Fontanel
Meir Shalev

Ik waarschuw jullie maar even voor je begint te lezen: “Fontanel” is onmogelijk samen te vatten. Het zijn de memoires van een man wiens fontanel nooit is dichtgegroeid en zich de meest normale persoon in zijn familie noemt. Terecht overigens. Het hele, zevenhonderd pagina’s tellende boek vol herinneringen en anekdotes, wordt bevolkt door de meest vreemde familieleden. Het begint al met zijn grootvader, apoepa, met de hersens van een vogel en een ongekende kracht. Apoepa noemt de vrouw van zijn leven “mama” al vanaf de eerste ontmoeting, en draagt haar op zijn rug tot ze een plek hebben gevonden om zich te vestigen. Ze bouwen een klein imperium uit, goed afgeschermd van de buitenwereld, ook al brachten ze in hun kielzog een heel dorp mee naar de plek van hun keuze. De familie blijft echter altijd en overal herkenbaar, de Joffes, met hun onuitputtelijke voorraad uitdrukkingen die geboren werden uit absurde situaties en vanaf dan tot het collectieve familiegeheugen gaan behoren.
Behalve de familie is er nog de oude afspraak tussen apoepa en amoema enerzijds en Hirsch en Sarah anderzijds, een koppel dat ze tegenkwamen op hun tocht. Hirsch is violist en kan amoema met zijn muziek tot tranen toe bewegen. Hij weet het vanaf de eerste blik: deze vrouw wil hij ooit tot de zijne maken. Sarah voelt hetzelfde bij apoepa. Dus stuurt het koppel aan op een afspraak die enorme repercussies zal hebben op de familiegeschiedenis, zowel mooie als minder mooie en vooral onverwachte.
Apoepa en amoema krijgen vier dochters: Pnina, die volgens afspraak beloofd wordt aan de zoon van Sarah en Hirsch, Channa, haar tweelingzus die zich ontpopt tot de meest fanatieke vegetariër en regeltjesvreetster ooit, zodat het een wonder mag heten dat de schrijver in kwestie ooit geboren is. Batja die tot ieders verbijstering haar zinnen op een Duitser zette en daar de consequenties ten volle van draagt, en Rachel, de courgette die uiteindelijk als enige een vrij normale liefde kent maar die al vroeg af moet geven. Ze blijkt niet meer alleen te kunnen slapen en alle mannen in de familie moeten een beurtrol vervullen om haar ’s nachts een warm lichaam te geven om tegenaan te kruipen, niet meer en niet minder.
Michael, de verteller, zoon van Channa, dankt en haakt zijn leven aan Anja, de vrouw die hem ooit uit het vuur redde daar waar iedereen stond toe te kijken. Anja is liefde, Anja is alles, ook al is het leeftijdsverschil enorm en is ze een getrouwde vrouw.
De familie Joffe is een begrip, maar kleine rampen luiden een stille verbrokkeling in. Apoepa, met zijn hersens van een vogel, maakt essentiële menselijke fouten, fouten die zijn vrouw hem nooit meer vergeeft. Na haar dood verschrompelt hij tot het formaat van een kouwelijke baby en verblijft hij in de couveuse van het kind dat hij ooit zijn oudste dochter ontstal en zelf opvoedde.

Dit hele boek zit vol absurditeiten maar de stijl is meesterlijk en ook al lijkt het onmogelijk: “it makes sense” zoals Engelsen dat zo mooi kunnen zeggen. Heel mooi vond ik de vondst om een aantal aanwijzingen van de schrijver zo in het verhaal te laten staan: de schuine streep voor zinnen waar hij uit moet kiezen, het sterretje voor passages die hij nog verder wil uitwerken. Ook de momenten van reflectie over het schrijven en het verhaal, als zijn dochter over zijn schouder meeleest en commentaar geeft, vind ik extra karakter toevoegen.
Dit is geen boek om in één ruk uit te lezen, maar wel absoluut een aanrader voor op het nachtkastje, om in porties van te smullen!

ISBN 9041705708 | Ingenaaid | 714 pagina's | Uitgeverij Maarten Muntinga | juli 2005

© Elvira, februari 2008

Lees de reacties op het forum en/of reageer: