Lot Vekemans
Een bruidsjurk uit Warschau
In drie delen vertelt Lot Vekemans het verhaal van drie mensen die erg van elkaar verschillen: een jonge vrouw uit Polen, een stugge boer uit Nederland en een Amerikaan van Poolse afkomst, opgegroeid in Nederland. Wat hebben zij gemeen? Hun leven is leeg, ze zijn althans ten tijde van het verhaal niet gelukkig. Er ontbreekt iets.
Voor Marlena is dat liefde in verschillende vormen: als zij haar grote liefde ontmoet blijkt hij een Amerikaan te zijn. Dat zal haar familie niet waarderen, weet ze, en Marlena houdt het geheim. Maar als door omstandigheden waar we pas verderop in het boek achter komen, Natan uit haar leven verdwijnt, blijkt ze een souvenir van hem bij zich te dragen. Haar geheim komt uit, en nu zal ze moeten trouwen met neef Janek. Dat nooit, denkt ze, en als er een uitweg geboden wordt die haar ook nog bevrijdt van haar moeder, neemt ze dat met twee handen aan: ze gaat naar Nederland, als de Poolse bruid voor boer Andries.
Andries, vertelperspectief voor het tweede deel, is weduwnaar, en zit onder de plak van zijn zus. Ziet hij een uitweg in dit huwelijk? Toch verandert er niet veel in zijn leven. Marlena blijft op de gewenste afstand en doet op de boerderij wat ze doen moet. Maar als Boris geboren wordt en opgroeit, heeft Andries de reden van zijn bestaan gevonden.
Helaas, Marlena gaat naar Polen, omdat haar moeder ziek is - ze neemt Boris mee - maar ze besluit dat Polen haar thuis is. Dat moet het voor Boris ook maar zijn. Als Andries dat hoort, wordt hij wakker: liet hij alles tot dan maar gebeuren, nu wil hij zijn zoon terug!
In het derde deel wordt het verhaal verteld door Szymon, de Amerikaanse Pool. Hij heeft een rol gespeeld in de relatie tussen Marlena en Natan, en zal nu een rol hebben bij de eventuele oplossing van de situatie. Hoewel het einde open gelaten wordt door de schrijfster, denk ik dat bij de keuze voor een derde deel met Szymon als verteller er meer achter moet zitten.
‘Het was juni en veel te warm voor de tijd van het jaar.’
Deze openingszin biedt mij meteen associaties met de boeken van Gerbrand Bakker. Het liet me tijdens het lezen niet meer los. Dezelfde sfeer, gelijke pittige dialogen, al krijg je ook de indruk dat de personages weinig spraakzaam zijn.
En ja, natuurlijk komt het ook door Andries, de Hollandse boer.
De mannelijke personages lijden onder het ontbreken van een vader of een zoon, al zijn ze zich er misschien niet eens van bewust. De liefdeloosheid op alle fronten geeft het verhaal een somberte mee, die je ook proeft in Bakkers boeken.
Betekent het dat Vekemans dús ook kan schrijven? Aan de stijl mankeert niets, maar de opzet van het hele verhaal, dat voelt niet lekker.
Het tweede deel verteld door Andries is uitstekend, maar het derde deel, daar heb ik het idee dat ze teveel wil, en dat net niet voor elkaar krijgt.
Het voelt allemaal net iets te ver gezocht.
Toch: een dramatisch verhaal dat prettig leest en uitstekend geschikt lijkt voor een film.
ISBN 9789059363410 | Hardcover | 253 pagina's | Uitgeverij Cossee | april 2012
© Marjo, 12 oktober 2012
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Een bruidsjurk uit Warschau
Sterkste punten vind ik het oog voor detail, de kleine dingen die terloops benoemd worden zodat je die keukens waar alsmaar in gezeten wordt letterlijk voor je ziet. En verder natuurlijk vooral de karakterbeschrijving. De schrijfster krijgt het voor elkaar dat je binnen een paar pagina’s valt voor een stugge verlegen onhandige Hollandse boer, die zijn bruid uit een Poolse catalogus zoekt omdat zijn zuster dat zo wil. Ook die zuster komt goed uit de verf, en zelfs de overleden vader, die maar een paar zinnetjes zegt, maar waarmee je toch het plaatje in een paar zinnen compleet hebt. Verder heb je natuurlijk Marlena, en haar zoektocht en ongeluk, en toch ook vooral Boris, haar zoon, wiens woorden, de lezer die het ook las zal weten waarop ik doel, me een brok in de keel bezorgde.
Tot slot hebben we nog Szymon. Bij het deel van het boek waarin hij de ik-persoon werd moest ik voor het eerst in het boek even mijn best doe voor de perspectiefwisseling. Die vond ik het minst vloeiend, en ook zijn personage sprong het minst uit de verf, maar dat komt vermoedelijk ook omdat dat bij de andere twee wél zo was. Want ik zag hem wel voor me, die ietwat onhandige goed bedoelende wat oudere man met zijn zwak voor Marlena.
Op de een of andere manier is het ook een “lief”boek, zonder klef te zijn. Je hebt het zo te doen met al die personages, ook al maken ze soms de foute keuzes.
Dit boek moet op zijn minst genomineerd, maar is wat mijn betreft nu ook al een kanshebber.
ISBN 9789059363410 | Hardcover | 253 pagina's | Uitgeverij Cossee | april 2012
© Willeke, 15 september 2012
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
Een bruidsjurk uit Warschau
Om dichter bij elkaar te kunnen zijn verhuist Marlena met een smoes naar Warschau en vindt werk in het hotel-restaurant van Szymon en zijn nicht Basia. Het is het etablissement waar ze Natan ontmoet heeft. Szymon, is een Joodse Pool en neef van Natans vader. Marlena slaapt in een kamer boven de keuken. Er is een bed, een tafel, een stoel en een kast, meer heeft ze ook niet nodig. Ze is gelukkig met Natan, hij is de liefde van haar leven, met hem zal ze oud worden.
Helaas pakt alles heel anders uit. Natan moet terug naar Amerika, om thuis alles te regelen, zij zal hem later volgen. Maar als Marlena zwanger blijkt te zijn, is Natan onvindbaar. Bij haar ouders wil en kan ze niet wonen. Marlena's moeder is erg dominant, haar wil is wet. Ze wil maatregelen nemen waarmee Marlena zich niet kan verenigen. Marlena wil naar Amerika, naar Natan, maar belandt zwanger en wel in Nederland, bij Andries, een boer die een vrouw zocht. De stugge Andries die weinig gevoelens toont, aanbidt Marlena's zoon Boris en behandelt hem alsof het zijn eigen kind is. Marlena is niet gelukkig in haar huwelijk met Andries maar zij accepteert haar leven zoals het is, totdat ze samen met Boris naar Polen reist omdat haar moeder stervende is. Ze beseft daarna dat ze niet meer terug wil naar Nederland...
'Polen was terug in mijn ziel gekropen. Ik kon me niet meer verstoppen voor de enorme heimwee die ik jarenlang geprobeerd had te begraven. Nu ik terug in Polen was, had ik het gevoel dat ik mijn hele leven in Nederland in schutkleur had gelopen.'
Dan volgt deel 2 Het verhaal van Andries.
'Je kunt me verwijten dat ik geen enkele belangrijke beslissing in mijn leven zelf heb genomen. Toen mijn vader nog leefde, was hij degene die mijn leven bepaalde. Daarna was het mijn zus Riet. Tien minuten nadat mijn vader zijn laatste adem had uitgeblazen, had zij de scepter overgenomen. Alsof ik een land was of een stad die je kon bezetten en besturen.'
Andries laat ook alles gebeuren, wetende dat hij toch niet tegen die twee op kan. Het huwelijk met Marlena was door Riet geregeld. Later, toen Marlena niet meer terugkwam stuurde Riet ook aan op een scheiding. Andries lijkt een sukkeltje, die alles maar goedvindt, waar mensen overheen lopen. Hij wordt nauwelijks opgemerkt. Maar Boris heeft iets in Andries wakker gemaakt, hij wil die jongen niet kwijt. Voor het eerst van zijn leven neemt hij zelf een beslissing...Dan schakelt het verhaal over op deel 3. Tot mijn verrassing is het niet het verhaal van Natan maar van Szymon. De oude man waar Marlena weer bij is gaan wonen en werken. Nicht Basia is inmiddels overleden. We lezen het verhaal van Szymon, de man die rechten gestudeerd heeft in Nederland, die de taal nog steeds spreekt. We lezen over zijn ouders. We lezen over het gemis aan warmte. We lezen over zijn gevoelens voor Boris en Marlena, Boris die toch in de verte zijn familie is. We lezen over Natan en waarom hij niets van zich liet horen. Szymon wil dat Marlena en haar zoon bij hem blijven zodat hij toch een soort gezin heeft. Bovendien heeft Szymon nog iets goed te maken...
Maar Boris wil terug naar zijn vader Andries, en maakt dat op een extreme manier duidelijk...
Hoe zal het met deze mensen verder gaan?
Marlena, Andries, Szymon, drie mensen die zich hebben laten leiden door andere mensen. Die zich lieten beïnvloeden en hun leven lieten bepalen door hen maar toch, uiteindelijk, ook alle drie zelf hun keuzes maakten. Ze zijn gegroeid in de loop der jaren en weten nu wat ze wél willen, zoals bijvoorbeeld Andries zeker weet dat hij wil gaan voor Boris. Hij gaat zelfs tegen Riet in!
Lot Vekemans heeft op een heldere manier het verhaal over deze drie mensen geschreven. Er staat geen woord teveel, niets is overdreven sentimenteel of uitgebreid belicht en dat maakt het juist zo bijzonder. Geen kunstig geconstrueerde zinnen, geen gezwollen taal maar wel een prachtig indringend, subtiel, soms ontroerend verhaal over drie mensen die alleen maar een klein beetje geluk willen in hun leven.
Het boek mag van mij zo op de nominatielijst voor de Academica literatuurprijs voor debutanten.
Het boek zelf ziet er mooi verzorgd uit en ook de cover verdient een prijs. Die is als het verhaal zelf. Schijnbaar eenvoudig, een hand die vier eieren vasthoud tegen een prachtige denimblauwe achtergrond. Maar kijk je goed dan zie je dat die eieren en hand ook een verhaal vertellen. Het is de hand van een werker, de nagels en nagelriemen zijn vuil. De eieren zijn net geraapt, er zit nog een beetje modder en veren op. De manchetten van de spijkerblouse zijn omgeslagen, er zitten kleine modderspatjes op. Mooi!
Beluister het interview met Lot Vekemans over dit boek bij De Avonden VPRO (7 juni 2012)
ISBN 9789059363410 | Hardcover | 253 pagina's | Uitgeverij Cossee | april 2012
© Dettie, 16 augustus 2012
Lees de reacties op het forum en/of reageer: