Jos Swanenberg
Nieuw Brabants Handwoordenboek
Jos Swanenberg
In de afgelopen jaren verschenen zes handwoordenboekjes over dialecten van streken in Noord-Brabant: voor Den Bosch en de Meierij, voor Tilburg en Midden-Brabant, voor West-Brabant, voor Eindhoven en de Kempen, voor het Land van Cuijk en voor Helmond en de Peel.
De afgelopen dagen, met de familie thuis, hebben we al veel plezier beleefd met dit nieuwe handwoordenboek, voor Brabant.
Wij zijn allemaal Brabants, maar wat kennen we weinig woorden!! Toen we beter keken bleek dat er verschillende dialecten in staan: wel van Noord-Brabant, maar daar is veel verschil te vinden. In het noordwesten spreken ze toch weer anders, dan in bijvoorbeeld in het oosten. En het midden, ook daar zijn sommige woorden weer anders. Het boek heeft twee delen:
In het eerste vind je het Brabants ‘vertaald’ naar het Nederlands, en in het kortere tweede deel staan Nederlandse woorden ‘vertaald’ naar het Brabants. Voorin wordt precies uitgelegd hoe dat werkt.
Om te weten waar de woorden precies gebruikt worden staat er een afkorting bij: BM is Den Bosch en de Meierij; TM komt uit Tilburg en Midden-Brabant. En er staat bij hoe de schrijfwijze is, die dan weer samenhangt met de uitspraak. ‘Oepelpeerd’.. Als je geen ‘h’ uitspreekt, staat die ook niet geschreven.
Dat is allemaal toch wel handig om te weten.
En dan ga je bladeren, of af en toe het boek zomaar ergens openslaan, en je wordt verrast door woorden die je kent, maar vooral door termen die je niet blijkt te kennen. Ik beperk me even tot onze stad. ‘Ammol’, dat kennen we wel. Bij ‘fiep’ moeten we al even nadenken, maar ‘mikkehouwer’???? Nooit van gehoord.
En zo werd het nog heel gezellig…
Zou het boekje zo bedoeld zijn? Natuurlijk niet. Het gaat om het behoud van een cultuur. We leven in een tijd, waarin alle dialecten misschien wel gaan verdwijnen omdat de oudere generatie die nauwelijks scholing hebben gehad, en daarom veel meer opgegroeid zijn met een dialect, langzaam verdwijnt. Wil je dat behouden, dan moet je dat nu vastleggen. Daarmee rijst meteen de vraag: zou iemand over een kleine vijftig jaar nog gebruik maken van een van deze specifieke dialecten, die zich beperkt tot een klein gebied als een streek of stad??
Als we nu de zaak ‘verballemonde’ (kende ik ook niet) zijn straks deze woorden allemaal ‘onnut’…
ISBN 9789028802155 | Paperback | 250 pagina's | Uitgeverij Europese Bibliotheek | december 2011
© Marjo, 28 december 2011
Lees de reacties op het forum en/of reageer:
