De Nachtwacht
Gary Schwartz

Aanvankelijk zat ik, ten onrechte, een beetje te mopperen op de uitvoering van dit boek. Waarom de Nachtwacht bespreken en geen afbeelding plaatsen van het hele schilderij? Halverwege het boek werd opgemerkt dat op de achterkant een ets te zien was van de Nachtwacht in de eerste staat, die zag ik niet en vond dat vreemd. De Rijksmuseumboekjes zijn meestal goed verzorgd en de verwijzingen altijd correct. Dus maar eens goed gekeken en het bleek dat je de flappen van het boek kan uitklappen. Dat had ik niet gezien omdat deze flappen nog keurig strak in het boek zaten.
Op de binnenkant van de flap aan de voorkant zie je de hele Nachtwacht zoals Rembrandt die geschilderd heeft. Op de achterflap zie je de schets waarop de figuren die op het schilderij voorkomen van nummers zijn voorzien en zodoende makkelijk besproken kunnen worden. Na deze ontdekking ben ik helemaal opnieuw begonnen met lezen, uiteraard met de uitgeklapte afbeeldingen erbij.

De Nachtwacht maakte deel uit van zes schilderijen (schutterstukken) die bestemd waren voor 'de groote Sael van de Cleveniers Doelen' (huidige Doelen hotel) in Amsterdam. Deze schilderijen zijn ook door zes verschillende schilders gemaakt o.a. door Govert Flinck en Bartholomeus van der Helst. Govert Flinck kreeg ook de opdracht de zes doelheren te schilderen. Deze waren de kapiteins van de zes afgebeelde compagnieën (vendels). Ook dit schilderij hing in de grote zaal.

'Het schuttersgilde was op dezelfde leest geschoeid als de ambachts- en handelsgilden in elke Europese stad. Ze waren ingedeeld op basis van de wapens waar de groep zich in specialiseerde: de voetboog, de handboog, en een vuurwapen dat bekend stond als de de klover of klauwier, een soort musket. De groep die opdracht gaf voor de Nachtwacht heette naar dit wapen 'de Kloveniers'.'

De schutters die afgebeeld staan op de Nachtwacht waren allen woonachtig in wijk II (de wijk staat afgebeeld in het boek) Het unieke was dat alle schilderijen in een 'publicke' ruimte hingen.

Uitvoerig wordt ingegaan op de personen en wapens die op de Nachtwacht voorkomen. De twee heren op de voorgrond zijn natuurlijk de belangrijkste figuren. Maar ook de vendeldrager was toentertijd iemand van betekenis. Sommige personen zijn nauwelijks waarneembaar of van het doek gesneden.
De wapens worden met duidelijke tekeningen aangegeven evenals de bron die Rembrandt waarschijnlijk gebruikt heeft om de juiste houdingen weer te geven van de wapengebruikers. Toch, stelt de schrijver, blijft het schilderij iets raadselachtigs houden. Wat doet het meisje in het schilderij? Waarom een trommelaar afgebeeld die niet bij het vendel hoorde? enz. Deze figuren worden ook nader bekeken. Eveneens wordt de verdere geschiedenis en de staat van het schilderij besproken.

Kortom, weer een uitermate prettig boek, hoewel ik het Rijksmuseumboek, uit dezelfde serie, over Johannes Vermeer toegankelijker geschreven vond. De vele afbeeldingen o.a. van andere schutterstukken en schilderijen van tijdgenoten van Rembrandt maken het boek tot een mooi geheel.

ISBN 9789086890378 | Paperback met flappen | 64 pagina's | Nieuw Amsterdam | juli 2008

© Dettie, 21 april 2009

Lees de reacties op het forum en/of reageer: