los te komen van haar vader."
Je verwacht een verhaal van een rebels meisje dat probeert onder het strenge gezag van haar vader uit te komen om een eigen leven te gaan leiden.
Het zag er uit als een lekker boek en daar had ik net even zin in... gewoon een lekker wegleesboek. Maar...
Op de achterkant van het boek staat o.a. De laatste patriarch is een aangrijpende en soms choquerende roman over het leven tussen twee culturen.
Dit 'choquerende' had me al een beetje moeten waarschuwen. Want choquerend is het, vind ik.

Het verhaal wordt verteld door de dochter van Mimoun, hij is 'de laatste patriarch' zo zal later blijken.
In het eerste deel van het boek vertelt zij over de geboorte van haar vader en zijn leven in het Marokkaanse Rif gebergte.  De bevalling verliep pijnloos. Een kind dat pijnloos ter wereld gebracht wordt zal in zijn verdere leven pijn veroorzaken is het gezegde. En in dit geval klopt het. Hij huilde als baby zo hard dat zijn vader er bijna gek van werd. Hij gaf Mimoun een klap om hem stil te krijgen en vanaf die tijd is Mimoun 'anders' denkt zijn dochter. Mimoun krijgt nog een broertje waar iets erg akeligs mee gebeurt. Hij krijgt nog een broertje en daar gaat het goed mee. Mimoun aanbidt zijn moeder en zussen. Zij, op hun beurt, verwennen hem.  Mimoun is erg aantrekkelijk waar maar weinig vrouwen, inclusief zijn zussen en moeder tegenop gewassen zijn, en dat weet hij, hij ontwikkelt zich tot een tiran. Als hij zijn zin niet krijgt dan krijgt hij een 'epileptische' aanval. Op school droomt hij weg en leert nauwelijks iets tot grote teleurstelling van zijn vader, hij droomde van een zoon die arts zou worden.
Op zijn zestiende ziet Mimoun de vrouw waarmee hij wil trouwen, het lukt hem ook nog de trouwbelofte af te dwingen bij haar vader. Hij moet nog twee jaar wachten voor ze daadwerkelijk kunnen trouwen.
Mimoun wil echter weg, hij denkt dat zijn lotsbestemming niet in het Rif gebergte ligt. Hij vertrekt naar Spanje om daar alvast een goed bestaan op te bouwen.  Hij hoereert in het rond maar voelt niets anders dan verachting voor deze vrouwen. Zijn aanstaande vrouw is tenminste netjes.

De dochter van Mimoun vertelt het verhaal op een aparte manier. Zij moet het doen met de verhalen van haar vader en schrijft ook vaak dat 'ze aanneemt dat' of 'het moet zo gegaan zijn'. Het is geen prettig verhaal. De dochter neemt bijv. ook aan dat Mimoun verkracht werd. Ze neemt aan dat Mimoun deed alsof hij zelfmoord wilde plegen als hij de vrouw die hij op het oog heeft om te trouwen niet krijgt. Ze denkt dat hij een truc uithaalde waardoor het net echt leek. Maar evengoed is het allemaal vrij akelig. Mimoun wordt afgetekend als iemand die ze niet allemaal op een rijtje heeft. Hij drinkt veel en kan erg geweldadig zijn.

In het tweede deel woont het gezin in Spanje en heerst Mimoun over zijn dochter met evenveel geweld en geschreeuw en ellende. Mimoun drinkt nog steeds veel.  Hij ziet in Spanje alle tradities, normen en waarden waar hij aan hecht verdwijnen. (Terwijl hij zelf vreselijk is.) Om de beklemmende situatie aan te kunnen vlucht de dochter in literatuur. Haar liefde voor taal begon als volgt:

"Om aan de poltergeist te ontsnappen moet je, als je niet over een kleine schreeuwlelijk als Tangina Barrons beschikt, veel lachen, lachen tot je halfdood bent of anders veel huilen, tot je je helemaal leeg voelt, of je moet een orgasme krijgen, wat in feite ook betekent dat je leegloopt. Ik wist nog niet hoe dat ging een orgasme krijgen, mijn vader wilde niet dat er gehuild werd en mijn moeder wilde niet dat er iemand lachte. Dus begon ik maar te lezen, woord voor woord, in dat woordenboek van de Catalaanse taal.  Iedereen zei 'wat een intelligent kind toch, wat is ze leergierig'  maar ik was gewoon op zoek naar een van de drie."


Persoonlijk was ik ondertussen al behoorlijk afgehaakt dankzij het vele geweld en gehoereer van Mimoun. Meisjes moeten maagd blijven dus pakt hij ze van achteren maar het zijn in zijn ogen wel hoeren of ze nu gewelddadig gepakt worden of willig zijn.
Mimoun stond me zo tegen dat ik met moeite verder las en ik heb het boek ook verder 'diagonaal' gelezen. Vooral de enorme agressie van Mimoun vond ik weerzinwekeknd.  Van humor is in mijn ogen geen sprake ondanks de melding op de achterflap van The Independent... 'De humor en het ongekunstelde taalgebruik zorgen ervoor dat De laatste patriarch ondanks het gevoelige onderwerp een genot is om te lezen.'
Voor mij was het geen genot om te lezen, ik werd er eerder akelig van.

Onderstaand een fragmenten dat typerend is, het gezin is op bezoek bij de familie in Marokko, vader doet zich natuurlijk, zoals altijd, veel beter voor dan hij is:

"De nichtjes wasten onze kleren in de rivier, de borden op de binnenplaats, ze maakten de vis schoon en sneden de groenten. Moeder mocht niets doen en zij droeg mooie kaftans, want zo behoorden de vrouwen van belangrijke en rijke mannen zich te kleden. Kennelijk waren we rijk.[...]

Vader was heel anders te midden van zijn zussen en grootmoeder. Hij veranderde in een devote moslim mer gevoel voor humor bovendien. Hij droeg een djellaba over zijn broek en zei dat hij een baard zou laten staan als die niet alleen op bepaalde delen van zijn gezicht groeide en hij meer op een Jood leek dan op een moslim. Hij ging tussen hen in zitten en was machtiger dan ooit. Ik dacht aan de mieren in zijn oksel en aan wat ze zouden zeggen als ze hem zo gezien zouden hebben, maar het maakte niet uit want vader had ze allemaal geld gegeven en hij was bovendien geboren om de grote patriarch te spelen. Alleen met grootvader had hij minder prettig contact, want die zei: 'Hoor eens, je hoort bij de mannen te zijn die je voor het avondeten hebt uitgenodigd en niet bij al die vrouwen. ' Vader antwoorde niet eens, hij begon alleen met dingen te smijten. Een glas sloeg tegen de muur kapot en een regen van minuskule scherevn viel op een pasgeboren baby, het kind van een van mijn tantes, dat nietsvermoedend lag te slapen. Het was een wonder dat het niets had, wat best gekund had, en zelfs zijn moeder werd niet boos op vader. Ze had het alleen maar over 'die arme broer van me die iets mankeert, die niet in orde is.' "


Ik raad het boek niet af maar mijn boek is het niet, er is in mijn ogen teveel geweld, teveel tirannie, teveel seksuele handelingen, teveel minachting voor vrouwen.
De schrijfstijl van Najat El Hachimi is wel mooi. Ze weet in een paar zinnen een sfeer te scheppen en erg beeldend situaties weer te geven.
Toch voelde je nooit compassie wat toch vreemd is. Geen compassie voor Mimoun, zijn ouders, zussen, vrouw, dochter. Het wordt daarvoor te afstandelijk beschreven maar gezien wat de dochter allemaal overkomt is dat denkelijk opzettelijk gedaan. Zij moet wel afstandelijk blijven. Het enige wat ik voelde, was afkeer voor Mimoen, hij is gewoon een enorme brute schoft en ik wilde eigenlijk niets meer over die man lezen. Maar misschien is dat juist wel het knappe van dit boek.

Achterin het boek staat een verklarende woordenlijst en leesclubvragen.  Een ding is zeker, dit boek zal een pittige discussie opleveren!


ISBN 9789022959862 | Paperback | 345 pagina's | Uitgeverij Orlando | mei 2011
Vertaald door Helena Overkleeft & Elly Bov

© Dettie, 11 mei 2011


Lees de reacties op het forum en/of reageer: